Ο Διονύσης Σιμόπουλος έφερε τα άστρα λίγο πιο κοντά μας - Και μετά επέστρεψε σε αυτά

Αφορμή μου τότε ήταν η 14η Μαρτίου, ημερομηνία γέννησης του Άλμπερτ Αϊνστάιν και θανάτου του Στίβεν Χόκινγκ. Όχι ότι χρειάζεσαι και αφορμή για να σκεφτείς αυτό που σκέφτονται δισεκατομμύρια άνθρωποι κάθε μέρα, όμως οι δύο σπουδαίοι επιστήμονες μάς έχουν δώσει τις απόψεις τους για το θέμα και όπως και να το κάνεις, κάτι παραπάνω ήξεραν.

Τότε, αφού διάβασα ατελείωτα (τι να πρωτοδιαβάσεις), έγραψα πολύ αυτάρεσκα κάτι που θεώρησα ότι συνόψιζε τις απόψεις του Άλμπερτ και του Στίβεν και εν ολίγοις συνηγορούσε και στις δικές μου απόψεις περί θρησκευτικής πίστης, άμα θέλετε το διαβάζετε εδώ, φυσικά και θέλετε: Αϊνστάιν - Στίβεν Χόκινγκ: Τι μπορεί να συζητούν με τον Θεό;

Και μετά, διάβασα μια συνέντευξη που είχε δώσει ο Διονύσης Σιμόπουλος για το θέμα και ο άνθρωπος είχε πει με απλά λόγια το αυτονόητο: «Το τι πιστεύω εγώ σε σχέση με την ύπαρξη ή μη ενός υπέρτατου όντος δεν αφορά και δεν πρέπει να αφορά κανέναν». Ήταν η απάντηση σε εκατομμύρια λέξεις που έχουν γραφτεί για το θέμα.

Ο Σιμόπουλος είχε μόλις διαγνωστεί με την ασθένεια που τελικά τον νίκησε χτες και ήθελε να αποσυνδέσει το προσωπικό του θέμα με την κάθε λογής μεταφυσική αγωνία που οι άνθρωποι προτάσσουμε όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με θέματα ζωής και θανάτου.

«Τους τελευταίους μερικούς μήνες αντιμετωπίζω ένα πρόβλημα υγείας. Ορισμένοι θεωρούν ότι, λόγω της κατάστασης που αντιμετωπίζω, θα έπρεπε να με απασχολούν ιδιαίτερα και διάφορα θρησκευτικά και μεταφυσικά θέματα που άπτονται, για παράδειγμα, στην ύπαρξη ή μη του Θείου. Σε κάτι δηλαδή που, εδώ και δεκαετίες, είχα αποφασίσει να μη δίνω δημοσίως μια απλοϊκή απάντηση, αν και έχω κι εγώ φυσικά τις δικές μου απόψεις πάνω στο θέμα», είχε πει μεταξύ άλλων.

Του έστειλα το κείμενό μου όταν δημοσιεύθηκε, του είχε αρέσει και μιλήσαμε λίγο στο ΦΒ, όπου ήμασταν συνδεδεμένοι και τον παρακολουθούσα φανατικά.

Πέθανε πριν βρω το θάρρος να τον ρωτήσω ποιες ήταν τελικά οι δικές του προσωπικές δοξασίες και αν πίστευε, όπως ο Χόκινγκ, ότι ο θάνατος είναι περίπου όπως η στιγμή που πατάς ένα κουμπί και σβήνεις τον υπολογιστή.

Κοιτώντας πάντα ψηλά

Ο Σιμόπουλος, όπως ξέρετε όσοι παρακολουθούσατε το έργο και τις συνεντεύξεις του, δεν πήρε Νόμπελ, όπως ο Αϊνστάιν και ο Χόκινγκ, όμως έκανε κάτι εξίσου σπουδαίο: Μάς έφερε λίγο πιο κοντά στο άστρα, ή, αν προτιμάτε, έφερε τα άστρα λίγο πιο κοντά μας.

Με έναν διαφορετικό τρόπο από εκείνον του Τζέιμς Γουέμπ· ήταν ο άνθρωπος που δεν δίσταζε να εξηγήσει το ανεξήγητο ακόμη και σε παιδιά Δημοτικού, γράφοντας σε μαθητικές εφημερίδες, μιλώντας σε όποιον του το ζητούσε, «εκλαϊκεύοντας», πάντα με πολύ σοβαρό και επιστημονικό τρόπο έννοιες και πράγματα που έτσι κι αλλιώς είμαστε σε εγγενή αδυναμία να κατανοήσουμε.

Η ασθένειά του δεν τον παρόπλισε. Αντιθέτως, τα τελευταία χρόνια της ζωής του, παλεύοντας με αυτήν, ήταν πιο ενεργός από ποτέ. Και κάθε του κείμενο ή κουβέντα, έβαζε ένα ακόμη λιθαράκι στην ανθρώπινη κατανόηση του μεγάλου αγνώστου. Σαν μια μικρή ανακούφιση στην αιώνια αγωνία μας.

Αναρωτιέμαι συχνά, όταν βρίσκομαι με οποιονδήποτε τρόπο αντιμέτωπη με ανθρώπους σαν τον Σιμόπουλο, πόσο δύσκολο είναι να βουτάς στο άπειρο, να κατακτάς τη γνώση και να παραμένεις παρόλα αυτά «ένα μικρό παιδί μέσα σε μια τεράστια και ακατανόητη βιβλιοθήκη», όπως είχε πει ο Αϊνστάιν για το είδος μας σε σχέση με το σύμπαν.

Οι φυσικές επιστήμες μπορεί να μας δίνουν τους τύπους και τις εξισώσεις και τα νούμερα και τη θεωρητική γνώση, όμως δεν θα απαντήσουν ποτέ στις αγωνίες μας, όχι επειδή αυτές δεν μπορούν, αλλά επειδή εμείς είμαστε ατελείς.

Νομίζω ότι όλοι αυτοί οι σπουδαίοι επιστήμονες προσπάθησαν να μας το πουν, καθένας με τον τρόπο του: Δεν έχει καμία σημασία τι πιστεύεις εσύ, καλά κάνεις, αλλά αυτό που συμβαίνει εκεί έξω είναι αυτό που είναι και είναι πολύ μεγαλύτερο από μας.

Από την άλλη πλευρά, όμως, καθένας από μας είναι ένα μικρό σύμπαν και οι ατέλειές μας είναι εκείνες που μας κάνουν τελικά το είδος που είμαστε.

Θα ήθελα να πιστεύω ότι ο Διονύσης Σιμόπουλος κάθεται κάπου εκεί πάνω και τα λέει με τους άλλους «δικούς του». Δεν νομίζω ότι κάποιος τους υπερκέρασε τις ανθρώπινες αδυναμίες του, το φόβο, την ελάχιστη έστω εκείνη αμφιβολία που παραμένει μέσα μας και θα παραμείνει ακόμη κι όταν φτάσουμε στην άκρη του σύμπαντος, όταν θα αγγίξουμε το τέλος, όπως ο Τρούμαν στην ταινία, όταν θα τα ξέρουμε όλα: Μήπως; Μήπως υπάρχει και κάτι άλλο, κάτι ακόμη;

Αυτό ήταν εξάλλου που έκανε τον ίδιον και πολλούς ακόμη, τους τόσο σπουδαίους ερευνητές του παγκόσμιου παντός που έγιναν: Αν ξέραμε τη δική μας μοίρα, δεν θα μας ένοιαζε καθόλου τι υπάρχει εκεί έξω.

Όσο εμείς θα συνεχίσουμε να κοιτάμε τα άστρα και ταυτόχρονα να δημιουργούμε τους δικούς μας προσωπικούς κόσμους και σύμπαντα σκέψης, τα άστρα θα μας χαρίζουν που και που ανθρώπους που θα τραβάνε την ανθρωπότητα μερικά βήματα μπροστά.

Και μετά θα μας τους παίρνουν πίσω.

Δίκαιο. Και μεγαλειώδες.