Σαν σήμερα: Η 1η Σεπτεμβρίου στην Iστορία - Το «επεισόδιο του Γκλάιβιτς» - Πώς άρχισε ο Β' ΠΠ

Την 1η Σεπτεμβρίου 1939 τα γερμανικά στρατεύματα εισβάλλουν στην Πολωνία ξεκινώντας αυτό που ήταν δεδομένο ότι θα συμβεί, όσο κι αν πολλοί έκαναν ότι δεν το έβλεπαν: Το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Για κάποιους ακατανόητους εντελώς δικούς του λόγους, ο Χίτλερ χρειαζόταν μια αφορμή. Ίσως επειδή πίστευε ότι έτσι θα καθυστερουσε την εμπλοκή στον πόλεμο των Αγγλογάλλων. Ίσως επειδή ήθελε να κρατήσει τα προσχήματα απέναντι στο λαό του. Ίσως και απλώς επειδή έτσι ήθελε.

Σε κάθε περίπτωση, η αφορμή δεν δόθηκε ακριβώς, αλλά δημιουργήθηκε από τον ίδιον.

Ένα εντελώς φτιαχτό casus belli

Το επεισόδιο του Γκλάιβιτς (σημερινή Πολωνική πόλη του Γκλιβίτσε, μερικά χιλιόμετρα από την Κρακοβία, στη Σιλεσία), ήταν μια γερμανική προβοκάτσια, η οποία είχε ως στόχο να κατηγορηθεί η Πολωνία για επιθετικότητα και να ξεκινήσει έτσι η γερμανική εισβολή στη χώρα.

Το επεισόδιο έλαβε χώρα λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 31ης Αυγούστου 1939 στο ραδιοφωνικό σταθμό Sender Gleiwitz, της τότε γερμανικής πόλης. Παράλληλα, περίπου 20 ακόμη παρόμοια επεισόδια συνέβησαν σε άλλα σημεία των συνόρων ανάμεσα στις δύο χώρες.

Λίγο πριν αρχίσει η γερμανική εισβολή, ο Χίτλερ προέβη σε ραδιοφωνικό διάγγελμα, στο οποίο έκανε λόγο για casus belli και δικαιολόγησε την εισβολή, η οποία ξεκίνησε νωρίς το πρωί της 1ης Σεπτεμβρίου.

Οι άνθρωποι που πραγματοποίησαν την επίθεση στο Γκλάιβιτς δεν ήταν Πολωνοί, όπως ισχυρίστηκε ο Χίτλερ, αλλά Γερμανοί αξιωματικοί των SS με πολωνικές στολές.

Ο Χίτλερ δεν αναφέρθηκε στο διάγγελμά του σε κάποιο συγκεκριμένο περιστατικό, αλλά μίλησε συνολικά για πολωνικές προκλήσεις και επίθεση στη Γερμανία.

Το επεισόδιο του Γκλάιβιτς είναι η πιο γνωστή από τις επιχειρήσεις που διεξήχθησαν υπό το γενικό όνομα «Επιχείρηση Χίμλερ», μια σειρά από προβοκατόρικες πράξεις που είχαν ως στόχο να δημιουργήσουν το υπόβαθρο για τις γερμανική επιθετικότητα.

«Η Γιαγιά Πέθανε»

Το επεισόδιο στο Γκλάιβιτς έγινε ευρέως γνωστό κατά τη διάρκεια της κατάθεσης του αξιωματικού των SS Άλφρεντ Νόιγιοξ στη δίκη της Νιρεμβέργης. Ο ίδιος παραδέχτηκε ότι οργάνωσε το επεισόδιο υπό τις διαταγές του Χάινριχ Μίλερ, Διοικητή της Γκεστάπο.

Τη νύχτα της 31ης Αυγούστου μια ομάδα Γερμανών που φορούσαν πολωνικές στρατιωτικές στολές επιτέθηκαν στο ραδιοφωνικό σταθμό, τον κατέλαβαν και μετέδωσαν ένα σύντομο αντι-γερμανικό μήνυμα στα πολωνικά. Ο Νόιγιοξ είπε ότι η κωδική ονομασία της επιχείρησης ήταν «Η Γιαγιά Πέθανε». Στόχος ήταν να φανεί ότι την επίθεση οργάνωσαν Πολωνοί σαμποτέρ.

Για να γίνει πιο πιστευτό το όλο συμβάν, η Γκεστάπο εκτέλεσε τον Φραντσίζεκ Χόνιοκ, έναν αγρότη από την Άνω Σιλεσία, γνωστό για τα φιλο-πολωνικά του αισθήματα. Τον είχαν συλλάβει την προηγούμενη ημέρα και τον είχαν ντύσει σαν σαμποτέρ· μετά τον νάρκωσαν και τον εκτέλεσαν με αρκετούς πυροβολισμούς ώστε να φαίνεται ότι είχε πάρει μέρος στην επίθεση.

Το πτώμα του Χόνιοκ το μετέφεραν μετά στο σημείο της επίθεσης και όταν «βρέθηκε», το παρουσίασαν στην αστυνομία ως απόδειξη της επίθεσης. Ακόμη, κάποιοι φυλακισμένοι μεταφέρθηκαν από το Νταχάου, ναρκώθηκαν, τους έντυσαν με παρόμοια ρούχα και τους σκότωσαν, παραμορφώνοντας εντελώς τα πρόσωπά τους προκειμένου να μην μπορούν να αναγνωριστούν. Οι άνθρωποι αυτοί αναφέρονταν από τους ναζί ως «κονσέρβες».

Στη δίκη της Νιρεμβέργης, ο Έρβιν φον Λαχάουζεν, ο οποίος υπηρετούσε στη γερμανική αντικατασκοπεία, είπε ότι η υπηρεσία του είχε επιφορτιστεί νωρίτερα με την αποστολή να βρει πολωνικές στολές και ταυτότητες. Ο ίδιος ο Βίλχεμ Κανάρις τού είχε εξομολογηθεί αργότερα ότι όλο αυτό το υλικό χρησιμοποιήθηκε στο Γκλάιβιτς και αλλού. Μέρος των στολών και των ταυτοτήτων έδωσε στην υπηρεσία ο Όσκαρ Σίντλερ, ο βιομήχανος που αργότερα έγινε γνωστός για τη διάσωση πολλών Εβραίων.

Την 1η Σεπτεμβρίου τα γερμανικά στρατεύματα εισβάλλουν στην Πολωνία και στις 3 του ίδιου μήνα Γαλλία και Βρετανία μπαίνουν σε αυτό που έμεινε στην ιστορία ως ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος.

Το επεισόδιο του Γκλάιβιτς ήρθε ως επιστέγασμα στη ρητορική του Χίτλερ, ο οποίος επί μήνες έκανε λόγο για «πολωνική επιθετικότητα» εναντίον της Γερμανίας και εθνικές εκκαθαρίσεις εκ μέρους των Πολωνών. Στις 22 Αυγούστου είχε πει στους στρατηγούς του: «Θα δώσω μια αφορμή στη Γερμανία για να επιτεθεί. Δεν έχει καμία σημασία πόσο πιστευτή θα είναι. Ο νικητής δεν θα ερωτηθεί ποτέ εάν είπε την αλήθεια».

Του διέφυγε πλήρως η πιθανότητα η Γερμανία να βρεθεί τελικά στην πλευρά που θα έπρεπε να απαντήσει εάν είπε την αλήθεια.

Η 1η Σεπτεμβρίου στην Iστορία

1918, Γαλλία. Αμερικανοί στρατιώτες παίρνουν θέσεις στη Γαλλία, κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

1923, Τόκιο. Η περιοχή Νιχονμπάσι, μια από τις πιο ζωντανές συνοικίες του Τόκιο, έχει ισοπεδωθεί από το σεισμό εντάσεως 8,3 της κλίμακας Ρίχτερ, που χτύπησε την ιαπωνική πρωτεύουσα.

1937, Νέα Υόρκη. Η αίθουσα σύνταξης του πρακτορείου Associated Press.

1939, σύνορα Πολωνίας-Γερμανίας. Γερμανοί στρατιώτες ξηλώνουν τη μπάρα στα σύνορα με την Πολωνία. Οι πρώτοι πυροβολισμοί του Δεύτερου Μεγάλου Πολέμου είχαν ήδη πέσει στην Πολωνία νωρίτερα την ίδια μέρα. Ο πόλεμος τελικά επεκτάθηκε σε 61 χώρες, σε τέσσερεις ηπείρους και κόστισε τη ζωή 50 εκατομμυρίων ανθρώπων, πριν τελειώσει, έξι χρόνια αργότερα.

1939, Πολωνία. Πολωνοί στρατιώτες οδεύουν προς το μέτωπο, την πρώτη μέρα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

1956, Ιταλία. Ο Δούκας και η Δούκισσα του Ουίνσορ, πρίγκιπας Εδουάρδος και Ουίλις Σίμσον, στο Λίντο της Βενετίας, στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου.

1957, Ιταλία. Ένας άνδρας χαιρετά φασιστικά μπροστά το φέρετρο με το νεκρό σώμα του Μπενίτο Μουσολίνι στο νεκροταφείο του Σαν Κασιάνο, στο Πρεντάπιο της Ιταλίας. Το σώμα του πρώην δικτάτορα επανήλθε για ταφή στη γενέτειρά του, μετά από μια δεκαετία που βρισκόταν σε άγνωστη τοποθεσία.

1962, Ιράν. Εναέρια άποψη ενός χωριού στο Ιράν, μετά το μεγαλύτερο σεισμό που χτύπησε τη χώρα τα τελευταία 70 χρόνια. Στο κέντρο διακρίνεται το τζαμί, το μόνο κτήριο που έμεινε όρθιο.

1972, Ισλανδία. Ο Αμερικανός σκακιστής Μπόμπι Φίσερ φεύγει από το Λόγκερνταλ Χολ στο Ρέικιαβικ, μετά την παραίτηση του αντιπάλου του, του Σοβιετικού Μπορίς Σπάσκι από το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Σκακιού.

1986, Νέα Υόρκη. Η Στέφι Γκραφ στο U.S. Open.

1997, Λονδίνο. Περαστικοί αφήνουν λουλούδια μπροστά στο Μπάκιγχαμ, εις μνήμην της πριγκίπισσας Νταϊάνα. Η Νταϊάνα σκοτώθηκε, με το σύντροφό της, Ντόντι Αλ Φαγιέντ, σε τροχαίο δυστύχημα στο Παρίσι.