Ανάλυση CNNi: Γιατί η Τουρκία άλλαξε την ονομασία της σε Türkiye

Επιμέλεια - Νοηματική απόδοση: Χρήστος Θ. Παναγόπουλος

Την Πέμπτη, τα Ηνωμένα Έθνη αναγνώρισαν την μετονομασία της χώρας σε Türkiye, που προφέρεται «τουρ-κι-γιε», σε μια κίνηση που και, όπως δήλωσε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, «αυτό θα αυξήσει την αξία του εμπορικού σήματος της χώρας μας».

«Ο κύριος λόγος για τον οποίο η Τουρκία αλλάζει το όνομά της είναι για να εξαλείψει τη σύνδεση με το πουλί, δηλαδή τη γαλοπούλα. Αλλά επίσης, ο όρος χρησιμοποιείται στην καθομιλουμένη για να δηλώσει την αποτυχία», δήλωσε ο Σινάν Ουλγκέν, πρόεδρος της δεξαμενής σκέψης EDAM με έδρα την Κωνσταντινούπολη.

Για τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος διεκδικεί την επανεκλογή του το 2023 το νέο όνομα εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο «την κουλτούρα, τον πολιτισμό και τις αξίες του τουρκικού έθνους».

Οι διεθνείς οργανισμοί είναι πλέον υποχρεωμένοι να χρησιμοποιούν τη νέα ονομασία, αλλά αυτό δεν θα συμβεί εν μία νυκτί για το ευρύτερο κοινό, δήλωσε ο Ουλγκέν στο CNNi.

«Πιθανότατα θα χρειαστούν πολλά χρόνια για να αλλάξει το ευρύτερο διεθνές κοινό από Τουρκία σε Turkiye».

«Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που η χώρα προσπαθεί να αλλάξει το όνομά της. Μια παρόμοια προσπάθεια είχε γίνει στα μέσα της δεκαετίας του 1980 υπό τον πρωθυπουργό Τουργκούτ Οζάλ, αλλά δεν απέκτησε ποτέ τόσο μεγάλη απήχηση», είπε.

Κλείνοντας το μάτι στους εθνικιστές και με το βλέμμα στις εκλογές του 2023

Ενδεχομένως υπάρχουν πολιτικά κίνητρα πίσω από την κίνηση αυτή, καθώς οι Τούρκοι επιστρέφουν στις κάλπες τον ερχόμενο Ιούνιο εν μέσω μιας εξαιρετικά επώδυνης οικονομικής κρίσης.

«Πρόκειται για άλλη μια στρατηγική που αναπτύσσει η τουρκική κυβέρνηση για να προσεγγίσει τους εθνικιστές ψηφοφόρους σε μια κρίσιμη χρονιά για την τουρκική πολιτική», δήλωσε ο Φραντσέσκο Σικάρντι, ανώτερος διευθυντής προγράμματος στη δεξαμενή σκέψης Carnegie Europe.

«Η χρονική στιγμή της αλλαγής του ονόματος είναι κρίσιμη για τις εκλογές του επόμενου έτους. Η απόφαση για την αλλαγή του ονόματος ανακοινώθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο, όταν ο πρόεδρος Ερντογάν βρισκόταν πίσω σε όλες τις δημοσκοπήσεις και η χώρα διέτρεχε μία από τις χειρότερες οικονομικές κρίσεις των τελευταίων 20 ετών», είπε ο Σικάρντι.

Η θέση του Ερντογάν στις δημοσκοπήσεις έχει μειωθεί σημαντικά με την πάροδο των ετών. Οι δημοσκοπήσεις από τα τέλη του περασμένου έτους δείχνουν ότι η υποστήριξη για το κυβερνών κόμμα AK βρίσκεται περίπου στο 31-33% σύμφωνα με το Reuters, από 42,6% κατά τη διάρκεια των βουλευτικών εκλογών του 2018.

Ο Ουλγκέν δήλωσε, ωστόσο, ότι η αλλαγή του ονόματος ήταν περισσότερο μια στρατηγική επαναπροσδιορισμού της επωνυμίας, για την ενίσχυση της διεθνούς θέσης της χώρας, παρά ένα προεκλογικό κόλπο.

Το έλλειμμα του εξωτερικού εμπορίου της Τουρκίας σκαρφάλωσε κατά 98,5% σε ετήσια βάση στα 6,11 δισ. δολάρια τον Απρίλιο, ανέφερε το Reuters επικαλούμενο το Ινστιτούτο Στατιστικής της Τουρκίας. Ο ετήσιος πληθωρισμός εκτινάχθηκε στο 73,5% τον περασμένο μήνα, σε υψηλό 23 ετών.

Αναλυτές λένε ότι σε περιόδους κρίσης, ο πρόεδρος τείνει να καταφεύγει σε λαϊκιστικές κινήσεις, για να αποσπάσει την προσοχή από τα προβλήματα στο εσωτερικό.

Η οικονομική αναταραχή, έχοντας ήδη βγάλει τον κόσμο στους δρόμους, αποτελεί πονοκέφαλο για την κυβέρνηση.

«Το νέο όνομα θα αποσπάσει αφενός το εγχώριο κοινό από πιο συγκεκριμένα, πιεστικά προβλήματα και αφετέρου θα προσφέρει στον πρόεδρο Ερντογάν ακόμη ένα επιχείρημα υπέρ μιας ισχυρότερης, πιο παραδοσιακής Τουρκίας», δήλωσε ο Σικάρντι.

Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί

Σε μια άλλη κίνηση λαϊκισμού το 2020, ο Ερντογάν εξέδωσε διάταγμα για τη μετατροπή του ιστορικού βυζαντινού μουσείου της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινούπολης σε τζαμί.

«Ελλείψει συγκεκριμένων πολιτικών για τη διαχείριση των οικονομικών και πολιτικών προβλημάτων της χώρας, ο Ερντογάν αναζητά σωτηρία στη λαϊκίστικη πολιτική ταυτότητας. Ενισχύει τον τουρκικό εθνικισμό και τον ισλαμισμό και στοχοποιεί πρόσωπα της αντιπολίτευσης», έγραψε τότε για την κίνηση αυτή η πολιτική αναλύτρια Σερέν Κορκμάζ.

Το νέο όνομα έχει επίσης συμβολική αξία, καθώς υιοθετήθηκε το 1923 μετά την ανάδυση του νέου έθνους από τις στάχτες του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

«Η υιοθέτησή του σε παγκόσμιο επίπεδο θα εδραιώσει τη θέση του Ερντογάν στην τουρκική ιστορία δίπλα στον ιδρυτή της δημοκρατίας Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ», εκτίμησε ο Φραντσέσκο Σικάρντι.

Why Turkey changed its name: populism, polls and a bird, By Mohammed Abdelbary, CNNi