Ποιος -ή τι- είναι πραγματικά ο Ίλον Μασκ; Ας μας πει ο άνθρωπος που τον ξέρει καλύτερα απ' όλους

Δεν είναι τόσο απλό, θα πουν μερικοί. Κι αν είναι; Τόσο τρομακτικά απλό;

Δεν ξέρουμε όλες τις αλήθειες του κόσμου, ξέρουμε όμως κάποιες. Ξέρουμε, για παράδειγμα, ότι αν ο Μασκ ήθελε να ελέγχει το Twitter, δεν θα χρειαζόταν να το αγοράσει, υπάρχουν πολλοί τρόποι να ελέγχεις κάτι χωρίς να φαίνεσαι (σχεδόν) καθόλου, οι περισσότεροι άνθρωποι που μας ελέγχουν εξάλλου δεν φαίνονται (σχεδόν) καθόλου.

Πρέπει να παραδεχτείτε ότι είναι μια λογική σκέψη.

Ακόμη κι αν δεν έχουμε ιδέα από αλγόριθμους, που οι περισσότεροι δεν έχουμε ακόμη κι αν προσποιούμεθα ότι έχουμε, ξέρουμε ότι είναι ένα πράγμα που είναι ευφυέστερο από εμάς παρότι εμείς το δημιουργήσαμε, αλλά όπως κάθε τι που σχετίζεται με την τεχνητή νοημοσύνη, απέκτησε δική του ζωή και πλέον αυτοανατροφοδοτείται. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να του βάζουμε φρένο, κανόνες και όρια. Ή έστω να προσπαθήσουμε.

Ο Μασκ είναι ένας από τους λίγους ανθρώπους στον κόσμο που κατανοεί απόλυτα τη δυναμική αυτή· ακόμη καλύτερα κατανοεί ότι αυτή ακριβώς η δυναμική είναι το μόνο που έχει πλέον σημασία.

Ίσως επειδή ο ίδιος είναι κάποιου είδους «τεχνητή νοημοσύνη». Ένας άνθρωπος γεμάτος μυαλό και πάθος, αλλά άδειος από συναίσθημα όπως εμείς το αντιλαμβανόμαστε. Μια ανοίκεια κοιλάδα, μια οντότητα που μοιάζει με αυτό που καταλαβαίνουμε ως ανθρώπινο, αλλά στην πραγματικότητα είναι πιο κοντά στο ανθρωποειδές.

Αδελφές ψυχές

Οι πιο σωστοί άνθρωποι για να μας μιλήσουν για κάποιον είναι οι πρώην του. Όχι οι πικραμένοι και αδούλευτοι πρώην, αλλά εκείνοι που αφιέρωσαν χρόνο και κόπο για να κατανοήσουν τι έγινε στη ζωή τους και γιατί.

Κι εδώ μπαίνει στη σκηνή η Τζαστίν, η πρώτη σύζυγος του Ίλον. Η οποία έχει μιλήσει αρκετά για τον πρώην της και παραδόξως -παρότι οι δύο τους κατέληξαν στα δικαστήρια- όχι άσχημα. Ούτε πικρά. Και γι αυτό ακριβώς την ακούμε με πολλή προσοχή. Κι επειδή τον ξέρει σχεδόν από πάντα.

Οι δύο τους γνωρίστηκαν όταν εκείνος ήταν 19 κι εκείνη 18. Την κυνήγησε πολύ. Της έστελνε λουλούδια κάθε μέρα και της ζητούσε να βγουν έως ότου την έριξε. Τότε εκείνος ήταν «ένα φτωχό, πολύ clean-cut αγόρι με νοτιοαφρικανική προφορά» κι εκείνη μια επίδοξη συγγραφέας.

«Πήγαμε σε ένα βιβλιοπωλείο και όταν του είπα ότι ονειρεύομαι να δω τα βιβλία μου στα ράφια, μου απάντησε ότι αυτό αγαπάει σε μένα, τη φιλοδοξία μου, ότι είμαστε ίδιοι και ότι θα προχωρήσουμε στη ζωή μαζί. Κι εκεί σκέφτηκα ότι είχα βρει την αδελφή ψυχή μου», έγραψε η Τζαστίν μετά το διαζύγιό της, όταν αποφάσισε να διηγηθεί την ιστορία της. «Βλέπω τον εαυτό μου σε σένα», της είπε για την ακρίβεια.

Μερικές περιπέτειες μετά, οι δύο τους κατέληξαν μαζί. Σε ένα από τα ραντεβού τους, την πήγε σε ένα βιβλιοπωλείο και της έδωσε την πιστωτική του: «Πάρε όσα βιβλία θες», της είπε. «Αισθανόμουν ότι με καταλαβαίνει απόλυτα, δεν θα χωρίζαμε ποτέ»...

Το 2000 παντρεύτηκαν. Στο μεταξύ, ο τρομερά ευφυής αλλά πάμπτωχος νεαρός είχε γίνει εκατομμυριούχος πουλώντας την πρώτη του εταιρεία, τη Zip2 για 20 εκατομμύρια. Το διαμέρισμα που μοιραζόταν με άλλους τρεις είχε γίνει βίλα και γυρνούσε με μια McLaren F1 και το πρώτο του ιδιωτικό αεροσκάφος. Μια μέρα πριν το γάμο, την πήγε σε δικηγόρο για να υπογράψουν «κάτι». «Δεν είναι προγαμιαίο», της είπε, «είναι κάτι που επιμένει το διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας μου να γίνει».

Το υπέγραψε. Όπως και το μεταγαμιαίο συμβόλαιο που μερικά χρόνια αργότερα τούς έφερε αντιμέτωπους στα δικαστήρια. «Του είχα εμπιστοσύνη, ήταν ο Ίλον, η αδελφή ψυχή μου».

Μετά το γάμο τής ζήτησε για πρώτη φορά να γίνει ξανθιά.

«Αν ήσουν υπάλληλός μου θα σε απέλυα»

Η Τζαστίν αρνήθηκε να γίνει ξανθιά, αλλά μάλλον ο γάμος τους δεν τελείωσε γι αυτό. Από κει και πέρα όλα ήταν ένα βέρτιγκο αναστροφής: Τον ενοχλούσε που διάβαζε, που δεν ενσωματωνόταν με τις άλλες πλούσιες συζύγους, που δεν ήταν καλή οικοδέσποινα, που ήθελε να συνεχίσει να γράφει.

«Ζούσα σε έναν κόσμο στον οποίο οι γυναίκες μετά τα 30 εξαφανίζονταν, που το βασικό θέμα συζήτησης ήταν τα μπότοξ, που οι γιγαντιαίες οικονομικές διαφορές λειτουργούσαν πάντα εναντίον του αδύναμου. Λίγο μετά το γάμο μας, ο Ίλον μου είπε μια μέρα απρόσμενα "σ' αυτόν το γάμο εγώ είμαι το Άλφα". Και τότε κατάλαβα ότι δεν είχε βγει ποτέ από την πατριαρχική κοινωνία στην οποία μεγάλωσε και ότι είχα μπει σε μια παγίδα», έγραψε η Τζαστίν.

Όταν τον αντέκρουε, την απαξίωνε. «Ίλον, δεν είμαι υπάλληλός σου, είμαι η γυναίκα σου», του είπε μια μέρα κι εκείνος της απάντησε: «Αν ήσουν υπάλληλός μου θα σε είχα απολύσει».

Όταν πέθανε το πρώτο τους παιδί, μόλις 10 εβδομάδων, της απαγόρευσε να μιλάνε γι αυτό: «το θεωρούσε μεμψίμοιρο, δεν το καταλάβαινε». Έκαναν άλλα πέντε, δίδυμα και τρίδυμα και σχεδόν δέκα χρόνια μετά το γάμο, εκείνη του ζήτησε να πάνε σε θεραπεία ζευγαριών, λέγοντάς του ότι δεν είναι ευτυχισμένη και αισθάνεται πλήρως αποξενωμένη: «πρέπει να αλλάξουν πράγματα για να παραμείνουμε μαζί».

Ο Μασκ συμφώνησε, πήγε σε τρία ραντεβου και μια ημέρα πριν το τέταρτο της είπε πολύ απλά ότι η ζωή του είναι μια χαρά όπως είναι και δεν θέλει να την αλλάξει.

Την επόμενη μέρα ο Μασκ έκανε αίτηση διαζυγίου. Δύο εβδομάδες αργότερα της ανακοίνωσε μέσω γραπτού μηνύματος ότι αρραβωνιάστηκε.

«Όταν γνώρισα τη νέα του σύντροφο ήταν μια πολύ συμπαθητική και πολύ νέα καστανή κοπέλα. Πολύ σύντομα έγινε πιο ξανθιά απ' όσο ήμουν εγώ ποτέ. Τη μέρα μετά το χωρισμό έβαψα τα μαλλιά μου μαύρα και τα έκοψα κοντά», είπε η Τζαστίν.

Και έγινε συγγραφέας.

Η διήγηση της Τζαστίν σε βίντεο, ή για όσους προτιμούν να τη διαβάσουν, εδώ.

«Αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι σαν εμάς»

Η Τζαστίν μετά το διαζύγιο ανακάλυψε ότι ο Ίλον της είχε αποκρύψει μεγάλο μέρος των οικονομικών του συναλλαγών όταν υπέγραψαν τα χαρτιά για τα οικονομικά τους και τον πήγε στα δικαστήρια. Η διαμάχη τους κράτησε δύο χρόνια.

Στο μεταξύ εκείνος πλούτιζε ασταμάτητα. Μερικά χρόνια αργότερα εκείνη, επιτυχημένη συγγραφέας πλέον και καστανή, μίλησε πάλι γι αυτόν.

«Με ρωτάνε συχνά για τον πρώην σύζυγό μου», είπε. «Είναι ο οραματιστής επιχειρηματίας Ίλον Μασκ».

«Ο Ίλον αγαπάει πολύ τον Χόμερ Σίμσον. Σε ένα επεισόδιο των Σίμσονς, ένας χαρακτήρας λέει σε έναν άλλον ότι κάποιος σαν τον Ίλον πρέπει να έχει σκοτάδι στην ψυχή του. Έχω σκεφτεί πολύ γι αυτό το σκοτάδι των ανθρώπων αυτών και το σκοτάδι δεν σημαίνει κατ' ανάγκην κάτι κακό. Ίσως είναι κάτι που ζει πέρα από τα όρια που όλοι οι άλλοι γνωρίζουμε, πέρα από τη δική μας κατανόηση και όσα ξέρουμε και μας κάνουν να αισθανόμαστε άνετα».

Όταν ετοίμαζε την ομιλία της, η Τζαστίν μίλησε με τον πρώην άντρα της και τον ρώτησε αν έχει κάποια συμβουλή για τους ανθρώπους που θέλουν να γίνουν κάποτε σαν αυτόν. «Δεν είμαι σίγουρος ότι θα το θέλουν ακόμη αν μάθουν τι σημαίνει πραγματικά να είσαι εγώ», της απάντησε.

Όταν ήταν ακόμη παντρεμένοι, ο Μασκ είπε σε ένα φίλο του ότι κάποια μέρα θα πάει στο διάστημα «ακόμη κι αν πρέπει να τα χάσω όλα, ακόμη κι αν εγώ και η οικογένειά μου θα πρέπει να μετακομίσουμε σε ένα υπόγειο». Εκείνη το έμαθε χρόνια αργότερα.

«Όταν ταξιδεύαμε και έπρεπε να συμπληρώσουμε διάφορα έντυπα, ο Ίλον δεν έγραφε ποτέ "επάγγελμα CEO", ή "βασιλιάς του κόσμου". Έγραφε "μηχανικός". Και δεν καταλάβαινε ποτέ γιατί είναι οι άνθρωποι με τα κοστούμια που βγάζουν τα λεφτά, όταν τη δουλειά και τη δημιουργία την κάνουν οι "μηχανικοί", οι άνθρωποι που φτιάχνουν πράγματα. Αργότερα κατάλαβα ότι ο Ίλον είναι αυτός που είναι επειδή συνδυάζει και τα δύο: Είναι ο άνθρωπος που φτιάχνει πράγματα και ταυτόχρονα κάνει και τη δουλειά των "κοστουμιών". Κι αυτό είναι τελικά ο οραματιστής. Ο άνθρωπος που δεν δημιουργεί απλώς έναν κόσμο, αλλά τον ενσαρκώνει. Αρκεί να μπει σε ένα δωμάτιο και φέρνει αυτόν τον κόσμο μαζί του, χωρίς να χρειαστεί καν να μιλήσει».

«Αυτούς τους ανθρώπους, πριν γίνουν εκατομμυριούχοι, ή πολύ επιτυχημένοι, τους βλέπουμε σαν κάτι πολύ παράξενο, τους θεωρούμε συχνά τρελούς, ακόμη και οι ίδιοι θεωρούν συχνά τους εαυτούς τους τρελούς. Δεν αρκούνται στους κανόνες. Είναι αρκετά τολμηροί ώστε να ξεπερνούν τα όρια, ώστε να κοιτούν τα πράγματα συνολικά, ώστε να ανοίγουν ένα παράθυρο σε μια νέα πραγματικότητα».

Συνεπώς; Ένας άνθρωπος παρορμητικός και χωρίς όρια; Έτοιμος να θυσιάσει τα πάντα -και τους πάντες- για το όραμά του; Ένας φρικαλέος νάρκισσος; Ένας πανέξυπνος άνθρωπος χωρίς συναίσθημα; Ένας γνήσιος οραματιστής ή ένας «καουμπόι του καπιταλισμού»; Τι απ' όλα είναι ο Ίλον Μασκ;

Ίσως όλα. Ίσως αυτό που λέει η πρώην σύζυγός του:

«Στην αρχή δεν εμπιστευόμαστε αυτούς τους ανθρώπους επειδή τους θεωρούμε τρελούς. Στο τέλος, όμως, τους εμπιστευόμαστε επειδή πλέον ξέρουμε με βεβαιότητα ότι είναι τρελοί».

«Αρκετά τρελοί ώστε να ρισκάρουν τα πάντα για να δημιουργήσουν κάτι νέο και ξεχωριστό.

Είναι χάλια σύζυγοι, φριχτοί σύντροφοι, είναι οι φίλοι που ξεχνάνε τα γενέθλια και τα ραντεβού σας, αλλά είναι και εκείνοι που μας έδειχναν πάντα και συνεχίζουν να μας δείχνουν το σύμπαν».