Σαν σήμερα: Η 28η Ιουλίου στην Ιστορία - «Η Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών»

Στις 28 Ιουλίου 1929 γεννήθηκε η Ζακλίν Μπουβιέ Κένεντι Ωνάση, η γυναίκα που παντρεύτηκε εν σειρά έναν Πρόεδρο των ΗΠΑ και έναν Έλληνα μεγιστάνα, το 1951 ο Σαντιάγο Καλατράβα, Ισπανός αρχιτέκτονας και μηχανικός, το 1954 ο Ούγκο Τσάβες και το 1983 ο Χουάν Γκουαϊδό, μια ενδιαφέρουσα σύμπτωση για τη Βενεζουέλα.

Το 1974 γεννήθηκε ο Αλέξης Τσίπρας.

Το 1914, στο αποκορύφωμα της κρίσης του Ιουλίου, η Αυστροουγγαρία κηρύσσει τον πόλεμο στη Σερβία, πυροδοτώντας τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στις 28 Ιουλίου 1920 υπογράφεται η Συνθήκη των Σεβρών. Μία από τις συνθήκες ειρήνης που ακολούθησαν μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η σημαντικότερη για την Ελλάδα.

Το όνειρο της Μεγάλης Ελλάδας

Η συνθήκη υπογράφηκε ανάμεσα στους νικητές του Α΄ Παγκοσμίου και την ηττημένη Οθωμανική Αυτοκρατορία, στη Σέβρ της Γαλλίας. Στη συνθήκη των Σεβρών οριστικοποιείται το τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με τον διαμοιρασμό των εδαφών της, η γέννηση του σύγχρονου κράτους της Τουρκίας και η απόδοση στην Ελλάδα των διεκδικούμενων εδαφών.

Η Συνθήκη των Σεβρών στο κομμάτι που αναφερόταν στην Ελλάδα περιείχε εγγράφως τις παραχωρήσεις των τουρκικών εδαφών όπως διαμορφώθηκαν στη Σύνοδο Ειρήνης του Παρισιού, με κυριότερη την απόδοση του μεγαλύτερου μέρους της Ανατολικής Θράκης και της ευρύτερης περιοχής της Σμύρνης στην ελληνική κυβέρνηση και τον ελληνικό στρατό.

Στην Ελλάδα παραχωρήθηκαν:

Η ανατολική Θράκη μέχρι την Τσατάλτζα (άρθρο 27)

Η Ίμβρος και η Τένεδος (άρθρο 84)

Η Λήμνος, η Λέσβος, η Χίος, η Σαμοθράκη, η Σάμος, και η Ικαρία (άρθρο 84)

Η ευρύτερη περιοχή της Σμύρνης (άρθρα 65 έως 83)

Από ελληνικής πλευράς, πληρεξούσιοι του Βασιλιά Αλέξανδρου και υπογράφοντες τη Συνθήκη ήταν ο Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος και ο έκτακτος απεσταλμένος και πληρεξούσιος Άθως Ρωμάνος, ενώ από την τουρκική πλευρά υπέγραψαν ο στρατηγός Mehmed Hâdî Pasha, ο γερουσιαστής Riza Tevfik Bölükbaşı και ο Rechad Haliss Bey.

Με τον διακανονισμό των Σεβρών τέθηκαν οι βάσεις για την ανάδειξη της Ελλάδας των δύο ηπείρων (Ευρώπη, Ασία) και των πέντε θαλασσών (Αιγαίο, Ιόνιο, Μεσόγειος, Μαύρη Θάλασσα και Προποντίδα). Η έκταση της ελληνικής επικράτειας έφθασε τα 173.779 τετρ. χιλιόμετρα και ο πληθυσμός της τα 7.156.000.

Τόσο η έκταση όσο και ο πληθυσμός της Ελλάδας τριπλασιάστηκαν μέσα σε μια δεκαετία. Το ονειρο του Ελευθέριου Βενιζέλου για τη Μεγάλη Ελλάδα, γινόταν πραγματικότητα. Ήταν όμως ένα όνειρο που θα κρατούσε λίγο και θα μετατρεπόταν σύντομα στον απόλυτο εφιάλτη.

Η οθωμανική επικράτεια περιοριζόταν στο ένα πέμπτο του προπολεμικού εδάφους της, που ουσιαστικά σήμαινε τη συρρίκνωση της στην Κωνσταντινούπολη και την Κεντρική Ανατολία. Η παραμονή της Κωνσταντινούπολης στην κυριαρχία του σουλτάνου τέθηκε υπό συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις, ειδικότερα εξαρτήθηκε από την προστασία των μειονοτικών δικαιωμάτων στην τουρκική ζώνη.

Η οθωμανική πρωτεύουσα τελούσε υπό διασυμμαχική στρατιωτική κατοχή από τον Μάρτιο του 1920 και ο σουλτάνος ήταν εκεί αιχμάλωτος τρόπον τινά των νικητών. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία έχανε κάθε πρόσβαση στα Βαλκάνια, με εξαίρεση τα ευρωπαϊκά προάστια της Κωνσταντινούπολης, ενώ το Αιγαίο έγινε ελληνική θάλασσα.

Με τη συνθήκη επιτεύχθηκε ο αφοπλισμός των Στενών και η ελευθεροπλοΐα στα Στενά τέθηκε υπό τον έλεγχο Διασυμμαχικής Επιτροπής. Η Συνθήκη των Σεβρών κατέδειξε τη θέληση των Συμμάχων όχι μόνο να διαλύσουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία, αλλά και να θέσουν το εναπομείναν τμήμα της, την μετέπειτα Τουρκία υπό στενό διοικητικό-στρατιωτικό και οικονομικό έλεγχο.

Η επικύρωση της Συνθήκης δεν πρόλαβε να γίνει σε κανένα Κοινοβούλιο, αφού ο Μουσταφά Κεμάλ κατάφερε, με τις νίκες του στρατού του, την ακύρωση της Συνθήκης στην πράξη.

Μετά τις ελληνικές -και μέχρι σήμερα αμφισβητουμενες ως προς τις συνθήκες υπό τις οποίες διεξήχθησαν- βουλευτικές εκλογές του Νοεμβρίου του 1920, την ήττα των Φιλελευθέρων, αλλά και την προσωπική συντριβή του Ελευθέριου Βενιζέλου, οι Σύμμαχοι δεν ήθελαν να συνεργαστούν με τη διάδοχη κυβέρνηση και το γερμανόφιλο βασιλιά Κωνσταντίνο.

Η Ελλάδα προχώρησε μόνη της τη Μικρασιατική εκστρατεία μέχρι το εφιαλτικό και μάλλον προδιαγεγραμμένο τέλος της.

Τα σύνορα των δυο κρατών διευθετήθηκαν οριστικά με τη Συνθήκη της Λωζάνης. Η Ελλάδα έχασε τα περισσότερα από εκείνα που είχε κερδίσει στη Σεβρ και η Τουρκία αναδύθηκε ως ένα πανίσχυρο κράτος.

Τι θα είχε γίνει εάν έμενε στην εξουσία ο Βενιζέλος; Είναι ένα ερώτημα στο οποίο μόνο υποθετικές απαντήσεις μπορούμε να δώσουμε.

Οι οποίες εξάλλου δεν έχουν και καμία σημασία.

Η 28η Ιουλίου στην Ιστορία

1821. Οι Σουλιώτες, πολιορκούμενοι από τον Ομέρ Βρυώνη, εγκαταλείπουν οριστικώς το Σούλι.

1920. Ο σουλτάνος Μεχμέτ ο 6ος υπογράφει τη Συνθήκη των Σεβρών, που βάζει την οριστική «ταφόπλακα» στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η Ελλάδα κερδίζει εδάφη και γίνεται «η χώρα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών», όπως ονειρευόταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος.

1914. Η Αυστροουγγαρία κηρύσσει τον πόλεμο στη Σερβία. Είναι η αρχή του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.

1941, Νέα Υόρκη. Μέλη του προσωπικού της γερμανικής πρεσβείας στις ΗΠΑ απελαύνονται από τη χώρα, με την κατηγορία της κατασκοπίας.

1941, Γαλλία. Σε σπηλιές στην περιοχή Μοντινιάκ της κεντρικής Γαλλίας, ανακαλύπτεται μια από τις πιο εντυπωσιακές σειρές προϊστορικών τοιχογραφιών.

1944, Γαλλία, Μετά από 12 ώρες δουλειάς σε ένα στρατιωτικό νοσοκομείο στη Γαλλία, η νοσοκόμα Νάνσυ Γκόρντον γράφει στην οικογένειά της.

1945, Νέα Υόρκη. Ένα βομβαρδιστικό τύπου Β-25 συντρίβεται στον 79ο όροφο του Empire State Building.

1959, Δελφοί. Η Λαίδη Κλέμεντάιν Τσόρτσιλ, σύζυγος του Ουίνστον Τσόρτσιλ (δεξιά), η Τίνα Ωνάση (στο κέντρο) και η Μαρία Κάλλας, στους Δελφούς. Οι τρεις τους κάνουν κρουαζιέρα στη Μεσόγειο, μαζί με τον Τσόρτσιλ και τον Ωνάση, με το γιότ του τελευταίου «Χριστίνα».

1963, Νέα Υόρκη. Χιλιάδες κάτοικοι της πόλης καταφεύγουν στην παραλία του Κόνι Άιλαντ για να ξεφύγουν από τον καύσωνα.

1984, Λος Άντζελες. Η τελετή έναρξης των 23ων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων.

Αθήνα 1974. Γεννιέται ο Αλέξης Τσίπρας, αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ και Πρωθυπουργός από το 2015 ως το 2019.