Η αποκατάσταση μιας αυτοκρατορίας: Μήπως είναι αυτός ο τελικός στόχος του Βλαντιμίρ Πούτιν;

Αυτό συνέβη την περασμένη Πέμπτη, κατά τη συνάντησή του με μια ομάδα νεαρών Ρώσων επιχειρηματιών.

Όποιος αναρωτιέται για το τι ακριβώς επιδιώκει ο Πούτιν στην Ουκρανία, καλά θα κάνει να διαβάσει την απομαγνητοφώνηση της συνάντησης, η οποία διατίθεται και στα αγγλικά.

Οι λέξεις του Πούτιν αποκαλύπτουν πολλά: αυτό που στοχεύει μέσω της Ουκρανίας είναι η αποκατάσταση της Ρωσίας ως αυτοκρατορική δύναμη.

Πολλοί παρατηρητές δεν άφησαν ασχολίαστο το ότι ο Ρώσος πρόεδρος έφτασε να συγκρίνει τον εαυτό του με τον Μεγάλο Πέτρο, τον εκμοντερνιστή τσάρο και ιδρυτή της Αγίας Πετρούπολης -γενέτειρα του Πούτιν- που ανέβηκε στην εξουσία στα τέλη του 17^ου αιώνα.

«Όταν ο Άγιος Πέτρος ίδρυσε μια νέα πρωτεύουσα (σ.σ. την Αγία Πετρούπολη) καμία από τις χώρες της Ευρώπης δεν αναγνώριζε αυτό το έδαφος ως ρωσικό. Όλοι το θεωρούσαν μέρος της Σουηδίας. Όμως εξ αμνημονεύτων χρόνων ζούσαν εκεί Σλάβοι, δίπλα στους Φινοουγγρικούς λαούς. Τα ξαναπήρε πίσω και ενίσχυσε» τα εδάφη αυτά, είπε ο Ρώσος πρόεδρος.

«Προφανώς, επαφίεται σε εμάς να ξαναπάρουμε πίσω (ό,τι ανήκει στη Ρωσία) και να ενισχύσουμε» (τη χώρα), συνέχισε, αναφερόμενος στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

«Ναι, υπήρξαν εποχές στην ιστορία της χώρας μας που υποχρεωθήκαμε να υποχωρήσουμε, όμως μόνο για να ανασυγκροτήσουμε τις δυνάμεις και να προχωρήσουμε προς τα εμπρός», κατέληξε.

Οι παραπάνω αναφορές καταδικάστηκαν σφόδρα από τους Ουκρανούς, που τις είδαν ως απροκάλυπτη παραδοχή των αυτοκρατορικών φιλοδοξιών του Βλαντιμίρ Πούτιν.

«Η ομολογία του Πούτιν για κατασχέσεις γης και η σύγκριση του εαυτού του με τον Μέγα Πέτρο το αποδεικνύουν: δεν υπήρξε ‘σύγκρουση’, παρά μόνο η αιματηρή κατάληψη της χώρας κάτω από επινοημένα προσχήματα της γενοκτονίας των λαών», έγραψε στο Twitter ο σύμβουλος του προέδρου της Ουκρανίας, Μιχαΐλο Ποντόλιακ. «Δεν πρέπει να μιλάμε για ‘διάσωση του προσώπου [της Ρωσίας]’, αλλά για την άμεσο από-ιμπεριαλοποίηση».

Ο Ποντόλιακ αναφέρεται στις προσπάθειες να «σωθεί» το γόητρο της Ρωσίας προκειμένου αυτή να αποκλιμακώσει ή να σταματήσει τις μάχες στην Ουκρανία.

Των προσπαθειών αυτών ηγήθηκε ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν, ο οποίος τόνισε το περασμένο Σαββατοκύριακο ότι ο κόσμος «δεν πρέπει να ταπεινώσει τη Ρωσία» στην αναζήτηση μιας διπλωματικής λύσης.

Αυτά τα επιχειρήματα μπορεί να φαίνονταν πιο λογικά πριν από τις 24 Φεβρουαρίου.

Πριν από την εισβολή, ο Πούτιν εξέθεσε μια σειρά από παράπονα για να υποστηρίξει τον πόλεμο, από την επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά έως την παροχή στρατιωτικής βοήθειας από τη Δύση στην Ουκρανία.

Αλλά διαβάζοντας πιο προσεκτικά την απομαγνητοφώνηση της Πέμπτης καταλαβαίνει κανείς ότι το προσωπείο της ορθολογικής γεωπολιτικής διαπραγμάτευσης καταρρέει.

«Για να διεκδικήσουμε κάποιου είδους ηγεσία -δεν μιλάω καν για παγκόσμια ηγεσία, εννοώ ηγεσία σε οποιονδήποτε τομέα- οποιαδήποτε χώρα, οποιοσδήποτε λαός, οποιαδήποτε εθνική ομάδα θα πρέπει να διασφαλίσει την κυριαρχία της», είπε ο Πούτιν. «Επειδή δεν υπάρχει ενδιάμεση κατάσταση: είτε μια χώρα είναι κυρίαρχη, είτε είναι αποικία, ανεξάρτητα από το πώς ονομάζονται οι αποικίες».

Με άλλα λόγια, υπάρχουν δύο κατηγορίες κράτους: το κυρίαρχο και το κατακτημένο.

Κατά την αυτοκρατορική άποψη του Πούτιν, η Ουκρανία θα έπρεπε να ανήκει στην τελευταία κατηγορία.

Ο Πούτιν έχει υποστηρίξει εδώ και καιρό ότι οι Ουκρανοί δεν έχουν νόμιμη εθνική ταυτότητα και ότι το κράτος τους είναι, ουσιαστικά, μαριονέτα της Δύσης.

Με άλλα λόγια, πιστεύει ότι οι Ουκρανοί δεν έχουν ταυτότητα, είναι υποκείμενος λαός.

Με την επίκληση του Μεγάλου Πέτρου, γίνεται επίσης σαφές ότι οι στόχοι του Πούτιν καθοδηγούνται από κάποια αίσθηση του ιστορικού πεπρωμένου.

Και το εγχείρημα της αυτοκρατορικής αποκατάστασης του Πούτιν θα μπορούσε - θεωρητικά - να επεκταθεί σε άλλα εδάφη που κάποτε ανήκαν στη Ρωσική Αυτοκρατορία ή στη Σοβιετική Ένωση, κάτι που θα σήμανε συναγερμό σε όλες τις χώρες που προέκυψαν από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ.

Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ένας βουλευτής του κόμματος Ενωμένη Ρωσία που υποστηρίζει το Κρεμλίνο υπέβαλε σχέδιο νόμου στην Κρατική Δούμα, την κάτω βουλή του ρωσικού κοινοβουλίου, που καταργεί ένα σοβιετικό ψήφισμα που αναγνωρίζει την ανεξαρτησία της Λιθουανίας.

Η Λιθουανία μπορεί τώρα να είναι μέλος του ΝΑΤΟ και μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά στη Ρωσία του Πούτιν, αυτού του είδους η νεοαποικιακή στάση είναι η πιο σίγουρη επίδειξη πίστης στον πρόεδρο.

Και αυτό δεν προμηνύεται καλό για το μέλλον της Ρωσίας.

Εάν δεν υπάρχει κανένας απολογισμός με το αυτοκρατορικό παρελθόν της Ρωσίας - είτε με σοβιετικό είτε με τσαρικό προσωπείο - είναι λιγότερες οι πιθανότητες μια Ρωσία χωρίς τον Πούτιν να εγκαταλείψει ένα σχέδιο υποταγής των γειτόνων της ή να γίνει ένα πιο δημοκρατικό κράτος.

Ο πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ Zbigniew Brzezinski ισχυρίστηκε περίφημα ότι η Ρωσία θα εγκατέλειπε τις αυτοκρατορικές της συνήθειες εάν παρέδιδε τις αξιώσεις της στην Ουκρανία.

«Δεν μπορεί να τονιστεί αρκετά έντονα ότι χωρίς την Ουκρανία, η Ρωσία παύει να είναι αυτοκρατορία, αλλά με την Ουκρανία καταπιεσμένη και μετά υποταγμένη, η Ρωσία γίνεται αυτόματα αυτοκρατορία», έγραψε το 1994.

Ο Πούτιν, ωστόσο, υπολογίζει και σε κάτι άλλο: Για να επιβιώσει η Ρωσία, υποστηρίζει, πρέπει να παραμείνει μια αυτοκρατορία, ανεξάρτητα από το ανθρώπινο κόστος.

Restoration of empire is the endgame for Russia's Vladimir Putin, analysis by Nathan Hodge, CNN