Κινδυνεύει η Φινλαδία από ρωσική εισβολή; Το ΝΑΤΟ μετά την Ουκρανία και η αναβάθμιση της Τουρκίας

Τι απέγινε το «εγκεφαλικά νεκρό ΝΑΤΟ», κατά τη περιβόητη, πλέον, φράση του Εμάνουελ Μακρόν, το 2019; Από τις 24 Φεβρουαρίου κι έπειτα κάθε άλλο παρά νεκρό μοιάζει.

«Όντως το ΝΑΤΟ είχε υπαρξιακό πρόβλημα τα προηγούμενα χρόνια. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όμως, έδωσε στο ΝΑΤΟ το φιλί της ζωής. Αποδείχθηκε πως είναι η μόνη δύναμη που μπορεί να αντιταχθεί στις ορέξεις του Πούτιν γι’ αυτό και πλέον λειτουργεί ελκυστικά για χώρες που μέχρι τώρα δεν ήταν μέλη της Συμμαχίας», λέει στο CNN Greece η αναπληρώτρια καθηγήτρια Συγκριτικής Πολιτικής στο Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου, Μαριλένα Κοππά.

Η αποφασιστικότητα της στρατιωτικής συμμαχίας εξέπληξε τον Ρώσο πρόεδρο: «Ο Πούτιν δεν μπορούσε να περιμένει αυτήν την απάντηση του ΝΑΤΟ και της Δύσης. Οι χώρες του ΝΑΤΟ παραμέρισαν τις όποιες διαφορές τους και τοποθετήθηκαν με ενότητα. Δεν το περίμενε. Απεναντίας, θεωρούσε ότι οι προνομιακές σχέσεις του με κάποιες χώρες, όπως η Τουρκία, θα λειτουργούσαν διαλυτικά μέσα στη συμμαχία. Απεναντίας, αυτές συσπειρώθηκαν σχηματίζοντας ένα ενιαίο μέτωπο», υπογραμμίζει η κ. Κοππά.

Ο εξελισσόμενος πόλεμος στην Ευρώπη έχει ωθήσει τη Φινλανδία και τη Σουηδία ένα βήμα πριν αιτηθούν την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ, εγκαταλείποντας μία πεποίθηση δεκαετιών ότι η ειρήνη διατηρείται καλύτερα όταν αποφεύγεις να επιλέξεις πλευρά.

Η Φινλανδή πρωθυπουργός, Σάνα Μαρίν, της οποίας η χώρα μοιράζεται 1.300 χιλιόμετρα συνόρων με τη Ρωσία, δήλωσε την Τετάρτη ότι η χώρα της θα προβεί σε μια απόφαση σχετικά με την ένταξή της στο ΝΑΤΟ «εντός εβδομάδων και όχι μηνών».

Σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τη Σουηδή ομόλογό της Μαγκνταλένα Άντερσον, η Μαρίν ανακοίνωσε τα παραπάνω, τη στιγμή που η φινλανδική κυβέρνηση κατέθεσε μια έκθεση στο Κοινοβούλιο σχετικά με τις αλλαγές στην περιοχή σε ό,τι αφορά την ασφάλεια, ανοίγοντας και επισήμως τον δημόσιο διάλογο σχετικά με την ένταξη στο ΝΑΤΟ.

Οι λαοί των δύο χωρών βρίσκονται στο πλευρό της ηγεσίας τους.

Οι δημοσκοπήσεις στις δύο χώρες, δείχνουν πως οι πολίτες υποστηρίζουν όλο και περισσότερο την εγκατάλειψη της παραδοσιακής ουδετερότητας και την ένταξη στη Συμμαχία. Παράλληλα, αυξάνονται οι πιέσεις σε πολιτικό επίπεδο για την υποβολή των αιτήσεων ένταξης μέχρι τον Ιούνιο, όταν οι ηγέτες του ΝΑΤΟ θα πραγματοποιήσουν Σύνοδο Κορυφής στη Μαδρίτη.

Τόσο ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ όσο και ηγέτες και αξιωματούχοι των κρατών – μελών του έχουν διαμηνύσει σε όλους τους τόνους ότι, σε περίπτωση αιτήματός τους, οι δύο σκανδιναβικές χώρες είναι καλοδεχούμενες στη Συμμαχία.

«Είναι δικαίωμα κάθε χώρας να επιλέγει ελεύθερα τις αμυντικές συμμαχίες της», ήταν το τυπικό σχόλιο της υπουργού Εξωτερικών της Γερμανίας, Αναλένα Μπέρμποκ. «Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο για δύο ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες είναι ήδη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Εάν η Φινλανδία και η Σουηδία «το αποφασίσουν, τότε είναι πολύ ευπρόσδεκτες στην αμυντική Συμμαχία» προσέθεσε η Γερμανίδα ΥΠΕΞ.

Αυτό που αρχικά μορφοποιήθηκε για να εκτιμήσει την απειλή της μεταπολεμικής σοβιετικής επέκτασης στην Ευρώπη, μετά την ενδεχόμενη είσοδο Φιλανδίας και Σουηδίας θα αριθμεί πλέον 32 μέλη.

Σύμφωνα με το καταστατικό της στρατιωτικής συμμαχίας που ιδρύθηκε το 1949 από 12 χώρες, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ, η Βρετανία, ο Καναδάς και η Γαλλία, αν μια χώρα εισβάλει σε έδαφος ΝΑΤΟϊκής δύναμης, αυτομάτως αυτό σημαίνει ότι εισβάλει σε όλες τις άλλες χώρες – μέλη.

Ποια θα είναι η άμεση «απάντηση» της Ρωσίας στο ενδεχόμενο προσθήκης των δύο χωρών; Ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ, πρώην πρόεδρος της χώρας και ένας από τους στενότερους συμμάχους του Βλαντίμιρ Πούτιν, σήμερα αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας, έδωσε το περίγραμμα: εάν η Σουηδία και η Φινλανδία ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, τότε η χώρα του θα πρέπει να ενισχύσει τις χερσαίες, ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις της στη Βαλτική Θάλασσα. Επίσης ανέφερε την πυρηνική απειλή, λέγοντας ότι δεν μπορεί να γίνει πια λόγος για μια Βαλτική «χωρίς πυρηνικά».

«Η Ρωσία έχει ήδη πυρηνική δύναμη στη Βαλτική», υπογραμμίζει η Μαριλένα Κοππά. «Η Ρωσία διαθέτει τον θύλακα του Καλίνινγκραντ μεταξύ Πολωνίας και Λιθουανίας όπου ήδη υπάρχουν πυρηνικά. Αυτό που αναμένεται να γίνει ως πρώτη απάντηση είναι ότι θα αυξήσει τα πυρηνικά της στην περιοχή.

Το Καλίνινγκραντ, παλαιότερα γνωστό ως το λιμάνι του Κένινγκσμπεργκ, πρωτεύουσα της Ανατολικής Πρωσίας, βρίσκεται σε απόσταση κάτω των 1.400 χλμ. από το Λονδίνο και το Παρίσι και 500 χλμ. από το Βερολίνο.

Η Ρωσία είχε πει το 2018 πως είχε αναπτύξει πυραύλους Iskander στο Καλίνινγκραντ, που είχε καταληφθεί από τον Κόκκινο Στρατό τον Απρίλιο του 1945 και δόθηκε στη Σοβιετική Ένωση κατά τη διάσκεψη του Πότσδαμ.

Ο πύραυλος Iskander, γνωστός στο ΝΑΤΟ ως SS-26 Stone, είναι ένας μικρού βεληνεκούς τακτικός βαλλιστικός πύραυλος που μπορεί να φέρει πυρηνική κεφαλή. Επίσημα η εμβέλειά του είναι 500 χλμ., αλλά ορισμένς δυτικές στρατιωτικές πηγές εκτιμούν πως ίσως είναι αρκετά μεγαλύτερη.

«Κανένας λογικός άνθρωπος δεν θέλει υψηλότερες τιμές και υψηλότερους φόρους, αυξημένες εντάσεις στα σύνορα, Iskander, πολυηχητικά όπλα και πλοία με πυρηνικά όπλα κυριολεκτικά δίπλα στο σπίτι τους» είπε ο Μεντβέντεφ. «Ας ελπίσουμε πως η κοινή λογική των βορείων γειτόνων μας θα νικήσει».

Τις τελευταίες ημέρες βίντεο έκαναν την εμφάνισή τους που εμφανίζουν Ρώσους να μεταφέρουν αυτοκινούμενα οπλικά συστήματα προς τα σύνορα με τη Φινλανδία, γεγονός που κάνει κάποιους να ανησυχούν για το επόμενο βήμα του Πούτιν.

«Δεν νομίζω ότι θα εισβάλει στη Φινλανδία, δεν είναι τρελός ο Πούτιν», λέει η καθηγήτρια πολιτικής. «Μπορεί να είναι στριμωγμένος γιατί έκανε λάθος εκτιμήσεις, αλλά τρελός δεν είναι. Η κίνηση του Πούτιν δεν ήταν μη ορθολογική, απλώς υποεκτίμησε την αντίσταση του ουκρανικού λαού και του Ζελένσκι και την απάντηση της Δύσης. Επίσης υπερεκτίμησε τις δικές του δυνάμεις και αυτή τη στιγμή αναζητά μια στρατηγική εξόδου».

Ωστόσο, πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι ο Ρώσος πρόεδρος χρειάζεται επειγόντως μια νίκη. «Νομίζω ότι είναι θέμα ημερών να γίνει ο απόλυτος κυρίαρχος του Ντονμπάς αν και η αντίσταση στην περιοχή θα συνεχιστεί», εκτιμά η κ. Κοππά, η οποία θεωρεί ότι η εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία είναι συνάρτηση του στόχου των δύο πλευρών.

«Αν στόχος είναι ο τερματισμός του πολέμου και η εύρεση μια βιώσιμης λύσης στην περιοχή, τότε νομίζω ότι σύντομα θα βρεθεί η χρυσή τομή, αφού και οι δύο πλευρές προβούν στις αναγκαίες υποχωρήσεις. Αν όμως στόχος είναι η αλλαγή του καθεστώτος στη Ρωσία, η αντικατάσταση του Πούτιν τότε δεν διαβλέπεται λύση. Ο Πούτιν θα γίνει πολύ πιο σκληρός και ανυποχώρητος και ίσως υπάρξουν απρόβλεπτες αντιδράσεις. Γι’ αυτό και η τοποθέτηση του Μπάιντεν περί εγκληματία πολέμου αναφορικά με τον Πούτιν ήταν λάθος. Αυτά τα λέει κανείς μετά το τέλος ενός πολέμου».

Ανεξάρτητα ποιος θα θεωρηθεί ως ο νικητής από τον πόλεμο στην Ουκρανία, η εισβολή ανέδειξε τον αναβαθμισμένο ρόλο της Τουρκίας: «Είναι σαφές ότι η Τουρκία αναβαθμίζεται και αν ο ρόλος της ως μεσολαβητική ή και εγγυήτρια δύναμη επιβεβαιωθεί, τότε είναι σίγουρο ότι θα έχει αναδειχθεί σε μεγάλη περιφερειακή δύναμη. Αυτά τα περί απομόνωσης της Τουρκίας διεθνώς ήταν ένα εγχώριο αφήγημα και μια δική μας επιθυμία προς τέρψη του ελληνικού ακροατηρίου».

Όποτε κι αν έρθει αυτή, η επόμενη μέρα του πολέμου θα επιβεβαιώσει την ισχυροποίηση του ΝΑΤΟ ως δύναμης αποφασιστικής να δράσει προς όφελος των μελών της και της διεθνούς ασφάλειας.

«Εκτιμώ ότι το ΝΑΤΟ θα εδραιώσει τη θέση του. Πάμε σε ισχυροποίηση της πυρηνικής ενέργειας, ήδη αυτό έχει διαφανεί, νομιμοποιείται η σκληρή ισχύς, το ΝΑΤΟ αποκτά κεντρικό ρόλο».