Σαν σήμερα: Η 16η Ιουλίου στην Ιστορία - Τι μας κάνει να εξερευνούμε τον κόσμο μας;

Στις 16 Ιουλίου 1872 γεννήθηκε επίσης ένας άνθρωπος που θα μπορούσε να σταθεί θαυμάσια δίπλα στους τρεις αστροναύτες του Απόλο 11, ο Νορβηγός Ρόαλντ Αμούδσεν. Χωρίς τεχνολογία και τη Nasa από πίσω του, με κάτι σκυλιά και μερικούς τρελούς ακόμη, ο Αμούδσεν ήταν ο πρώτος άνθρωπος που έφτασε, το 1912, στο Νότιο Πόλο.

Ο Νότιος Πόλος τότε ήταν για τους ανθρώπους ένα σύνορο τόσο μακρινό όσο και το φεγγάρι έξι δεκαετίες αργότερα. Ένα σύνορο πολύ πιο δύσκολο από το Βόρειο Πόλο της γης, που στην τελική ξέραμε από καιρό ότι είναι θάλασσα και όχι στεριά.

Η Ανταρκτική, όμως, ήταν μια τέρα ινκόγκνιτα που στη φαντασία των ανθρώπων είχε πάρει μυθικές διαστάσεις, όπως και στη λογοτεχνία εξάλλου, ας μην ξεχνάμε τις «Περιπέτειες του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ» του αξεπέραστου Έντγκαρ Άλαν Πόε, στα βήματα του οποίου ακολούθησε λίγο αργότερα ο Ιούλιος Βερν, με τη «Σφίγγα των Πάγων», σας συνιστώ να τα αναζητήσετε, πρώτα ο Πόε, μετά ο Βέρν - μ' αυτήν τη σειρά διαβάζονται.

Τι μας κάνει να εξερευνούμε τον κόσμο μας;

Υπάρχει μια μεγάλη συζήτηση τις τελευταίες μέρες, μετά τις εκπληκτικές -και αδιάγνωστες σε μας ως προς τη φυσική πραγματικότητα που απεικονίζουν, για να πούμε την αλήθεια- εικόνες του Τζέιμς Γουέμπ.

Γιατί σπαταλάμε χρόνο, δισεκατομμύρια, ζωές ενίοτε, αλλά και κάθε είδους πηγές για να δούμε στην άκρη του σύμπαντος, τη στιγμή που δεν μπορούμε να λύσουμε τα του μικροσκοπικού οίκου μας;

«Οι άνθρωποι είναι γεννημένοι για να εξερευνούν το άγνωστο, να ανακαλύψουν νέους κόσμους, να σπρώξουν τα όρια των επιστημονικών και τεχνολογικών μας εργαλείων· και μετά να τα σπρώξουν ακόμη πιο πέρα. Η επιθυμία μας να εξερευνήσουμε και να προκαλέσουμε τα όρια είναι αυτό που βελτιώνει τον κόσμο μας επί αιώνες.

Η εξερεύνηση του διαστήματος απαντά σε θεμελιώδη ερωτήματα για τη θέση μας στο Σύμπαν και την ιστορία του ηλιακού μας συστήματος. Η περιέργεια και η εξερεύνηση είναι ζωτικές ιδιότητες του ανθρώπινου πνεύματος».

Αυτά μάς απαντά η Nasa, που η δουλειά της πλέον δεν είναι μόνο να μας πηγαίνει στις άκρες του σύμπαντος, αλλά κυρίως να βρίσκει χρήματα για να γίνεται αυτό, λέγεται καπιταλισμός.

Δεν μπαίνουμε, όμως, όλοι στη διαδικασία να ανέβουμε σε έναν πύραυλο, ή να πάμε ούτε καν μέχρι τη διπλανή γωνία. Γι αυτό και όσοι το κάνουν ξεχωρίζουν. Κι όμως, ως είδος είμαστε πολύ περίεργοι και οι εξερευνήσεις μας δεν αποσκοπούν πάντα στην εξεύρεση καλύτερης γης, πλούτου ή δόξας.

Εξερευνούμε για να μάθουμε τι είναι εκεί έξω.

Μέσα σε 50.000 χρόνια εξερευνήσαμε ολόκληρον τον πλανήτη και φύγαμε από αυτόν και συνεχίζουμε τα ταξίδια και τις εξερευνήσεις μας και είμαστε το μόνο είδος που το κάνει αυτό: Ο Sapiens Sapiens. Ούτε τα ζώα, ούτε καν ο ξάδελφος Νεάντερνταλ δεν είχαν τέτοια παρόρμηση. Ο Νεάντερνταλ ήταν τη Γη περισσότερα χρόνια από μας και κοπροσκύλιαζε στην ίδια σπηλιά· ίσως είναι κι αυτός ένας λόγος που επικρατήσαμε έναντί του.

Και βέβαια είμαστε απολύτως τρελοί και απρόβλεπτοι κι επικίνδυνοι: Ξεκινάς να διασχίσεις τον ωκεανό με μια πιρόγα. Τον ουρανό μέσα σε μια λαμαρίνα. Το σύμπαν με ένα τηλεσκόπιο. Τη ζωή με τη σκέψη σου και τα ένστικτά σου. Δεν έχεις την παραμικρή εγγύηση ότι θα πετύχεις, θα επιβιώσεις, θα επιστρέψεις. Και, κυρίως, δεν σε νοιάζει.

Σαν ένα μωρό που κάνει τα πρώτα του βήματα και το βρίσκεις συνήθως πεσμένο με τα μούτρα ή να τρώει ένα έντομο πίσω από μια γωνία, επιμένουμε να ψάχνουμε, να σπρώχνουμε τα όρια, να θέλουμε να μάθουμε, να θέλουμε να γνωρίσουμε όσο περισσότερα μπορούμε.

Δεν έχω επιστημονική απάντηση στο γιατί, αν περιμένατε αυτό, τσάμπα περιμένατε. Έχω φιλοσοφική και εμπειρική απάντηση: Έτσι είμαστε. Κάποια μετάλλαξη ή εξέλιξη, έφτιαξε αυτές τις συνάψεις στο μυαλό μας και από εκείνη τη στιγμή δεν υπάρχει επιστροφή.

Είμαστε γεννημένοι για να ακροβατούμε διαρκώς ανάμεσα στην ανάγκη των πολλών για το γνώριμο και το ασφαλές απί τη μία, και την τρέλα των λίγων για το άγνωστο και το καινούργιο από την άλλη.

Αυτοί οι λίγοι τρελοί κάνουν τα μικροσκοπικά-γιγαντιαία βήματα που πάνε τον κόσμο και το είδος παραπέρα. Ρισκάρουν, ονειρεύονται, κάθε φορά που επιστρέφουν οργανώνουν το επόμενο ταξίδι, σπρώχνουν το επόμενο όριο.

Είτε το παραπέρα είναι ένα μπουσούλημα μέχρι την επόμενη γωνία, είτε μια περιπλάνηση μερικά τρισεκατομύρια χρόνια πίσω, είτε μια ιδέα που θα αλλάξει τον τρόπο που σκεφτόμαστε και ζούμε.

Κι όταν φτάσουμε στο όριο, στην άκρη, σαν τον Τρούμαν της ταινίας, θα σχίσουμε το παραπέτασμα, για να βρούμε το ακομη πιο πέρα. Πάντα υπάρχει.

Να τους σέβεστε τους τρελούς αυτούς. Γράφουν την ιστορία σε έναν μικρό και ασήμαντο, μα και τόσο μεγαλειώδη πλανήτη στην άκρη του συμπαντικού πουθενά.

Η 16η Ιουλίου στην Ιστορία

1936, Λονδίνο. Στο κέντρο της βρετανικής πρωτεύουσας γίνεται απόπειρα δολοφονίας του βασιλιά Εδουάρδου Η'. Άγνωστος προσπάθησε να τον πλησιάσει με πιστόλι, την ώρα που ο βασιλιάς περνουσε έφιππος, αλλά οι άντρες της φρουράς του τον είδαν και πρόλαβαν να τον απομακρύνουν.

1937, Βαγδάτη, Στην πρωτεύουσα του Ιράκ γίνονται μαζικές διαδηλώσεις κατά του βρετανικού σχεδίου για τη διχοτόμηση της Παλαιστίνης.

1945, Νέο Μεξικό. Στο Αλαμαγκόρντο του Νέου Μεξικου γίνεται η πρώτη πυρηνική δοκιμή στην ιστορία. Η φωτογραφία τραβήχτηκε με μια κάμερα του αμερικανικού στρατού. Το πρότζεκτ Τρίνιτι, όπως ονομάστηκε, κόστισε στις ΗΠΑ 2 δισεκατομμύρια δολάρια.

1950, Βραζιλία. 173.850 θεατές -ρεκόρ για ποδοσφαιρικό αγώνα- παρακολουθούν στο «Μαρακανά» την αναμέτρηση Βραζιλίας - Ουρουγουάης για το 4ο Παγκόμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου. Ο αγώνας λήγει 2-1 υπέρ της Ουρουγουάης, που κατακτά το τρόπαιο.

1965, Παρίσι. Στο Εθνικό Ινστιτούτο Αεοναυπηγικής της Γαλλίας, ένα μοντέλο του Concorde τεστάρεται σε ειδικό θάλαμο για την αντοχή του στα ρεύματα αέρα. Η φωτογραφία δείχνει το αεροσκάφος από πίσω, με την άτρακτο φωτισμένη ώστε να μπορεί να τραβηχτεί η φωτογραφία.

1969, Φλόριδα. Εκτοξεύεται το διαστημόπλοιο Apollo 11, με τους αστροναύτες Νιλ Άρμστρονγκ, Μπαζ Όλντριν και Μάικλ Κόλινς και τελικό προορισμό τη Σελήνη.

1980, Βερολίνο. Ο Ρούντολφ Νουρέγιεφ και η Ντέμπι Χάρι.

1995, Αλεξάνδρεια. Δύο Αιγύπτιες, σε παραλία της Αλεξάνδρειας, μπαίνουν στη θάλασσα με τις φορεσιές που τους επιβάλει η πίστη τους στο Ισλάμ. Πολλές παραλίες στην Αλεξάνδρεια δεν το επιτρέπουν και επιβάλουν σε όσους κολυμπούν να φοράνε μαγιό. Όμως, ο ισλαμικός φονταμενταλισμός εξαπλώνεται στην Αίγυπτο και όλο και περισσότερες γυναίκες καλύπτουν τους εαυτούς τους σε όλες τους τις δραστηριότητες.

1996, Ατλάντα. Οι αθλητές προετοιμάζονται για την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων της Ατλάντα. Στη φωτογραφία, η Γερμανίδα αθλήτρια της γυμναστικής, Καθλίν Σταρκ, ισορροπεί στη δοκό.

1999, ανατολική ακτή των ΗΠΑ. Ενώ κατευθυνόταν προς τη Μασαχουσέτη όπου θα πραγματοποιείτο ο γάμος της ξαδέρφης του Ρόρι Κένεντι κατέπεσε το ιδιωτικό αεροπλάνο του Τζον Κένεντι τζούνιορ, το οποίο πιλόταρε, στις ακτές του Ατλαντικού Ωκεανου. Στο αεροσκάφος επενέβαιναν η σύζυγός του, Κάρολαϊν Μπεσέτ, και η αδερφή της, οι οποίες και πέθαναν μαζί με τον Τζον Κένεντι. Το πτώμα του ανασύρθηκε τις επόμενες μέρες και η τέφρα του διασκορπίστηκε στη θάλασσα.

2004, Νέα Υόρκη. Η Μάρθα Στιούαρτ καταδικάζεται σε πέντε μήνες κατ' οίκον περιορισμό για απάτη σχετιζόμενη με μετοχές.