Τι έμαθαν Ουάσινγκτον, Ευρώπη, Κίεβο και Μόσχα για τον πόλεμο στην Ουκρανία

Κάθε μέρα που περνάει δημιουργεί μια επίγευση σοβαρών, ιστορικών γεγονότων και αποφάσεων που όχι μόνο θα καθορίσουν ποιος θα κερδίσει τον μεγαλύτερο χερσαίο πόλεμο μεταξύ δύο χωρών στην Ευρώπη από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά θα διαμορφώσει την πορεία του υπόλοιπου 21ου αιώνα.

Ο Τζο Μπάιντεν δήλωσε την Πέμπτη ότι οι δύο μήνες του απρόκλητου πολέμου από τον Πούτιν έχουν φέρει τον κόσμο σε ένα κρίσιμο σημείο:

«Η Ιστορία μάς έμαθε ότι όταν οι δικτάτορες δεν πληρώνουν το τίμημα της επιθετικότητάς τους, προκαλούν μεγαλύτερο χάος και ακόμη μεγαλύτερη επιθετικότητα. Δεν μπορούμε να αφήσουμε αυτό να συμβεί».

Η Βρετανή υπουργός Εξωτερικών, Λιζ Τρας, ήταν ακόμη πιο σαφής: «Η γεωπολιτική επέστρεψε».

Μέσα σε λίγες μόνο μέρες, μία νέα συνειδητοποίηση ξημέρωσε στην Ουάσινγκτον, την Ευρώπη, το Κίεβο και τη Μόσχα. Ο πόλεμος «αναβαθμίζεται» πλέον σε έναν μακρύ, πικρό αγώνα, ο οποίος πιθανότατα θα κοστίσει χιλιάδες περισσότερες ζωές και δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια.

Η στρατηγική των ΗΠΑ είναι πλέον ξεκάθαρη και δημόσια -να αποδυναμώσει τη Ρωσία για να μειώσει την παγκόσμια απειλή της. Υπάρχουν νέες ενδείξεις της επιθυμίας του Κρεμλίνου να εξαλείψει την ουκρανική κουλτούρα με την συντριβή των ανατολικών και νότιων πόλεων.

Και ο Πούτιν εξαπέλυσε ένα νέο μέτωπο – τον ενεργειακό πόλεμο- καθώς διέκοψε τις προμήθειες φυσικού αερίου στη Βουλγαρία και την Πολωνία σε αυτό που η ΕΕ χαρακτήρισε γρήγορα ως «εκβιασμό».

Καθώς αυτοί οι αντικρουόμενοι στόχοι έρχονταν στο επίκεντρο, η πυρηνική ρητορική εντάθηκε ξανά, με τη Ρωσία να προειδοποιεί για την υπονοούμενη ισχύ του τεράστιου οπλοστασίου της και την Ουάσιγκτον να προσπαθεί να αποφύγει έναν κύκλο κλιμάκωσης που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια άμεση σύγκρουση υπερδυνάμεων.

Η σφαγή στην Ουκρανία, εν τω μεταξύ, συνεχίζεται.

Σφοδρές επιθέσεις και πολιορκίες περιοχών αμάχων προλόγισαν τη νέα επίθεση της Ρωσίας στο νότο και την ανατολή - μάχες που θα μπορούσαν να είναι καθοριστικές για το εάν η Ουκρανία θα επιβιώσει ως έθνος.

Ωστόσο, αυτή η εβδομάδα έφερε επίσης τα πρώτα σημάδια ότι οι Ρώσοι που κατηγορούνται για φρικαλεότητες θα μπορούσαν να τη φέρουν αντιμέτωπη με τη λογοδοσία.

Αλλά η ανησυχητική πραγματικότητα ότι δεν υπάρχει αξιόπιστη διπλωματική οδός για τον τερματισμό του πολέμου αποκαλύφθηκε όταν ρωσικοί πύραυλοι έπεσαν στο Κίεβο την Πέμπτη, ενώ ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες βρισκόταν ακόμη στην πόλη σε μια φαινομενικά μάταιη αποστολή, η οποία είχε ξεκινήσει νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα με τεταμένες συνομιλίες με τον Πούτιν.

Ένας πόλεμος που επεκτείνεται

Η επίσκεψη στο Κίεβο του Αμερικανού υπουργού Άμυνας Λόιντ Όστιν και του υπουργού Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν την περασμένη Κυριακή έθεσε το σκηνικό για μια εβδομάδα κατά την οποία η Δύση μπήκε όλο και πιο βαθιά σε αυτό που μοιάζει με πόλεμο δια αντιπροσώπων με τη Ρωσία.

• «Θέλουμε να δούμε τη Ρωσία αποδυναμωμένη σε βαθμό που να μην μπορεί να κάνει τα πράγματα που έκανε όταν εισέβαλε στην Ουκρανία», είπε ο Όστιν στην Πολωνία μετά την επιστροφή του από την Ουκρανία.
• Ο Μπλίνκεν σκιαγράφησε ένα μακροπρόθεσμο μέλλον, λέγοντας ότι θα υπάρχει μια ανεξάρτητη, κυρίαρχη Ουκρανία «πολύ περισσότερο από ό,τι θα υπάρξει ένας Βλαντιμίρ Πούτιν».
• Οι ΗΠΑ υποστήριξαν τη νέα στρατηγική τους συγκεντρώνοντας κορυφαίους παγκόσμιους υπουργούς Άμυνας στη Γερμανία και δεσμεύτηκαν για μηνιαίες συναντήσεις για την αξιολόγηση των αναγκών της κυβέρνησης του Κιέβου.
• Αυτές οι κινήσεις τροφοδότησαν μια αυξανόμενη αίσθηση ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν θα τελειώσει σύντομα. Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, δήλωσε την Πέμπτη ότι ο πόλεμος μπορεί «να διαρκέσει μήνες ή και χρόνια».
• Η Τρας, εν τω μεταξύ, προέτρεψε για επέκταση της στρατιωτικής βοήθειας των ΗΠΑ και της Δύσης για προστασία από τον ρωσικό επεκτατισμό -καλώντας για τον εξοπλισμό των εθνών στα Δυτικά Βαλκάνια και των μη ΝΑΤΟϊκών κρατών Γεωργία και Μολδαβία.
• Η Ρωσία απάντησε στην σκληρή δυτική στρατηγική λαμβάνοντας τα δικά της μέτρα για να διευρύνει το αποτύπωμα της σύγκρουσης, διακόπτοντας τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Πολωνία και τη Βουλγαρία όταν οι χώρες αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα αποφυγής κυρώσεων για να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους σε ρούβλια. Μια περαιτέρω διεύρυνση του ενεργειακού πολέμου θα μπορούσε να φέρει την Ευρώπη σε ύφεση.
• Οι κατακλυσμικές παγκόσμιες συνέπειες του πολέμου υπογραμμίστηκαν εν τω μεταξύ όταν η Παγκόσμια Τράπεζα προειδοποίησε για το χειρότερο εμπορικό σοκ τα τελευταία 50 χρόνια. Η Ρωσία και η Ουκρανία είναι βασικοί παραγωγοί άνθρακα, πετρελαίου, φυσικού αερίου και μαγειρικών ελαίων, και οι προϋπολογισμοί εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο πρόκειται να πληγούν. Η πιθανή αποτυχία της συγκομιδής αυτού του καλοκαιριού στην Ουκρανία - μια σημαντική πηγή σιταριού και καλαμποκιού για τον κόσμο- θα μπορούσε να οδηγήσει τις τιμές των τροφίμων σε μια νέα πληθωριστική σπείρα και να τροφοδοτήσει μεγαλύτερη επισιτιστική ανασφάλεια. Στις ΗΠΑ, οι υψηλότερες τιμές θα μπορούσαν να έχουν μεγάλο αντίκτυπο στις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου.
• Ο Μπάιντεν έκλεισε μια εβδομάδα που αναμόρφωσε τον κόσμο αποκαλύπτοντας ένα αίτημα 33 δισεκατομμυρίων δολαρίων στο Κογκρέσο για όπλα, οικονομική υποστήριξη και ανθρωπιστική βοήθεια στην Ουκρανία, προειδοποιώντας: «Το κόστος αυτού του αγώνα δεν είναι χαμηλό».

Το αίτημα του Προέδρου υπογράμμισε ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν είναι απλώς μια καθοριστική στάση της κυβέρνησής του, αλλά ότι τα γεγονότα των τελευταίων ημερών θα προκαλέσουν πολιτικές, οικονομικές και γεωπολιτικές αλυσιδωτές αντιδράσεις που θα είναι αδύνατο να προβλεφθούν και θα είναι δύσκολο να ελεγχθούν.

Πυρηνικός εκφοβισμός

Η στρατηγική της επέκτασης του πολέμου συνοδεύτηκε από έναν νέο γύρο πυρηνικής ρητορικής από τη Μόσχα.

Ενώ η περιστασιακή συζήτηση για τη χρήση των πιο επικίνδυνων όπλων του κόσμου μπορεί να έχει σχεδιαστεί για να τρομάξει τους δυτικούς, εντούτοις υπογράμμισε ότι η πιθανότητα μιας καταστροφικής σύγκρουσης μεταξύ των δύο ισχυρότερων πυρηνικών χωρών του κόσμου -των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας- θα υπάρχει όσο διαρκεί ο πόλεμος.

Ορισμένοι Αμερικανοί ειδικοί υποβαθμίζουν την σκληρή ρητορική της Ρωσίας ως ένδειξη ότι ο Πούτιν είναι απογοητευμένος από την αποτυχία να εκπληρώσει τους στρατηγικούς του στόχους στην Ουκρανία, προσθέτοντας πάντως ότι χρησιμεύει επίσης για να υπενθυμίσει στους δυτικούς ηγέτες ότι η μαζική αποστολή όπλων στην Ουκρανία θα μπορούσε να έρθει σε σύγκρουση με τις κόκκινες γραμμές του Πούτιν και να προκαλέσει μια επικίνδυνη κλιμάκωση. Και υπάρχουν φόβοι ότι, αν τον στριμώξουν, ο Πούτιν θα μπορούσε να αναπτύξει ένα από τα τακτικά πυρηνικά όπλα μικρότερης απόδοσης της Ρωσίας στο πεδίο της μάχης στην Ουκρανία.

• Καθώς οι ΗΠΑ άρχισαν να σκληραίνουν τη στάση τους απέναντι στον πόλεμο -αποδυναμώνοντας τη ρωσική στρατιωτική ισχύ- ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ κατέφυγε για άλλη μια φορά στη γνωστή ρωσική τακτική να μιλά για πυρηνικό πόλεμο, προειδοποιώντας: «Ο κίνδυνος είναι πραγματικός και δεν πρέπει να τον υποτιμούμε».
• Για τις ΗΠΑ, ο πρόεδρος του Γενικού Επιτελείου Στρατού Μαρκ Μίλεϊ είπε στο CNNi ότι είναι «εντελώς ανεύθυνο» για οποιονδήποτε ανώτερο ηγέτη μιας πυρηνικής δύναμης να κάνει «πυρηνικό εκφοβισμό».
• Αλλά ο Πούτιν δεν ακούει. Μετά από επανειλημμένες σκοτεινές προειδοποιήσεις για την ισχύ του πυρηνικού οπλοστασίου της Ρωσίας στην αρχή του πολέμου, ο Ρώσος πρόεδρος επανήλθε. Είπε ότι θα υπάρξει μια «αστραπιαία» απάντηση από τη Ρωσία εάν άλλες χώρες παρέμβουν στην Ουκρανία. «Έχουμε όλα τα εργαλεία για αυτό - για τα οποία κανείς δεν μπορεί να καυχηθεί. Και δεν θα καυχηθούμε. Θα τα χρησιμοποιήσουμε αν χρειαστεί. Και θέλω να το μάθουν όλοι», είπε στους μιλώντας στην Αγία Πετρούπολη.
• Όλα αυτά έκαναν τον Μπάιντεν να προειδοποιήσει για τον κίνδυνο μιας τέτοιας ρητορικής. «Κανείς δεν πρέπει να κάνει άσκοπα σχόλια σχετικά με τη χρήση πυρηνικών όπλων ή την πιθανότητα ανάγκης χρήσης τους», δήλωσε ο Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο την Πέμπτη.
• Αυτές οι πικρές ανταλλαγές δηλώσεων μεταξύ της Ρωσίας και των Ηνωμένων Πολιτειών έχουν οδηγήσει τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών στο ναδίρ, σύμφωνα με τον πρέσβη των ΗΠΑ στη Ρωσία Τζον Σάλιβαν.

Το μακελειό συνεχίζεται

Η προσπάθεια των Ρώσων να ελέγξουν την ανατολική και νότια Ουκρανία και να αποκλείσουν τη χώρα κόβοντας την πρόσβασή της στη Μαύρη Θάλασσα -μια νέα φάση της πολεμικής στρατηγικής της Μόσχας μετά την αποτυχία να καταλάβει το Κίεβο- εντείνεται.

Όμως ένα πράγμα δεν έχει αλλάξει. Οι Ουκρανοί πολίτες φέρουν το κύριο βάρος της φρίκης ως έκφραση της αποφασιστικότητας και της σκληρότητας του Πούτιν. Οι Ρώσοι στρατιώτες προφανώς πληρώνουν επίσης ένα βαρύ τίμημα εξαιτίας της εμμονής του ηγέτη τους με την Ουκρανία.

• Ο στρατός της Ουκρανίας δήλωσε την Πέμπτη ότι οι ρωσικές δυνάμεις έχουν εξαπολύσει πυρ σε πολλά μέτωπα, με επίκεντρο την περιοχή Ίζιουμ της ανατολικής Ουκρανίας στην οποία προσπαθούν να προχωρήσουν μέσω των περιοχών Ντονέτσκ και Λουχάνσκ.
• Ο πόλεμος θα μπορούσε να διαρκέσει πολύ περισσότερο, ένας ανώτερος αξιωματούχος της άμυνας των ΗΠΑ είπε ότι οι ρωσικές δυνάμεις σημειώνουν μόνο «αργή και σταδιακή» πρόοδο στην περιοχή του Ντονμπάς.
• Οι επιθέσεις της Ρωσίας σε αμάχους εξακολουθούν να προκαλούν φρίκη. Ο Ιβάν Φεντόροφ, ο δήμαρχος της πόλης της Μελιτόπολης, προειδοποίησε αυτή την εβδομάδα ότι οι δυνάμεις του Πούτιν θέλουν «να σκοτώσουν όλο το ουκρανικό έθνος».

Μια επικαιροποιημένη δραματική αξιολόγηση από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες προβλέπει ότι 8,3 εκατομμύρια πρόσφυγες αναμένεται τώρα να εγκαταλείψουν τη χώρα.

Μέχρι τη Δευτέρα, είχαν ήδη φύγει 5,2 εκατομμύρια.

Η περιφρόνηση του Πούτιν για την ανθρώπινη ζωή δεν περιορίζεται στους Ουκρανούς που είναι ο στόχος των όπλων του.

Ο Βρετανός υπουργός Άμυνας Μπεν Γουάλας δήλωσε τη Δευτέρα ότι περίπου 15.000 Ρώσοι στρατιωτικοί σκοτώθηκαν στην Ουκρανία μέσα σε λίγο περισσότερο από δύο μήνες.

Σε μια πιο αισιόδοξη νότα, υπήρξαν ενδείξεις αυτή την εβδομάδα ότι οι Ρώσοι θα μπορούσαν να έρθουν αντιμέτωποι με προφανή εγκλήματα πολέμου.

Βίντεο από drone που ταυτοποιήθηκε γεωγραφικά από το CNNi δείχνει ρωσικά οχήματα σε δρόμους πλάι σε πτώματα αμάχων που σκοτώθηκαν στη Μπούτσα, έξω από το Κίεβο. Τα στοιχεία θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη διάψευση των ρωσικών αρνήσεων ότι τα στρατεύματά τους εκτέλεσαν εν ψυχρώ Ουκρανούς.

Και η γενική εισαγγελέας της Ουκρανίας Ιρίνα Βενεντίκτοβα δήλωσε την Πέμπτη ότι εντοπίστηκαν 10 Ρώσοι στρατιώτες που φέρεται να εμπλέκονται σε βασανιστήρια αμάχων στην πόλη.

Η διπλωματία «ψυχραίνεται»

Η μεγάλη διπλωματική ελπίδα της εβδομάδας ήταν το ταξίδι του Γκουτέρες του ΟΗΕ τόσο στη Μόσχα όσο και στο Κίεβο. Αλλά καμία από τις πλευρές δεν φαίνεται να βλέπει λόγο για συζητήσεις αυτή τη στιγμή. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην κατανοητή δυσπιστία της Ουκρανίας προς τον Πούτιν μετά την απρόκλητη εισβολή του.

Αλλά υπάρχει επίσης μια αίσθηση στην Ουκρανία και στις δυτικές πρωτεύουσες ότι η αδιαφορία του Πούτιν για το αιματηρό κόστος του πολέμου του είναι ένα σαφές σημάδι ότι έχει δεσμευτεί να συνεχίσει μέχρι να έχει εύλογους λόγους να κηρύξει κάποιο είδος νίκης που ακόμη δεν διαφαίνετα.

• Ο Γκουτέρες είπε στο CNNi ότι ο Πούτιν συμφώνησε κατ' αρχήν να επιτρέψει στον ΟΗΕ και τον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό να βοηθήσουν στην απομάκρυνση των πολιτών από το εργοστάσιο χάλυβα Αζοφστάλ στη Μαριούπολη, το τελευταίο προπύργιο της ουκρανικής αντίστασης στην πόλη.
• Αλλά το ταξίδι του στο Κίεβο την Πέμπτη, το οποίο ολοκληρώθηκε καθώς οι ρωσικοί πύραυλοι σφυροκοπούσαν την πόλη, ήταν ένα εύστοχο σύμβολο της τρέχουσας στάσης της Ρωσίας απέναντι στη διπλωματία - και της περιφρόνησής της για το κράτος του διεθνούς δικαίου, το οποίο τα Ηνωμένα Έθνη είχαν συσταθεί για να διατηρήσουν.

Η αποκαρδιωτική πραγματικότητα στο τέλος μιας καθοριστικής εβδομάδας για τη Δύση και τη Ρωσία είναι ότι η ειρήνη στην Ουκρανία μπορεί να είναι πιο μακριά από ό,τι ήταν από την εισβολή. Και ενώ η Δύση μπορεί να στείλει έναν χείμαρρο όπλων, πυρομαχικών και βοήθειας στη χώρα, δεν μπορεί να τερματίσει έναν πόλεμο που θα στείλει επώδυνα και επικίνδυνα πολιτικά, στρατιωτικά και οικονομικά κύματα σοκ σε όλο τον κόσμο για τους επόμενους μήνες. Μόνο ο Πούτιν μπορεί να το κάνει αυτό.

Όπως είπε ο Γκουτέρες στη συνέντευξή του στον Άντερσον Κούπερ του CNNi:

«Ο πόλεμος δεν θα τελειώσει με συναντήσεις. Ο πόλεμος θα τελειώσει όταν η Ρωσική Ομοσπονδία αποφασίσει να τον τερματίσει και όταν υπάρξει μια σοβαρή πολιτική συμφωνία. Μπορούμε να κάνουμε όλες τις συναντήσεις, αλλά δεν είναι αυτό που θα τελειώσει τον πόλεμο».

Μια νέα συνειδητοποίηση ξημερώνει για την Ουάσιγκτον, την Ευρώπη, το Κίεβο και τη Μόσχα, ανάλυση από τον Stephen Collinson, CNN