Τι πραγματικά κερδίζει το ΝΑΤΟ με Φινλανδία και Σουηδία

Πέρασαν πάνω από δύο αιώνες, όπου η Σουηδία έμεινε επισήμως αμέτοχη σε πολεμικές συγκρούσεις που αιματοκύλησαν την Ευρώπη και τον κόσμο. Δύο παγκόσμιοι πόλεμοι και πάνω από 20 περιφερειακές συγκρούσεις ανά την υφήλιο την αφορούσαν, λίγο ως πολύ, σε αυτό το διάστημα. Επισήμως έμεινε αμέτοχη. Δίπλα της, η Φινλανδία από την ανεξαρτησία της το 1917 συμπλήρωσε πάνω από έναν αιώνα ακροβασίας και «vivere pericolosamente» (ζην επικινδύνως) δίπλα στον μεγάλο της γείτονα, τη Ρωσία (ή ΕΣΣΔ).

Χωρίς αμφιβολία, η (επισήμως πια εκπεφρασμένη) διάθεση των δύο χωρών να εγκαταλείψουν την ουδετερότητά τους και να υποβάλουν αιτήσεις ένταξης στο ΝΑΤΟ είναι τεράστιο ζήτημα σε επίπεδο συμβολισμού.

Και τώρα τι θα γίνει; Θα τοποθετηθούν δύο καρέκλες παραπάνω στο στρογγυλό τραπέζι των κεντρικών του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες και δύο ιστοί παραπάνω έξω από την είσοδο για τις σημαίες τους. Θα αλλάξουν οι χάρτες και τα έγγραφα που απεικονίζουν την Βορειοατλαντική Συμμαχία. Θα αυξηθούν οι αριθμοί ισχύος, καθώς στους ήδη υπάρχοντες θα προστεθούν και οι «δυνάμεις» των δύο χωρών.

Αυτά είναι τα κέρδη; Σε επίπεδο συμβολισμού και μόνο, ή αριθμών; Όχι, βέβαια. Οι δύο χώρες, εκτός από την καίρια θέση που έχουν στο χάρτη της Ευρώπης, είναι υπολογίσιμες στρατιωτικές δυνάμεις σε τέτοιο βαθμό, που όταν ενταχθούν θα βρεθούν στην πρώτη δεκάδα από τις 32 χώρες της Συμμαχίας σε πολλές κατηγορίες στρατιωτικής ισχύος. Καθόλου ευκαταφρόνητο για κράτη που, επισήμως τουλάχιστον, είχαν αποφασίσει να το παίξουν «ισαποστάκηδες» στο παγκόσμιο στερέωμα.

GFI: Προσθήκες πάνω από το μέσο όρο

To Global Firepower Index (GFI) είναι ό,τι πιο σύνθετο υπάρχει όταν ψάχνεις να συγκρίνεις την πολεμική ικανότητα των κρατών. Κι αυτό, διότι η λίστα αυτή κατατάσσει τα κράτη όχι με αριθμητική βάση μόνο (δηλαδή πόσους στρατιώτες έχουν ή μπορούν να ενεργοποιήσουν από εφεδρείες, πόσα τανκς και κανόνια διαθέτουν κτλ.) αλλά βασισμένη σε εκτίμηση 47 διαφορετικών δεικτών.

Πολλοί απ’ αυτούς φυσικά έχουν άμεση σχέση με τα στρατιωτικά, αλλά υπάρχουν και πολλοί γεωγραφικοί και γεωστρατηγικοί δείκτες (π.χ. ασφάλεια συνόρων, λιμανιών και πλωτών οδών) και οικονομικοί (πλουτοπαραγωγικές πηγές, βαριά βιομηχανία, ΑΕΠ, δημόσιο χρέος κ.λπ). Προφανώς σε μακροχρόνιες συγκρούσεις αυτά παίζουν μεγαλύτερο ρόλο.

Σε αυτή τη λίστα, λοιπόν, που περιέχει 142 κράτη-στρατιωτικές δυνάμεις, η Σουηδία κατατάσσεται 25^η και η Φινλανδία 53^η (η Ελλάδα είναι 27^η και η Τουρκία 13^η). Αν φτιάξουμε μια λίστα με τι χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ συν τις δύο υποψήφιες, η Σουηδία βρίσκεται στην 10^η θέση και η Φινλανδία στην 17^η.

Είναι προφανώς πολύ πιο ισχυρές προσθήκες από τις τελευταίες που έγιναν χρονικά. Το 2020 εντάχθηκε στη Συμμαχία η Βόρεια Μακεδονία (135^η στη γενική λίστα και 31^η στη λίστα του ΝΑΤΟ), το 2017 το Μαυροβούνιο (132^η γενικά, 30η στο ΝΑΤΟ) και το 2009 η Αλβανία (115^η γενικά, 28^η στο ΝΑΤΟ) και η Κροατία (62^η γενικά, 22^η στο ΝΑΤΟ).

Τα ατού: Ναυτικό και πυροβολικό

Όταν αναφέρεσαι, βέβαια, σε στρατιωτική ισχύ, δεν μπορείς να αγνοήσεις τα πραγματικά μεγέθη. Ας δούμε, λοιπόν, τι ακριβώς διαθέτουν οι δύο χώρες στον πίνακα που ακολουθεί (δίπλα τους βάζουμε και τα μεγέθη της Ελλάδας, για να γίνονται ευκολότερα συγκρίσεις).

Ας το ξεκαθαρίσουμε: Η λίστα είναι ενδεικτική, ακριβώς επειδή κάνει αυθαίρετες προσθέσεις. Π.χ. ο αριθμός των αεροσκαφών παρουσιάζεται στη λίστα γενικά, δεν λαμβάνεται υπ’ όψιν το ότι ένας συγκεκριμένος τύπος αεροσκάφους (π.χ. Rafale, που τα’ χουμε και πρόχειρα…) μπορεί να προσφέρει μεγαλύτερη ισχύ από πολλά περισσότερα αεροσκάφη παλαιότερου τύπου.

Συμπεράσματα, πάντως, εξάγονται. Οι δύο χώρες διαθέτουν, σε αριθμό τουλάχιστον, μεγάλο αριθμό πολεμικών σκαφών. Τέτοιον, που σε συνδυασμό με την γεωγραφία της Βαλτικής θάλασσας, δίνουν στο ΝΑΤΟ υπεροπλία και την κάνουν ουσιαστικά περίκλειστη θάλασσα. Ο ρωσικός θύλακας του Καλίνινγκραντ, ο οποίος λειτουργεί στην ουσία σαν μια τεράστια ναυτική βάση σε ανοιχτό λιμάνι όλο το χρόνο, βρίσκεται περικυκλωμένος από παντού.

Αν κάτι άλλο προκαλεί εντύπωση, είναι το μέγεθος του φινλανδικού πυροβολικού. Πολλά κανόνια (και μάλιστα στραμμένα προς ανατολάς) για μια χώρα που, στα χαρτιά τουλάχιστον, τηρούσε αυστηρή ουδετερότητα. Βεβαίως οι Φινλανδοί δεν έχουν ξεχάσει ότι ως πριν από έναν αιώνα αποτελούσαν μέρος της ρωσικής αυτοκρατορίας και στα τελευταία 100 χρόνια έχουν δεχτεί δύο φορές εισβολή από τους γείτονές τους.

Σύνορα και βάσεις: Το βλέμμα προς τον Αρκτικό κύκλο

Είναι προφανές ότι αυτοί οι αριθμοί, όσο μικροί και μεγάλοι κι αν είναι, δεν απασχολούν ιδιαίτερα τις ΗΠΑ. Η παρουσία κάποιων εκατοντάδων επιπλέον αεροσκαφών ή δυνητικών εκατομμυρίων στρατιωτών είναι για τις λίστες μόνο. Το κύριο κέρδος του ΝΑΤΟ από την ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας είναι η γη.

Η Φινλανδία μοιράζεται 1.340 χιλιόμετρα συνόρων με την Ρωσία, στη συντριπτική τους πλειοψηφία πρακτικά αφύλακτα. Δεν υπάρχουν φυσικά σύνορα (ποταμοί κτλ.), μόνο τάιγκα και περιοχές χιονοσκέπαστες όλο το χρόνο. Σ’ αυτό το μακρύ σύνορο υπάρχουν μόνο 15 επίσημα σημεία, από τα οποία μπορεί κάποιος να περάσει από τη μία χώρα στην άλλη. Πρακτικά, όποιος είναι καλά εξοπλισμένος και αντέχει το κρύο, δεν έχει πρόβλημα, παρά τις εκτεταμένες περιπολίες της φινλανδικής συνοριοφυλακής, η οποία διαθέτει και ειδικά εκπαιδευμένους σκύλους.

Μέχρι τώρα τα συνολικά σύνορα του ΝΑΤΟ με τη Ρωσία είναι 1.037 χιλιόμετρα (Εσθονία 294, Λετονία 214, Λιθουανία 297 και Πολωνία 232), σε αστικές ή ημιαστικές περιοχές. Τα σύνορα του ΝΑΤΟ με τη Ρωσία υπερδιπλασιάζονται και μάλιστα σε μια περιοχή (του Αρκτικού κύκλου) που, αν πιστέψουμε τους γεωστρατηγικούς αναλυτές, θα γίνει ακόμα πιο καυτή στο άμεσο μέλλον.

To 2017 οι τρεις χώρες (Νορβηγία, Σουηδία, Φινλανδία) οργάνωσαν την άσκηση Arctic Challenge Exercise (ACE, Άσκηση Αρκτικής Πρόκλησης), με τη συμμετοχή και αρκετών άλλων χωρών του ΝΑΤΟ, αλλά και της Ελβετίας. Σε αυτήν «ενεργοποιήθηκαν» στρατιωτικές βάσεις και εγκαταστάσεις στη Λουλέα της Σουηδίας και στο Ροβανιέμι της Φινλανδίας (ναι, δεν υπάρχει μόνο το χωριό του Άη Βασίλη εκεί). Στρατιωτικές βάσεις έχει η Σουηδία και σε άλλες περιοχές των βόρειων επαρχιών (Κιρούνα, Εσράνγκε, Βίντσελ), όπως και η Φινλανδία την ναυτική βάση στη Λοχτάγια και τις χερσαίες σε Ροβαγιάρβι και Σοντάσκιλα.

Η Σουηδία δεν έχει χερσαία σύνορα με τη Ρωσία. Αποτελεί, όμως, το πρώτο γερό ανάχωμα προς το ρωσικό στόλο, αν βγει από το Καλίνινγκραντ και επιχειρήσει να βγει στον Ατλαντικό. Το νησί Γκότλαντ, που απέχει λιγότερο από 120 ναυτικά μίλια από το ρωσικό λιμάνι-ναύσταθμο, πιθανότατα θα παίξει το ρόλο ενός αυστηρού τροχονόμου.

Η πολιτική των ΗΠΑ, πάντως, είναι να μην χρησιμοποιούν αυτούσιες τις στρατιωτικές βάσεις των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ για το δικό τους προσωπικό που τυχόν εγκαθίσταται εκεί. Δημιουργούν δικές τους εγκαταστάσεις, συνήθως γειτονικές σε αυτές της χώρας-μέλους.

Αυτή τη στιγμή στις χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ που συνορεύουν με τη Ρωσία (Πολωνία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία) υπάρχουν τέσσερις επίσημες βάσεις του ΝΑΤΟ: Η εγκατάσταση ραντάρ στην Μπιάλα Ποντλάσκα της Πολωνίας (στα σύνορα με τη Λευκορωσία), η αεροπορική βάση στο Σιαουλάι της Λιθουανίας, το Κέντρο Στρατηγικών Επικοινωνιώ στη Ρίγα της Λετονίας και η αεροπορική βάση στο Άμαρι της Εσθονίας. Σε καμία χώρα-μέλος δεν έχουν αναπτυχθεί πυρηνικά όπλα.

Συμπέρασμα; Τα κέρδη του ΝΑΤΟ από την ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας ουσιαστικά ενδυναμώνουν τη Συμμαχία σε μια περιοχή που ανέκαθεν είχε θέμα. Ο έλεγχος της Βαλτικής και (κυρίως) η ευαίσθητη περιοχή του Αρκτικού Κύκλου αποτελούν μεγάλο κίνητρο. Πόσο μάλλον όταν (όπως φαίνεται από τους αριθμούς τους) οι δύο χώρες έμοιαζαν από καιρό… έτοιμες να κάνουν το βήμα.