Σεργκέι Μπούμπκα: Ο ιπτάμενος Ουκρανός και η χώρα του - Βίοι παράλληλοι, από την ΕΣΣΔ στο σήμερα

Ο Σεργκέι Μπούμπκα είναι γνωστός ως ο «τσάρος των αιθέρων», αν και μάλλον του ταιριάζει πιο πολύ το «ιπτάμενος Ουκρανός». Ήταν εξάλλου, από τους λίγους αθλητές της Σοβιετικής Ένωσης που η εθνική τους καταγωγή τονιζόταν πάντα περισσότερο από τη σημαία κάτω από την οποία αγωνίζονταν.

Ο Μπούμπκα, τα 58 του πλέον, αδικείται όταν τον αποκαλεί κανείς κορυφαίο αθλητή όλων των εποχών στο άλμα επί κοντώ. Η αλήθεια είναι ότι είναι ένας από τους κορυφαίους αθλητές όλων των εποχών, τελεία. Καμία σημασία δεν έχει ότι το παγκόσμιο ρεκόρ, που κρατούσε από το 1994, καταρρίφθηκε το Σεπτέμβριο του 2020 από το Σουηδό Αρμάντ Ντουμπλάντις.

Για τους λάτρεις του στίβου ο Μπούμπκα θα είναι πάντα ο βασιλιάς του άλματος επί κοντώ, ο άνθρωπος που καθήλωνε εκατομμύρια θεατές στις οθόνες τους καθώς τον παρακολουθούσαν να σπάει αργά και βασανιστικά πόντο-πόντο τα δικά του ρεκόρ σε κλειστό και ανοιχτό στίβο. Για ππάρα ολλά χρόνια μοναδικός του αντίπαλος ήταν ο εαυτός του.

Ο Μπούμπκα είναι ένας πάρα πολύ ζωντανός θρύλος τόσο για τον κόσμο των σπορ, όσο και για την Ουκρανία, παρότι κάποια εποχή βρέθηκε σ' αυτό που κάποιοι αρέσκονται να αποκαλούν τον τελευταίο καιρό «λάθος πλευρά της ιστορίας», λες και υπάρχει τέτοιο πράγμα...

«Δεν υπάρχει αθλητισμός χωρίς ειρήνη»

Πριν από λίγες μέρες ο Μπούμπκα, με την ιδιότητα του Προέδρου της Εθνικής Ολυμπιακής Επιτροπής της Ουκρανίας και του μέλους της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, χαιρέτησε τη στάση της ΔΟΕ απέναντι στη ρωσική εισβολή στη χώρα του.

«Σας ευχαριστώ για όλα σας τα μηνύματα και τα τηλεφωνήματα υποστήριξης απ' όλον τον κόσμο», έγραψε στο Twitter. «Η Ουκρανία είναι ευγνώμων που η ΔΟΕ στέκεται στο πλευρό της σε πλήρη αλληλεγγύη και για τη διαρκή της επικοινωνία με την ΕΟΕ της χώρας μου για το συντονισμό της ανθρωπιστικής βοήθειας.

Ο πόλεμος πρέπει να σταματήσει. Η ειρήνη και η ανθρωπιά πρέπει να επικρατήσουν».

Ο Μπούμπκα μίλησε και με τον Σεμπάστιαν Κόου, επίσης θρύλο του παγκόσμιου αθλητισμού σε άλλο σπορ, αυτό των δρόμων μεσαίων αποστάσεων και Πρόεδρο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Στίβου, η οποία με τη σειρά της καταδίκασε τη ρωσική εισβολή. Ο Μπούμπκα είναι αντιπρόεδρος της ΔΟΣ, καθώς ο Κόου τον πέρασε στο ντεμαράζ όταν και οι δύο διεκδικούσαν τη θέση του Προέδρου.

Η ΔΟΕ ζήτησε να αποκλειστεί η Ρωσία και η Λευκορωσία από όλες τις αθλητικές διοργανώσεις, αίτημα που υποστήριξαν όλες οι ευρωπαϊκές Ολυμπιακές Επιτροπές.

Το αίσθημα του παγκόσμιου αθλητισμου ίσως εξέφρασε καλύτερα απ' όλους ο Βίτολντ Μπάνκα, Πολωνός πολυνίκης στα 400 μέτρα και πρόεδρος του Διεθνούς Οργανισμού κατά του Ντόπινγκ:

«Παρότι πιστεύω ότι ο αθλητισμός πρέπει να είναι κάτι εντελώς ξέχωρο από την πολιτική, πολύ απλά δεν υπάρχει αθλητισμός χωρίς ειρήνη», έγραψε και καταδίκασε τη ρωσική εισβολή.

Ανάμεσα σε δύο κόσμους

Ο Μπούμπκα πρέπει να αισθάνεται κάπως άβολα με την παρούσα κατάσταση, όπως και αρκετοί ακόμη συμπατριώτες του.

Στο παρελθόν έχει υποστηρίξει ένθερμα και έμπρακτα τον φιλο-Ρώσο πρώην Πρόεδρο της χώρας Βίκτορ Γιανουκόβιτς, με το κόμμα του οποίου και εξελέγη βουλευτής. Έμεινε στη βουλή από το 2002 ως το 2006, όταν και αποφάσισε να αποσυρθεί από την κεντρική πολιτική σκηνή και να παραμείνει στην πολιτική των σπορ. Παρόλα αυτά ο Μπούμπκα δεν έκρυψε ποτέ, ακόμη και μετά τη λήξη της θητείας του, τα φιλο-Ρωσικά του αισθήματα.

Οι θέσεις του αυτές έφεραν πολλούς σε αμηχανία όταν το 2014, την ώρα που στο Κίεβο γινόταν χαμός από οδομαχίες και διαδηλώσεις, ο Μπούμπκα έκανε μια δημόσια δήλωση στην οποία έλεγε «Προσεύχομαι και ζητώ και στις δύο πλευρές να σταματήσουν τη βία και να προσπαθήσουν να ζήσουμε όλοι μαζί ειρηνικά».

Ο Μπούμπκα δεν είναι ο μόνος στην Ουκρανία που έχει παρόμοια αισθήματα. Εάν ήταν, ο Γιανουκόβιτς δεν θα είχε εκλεγεί ποτέ, αυτονόητο. Όταν, όμως, το '14 το ρεύμα άρχισε να γυρίζει κατακλυσμιαία εναντίον των Ρώσων, βρέθηκε εκτεθειμένος. Επειδή ήταν αυτός που ήταν.

Ποιός ήταν όμως στην πραγματικότητα; Πώς βρέθηκε, όπως και πολλοί συμπατριώτες του, ανάμεσα σε δύο κόσμους που κάποτε ήταν ένας και σήμερα πολεμάνε μεταξύ τους;

Ο Σεργκέι Ναζάριβιτς Μπούμπκα γεννήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 1963 στο Βοροσίλοβγκραντ της τότε Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Ουκρανίας. Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας η πόλη του ονομάζεται Λουχάνσκ. Η μητέρα του ήταν νοσοκόμα και ο πατέρας του στρατιωτικός. Ο ίδιος θυμάται με νοσταλγία τα παιδικά του χρόνια και ιδιαίτερα το γεγονός ότι τα σπορ ήταν προσβάσιμα σε όλα τα παιδιά.

Αγαπούσε από πολύ μικρός τον αθλητισμό και όταν ήταν εννέα χρονών επεχείρησε για πρώτη φορά άλμα επί κοντώ. Όμως ο γυμναστής του, του είπε ότι δεν θα μπορούσε ν' ασχοληθεί με το συγκεκριμένο άθλημα πριν τα 12-13. Έτσι, ο Μπούμπκα άρχισε να τρέχει και πολύ σύντομα έγινε ένας καταπληκτικός μικρός κατοστάρης. Το μυαλό του, όμως, ήταν πάντα στο επί κοντώ, το οποίο και ξεκίνησε μόλις έκλεισε τα 12.

Παρά τις σφοδρές αντιρρήσεις των γονιών του, ήταν ο μεγαλύτερος αδελφός του, Βασίλι, ο Βάσια όπως τον αποκαλει, που τους μετέπεισε, καθώς προσφέρθηκε να πάει μαζί του στο Ντόνετσκ· ο προπονητής του πίστευε ότι μόνο εκεί θα μπορουσε να προπονηθεί όπως έπρεπε.

Οι αδελφοί Μπούμπκα έφυγαν από το σπίτι όταν ο Σεργκέι ήταν μόλις 15 ετών και ο αδελφός του 18 και από την εποπτεία των γονιών τους πέρασαν σε εκεινη της μεγάλης μαμάς, της ΕΣΣΔ. Αυτή τους άνδρωσε.

Ο Βάσια, τον οποίο ο Σεργκέι μνημονεύει ως «ιδρυτή της δυναστείας», ξεκίνησε να ασχολείται και ο ίδιος με το επί κοντώ για να του κάνει παρέα και έφτασε μέχρι τη δεύτερη θέση στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 1986. Ο μεγάλος σταρ, όμως, ήταν πάντα ο Σεργκέι.

Ο Μπούμπκα είχε ένα πολύ χαρακτηριστικό στιλ στο επί κοντώ. Ένα από τα στοιχεία του είναι ότι κρατούσε με τρομερή δύναμη το κοντάρι πολύ κοντά στη βάση του, γεγονός που του χάριζε πόντους στο άλμα.

Για τον Μπούμπκα η σοβιετική εποχή της Ουκρανίας δεν ήταν καθόλου κακή. Μάλλον το αντίθετο. Μέχρι το 1991 αγωνιζόταν με το εθνόσημο της ΕΣΣΔ, με το οποίο πήρε άπειρες διακρίσεις και τα τέσσερα από τα έξι του παγκόσμια πρωταθλήματα, αρχής γενομένης από το Ελσίνκι, το 1983, όταν εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε μεγάλους αγώνες και πήρε με άνεση το χρυσό, αφήνοντας τους πάντες άφωνους.

Μέχρι σήμερα, κάθε φορά που τον ρωτούν για την κορυφαία του στιγμή, απαντά αυτόματα «το 1988 στη Σεούλ», όταν και πάλι με τα χρώματα της Σοβιετικής Ένωσης πήρε το μοναδικό του χρυσό Ολυμπιακο μετάλλιο.

Το αναμφίβολα πολύ υψηλής ποιότητας κόουτσινγκ που έλαβε στα πρώτα του χρόνια στον αθλητισμό, στο Ντόνετσκ, ήταν αυτό που τον έκανε αργότερα και έναν από τους πλουσιότερους αθλητές του στίβου.

Από τον σοσιαλισμό στον καπιταλισμό: Μερικά εκατομμύρια δολάρια δρόμος

Το πέρασμά του από τον υπαρκτό σοσιαλισμό στον ακόμη πιο υπαρκτό καπιταλισμό έγινε με τον ίδιο τρόπο που έγινε και της χώρας του: Οι ευκαιρίες ήταν ξαφνικά εκεί και κάποιος έπρεπε να τις αρπάξει.

Το καλοκαίρι του 1992, στους Ολυμπιακούς της Βαρκελώνης, εμφανίζεται για πρώτη φορά σε μεγάλους αγώνες με τα χρώματα της Ουκρανίας. Και με το σήμα της ΝΙΚΕ...

Ο Μπούμπκα στις προπονήσεις πηδούσε με άνεση 6,15, αλλά όταν έβγαινε στους αγώνες κατέρριπτε το παγκόσμιο ρεκόρ εκατοστό-εκατοστό (το έσπασε 35 φορές), επειδή η συμφωνία του με τη ΝΙΚΕ του έδινε δεκάδες χιλιάδες δολάρια κάθε φορά που συνέβαινε αυτό. Θέαμα για το κοινό, χρήματα για τον ίδιον, κάπως έτσι η προσωπική του περιουσία υπολογίζεται σήμερα στα 250 εκατομμύρια δολάρια, τα οποία δεν προέρχονται φυσικά αποκλειστικά από τον αθλητισμό, αλλά και από τις παράλληλες επενδύσεις του.

Τα χρήματα που έβγαλε από τον αθλητισμό τα επένδυσε αρχικά σε μια αλυσίδα ειδών διατροφής και μετά στην τράπεζα Ροντόβιτ, της οποίας διετέλεσε πρόεδρος μέχρι την κατάρρευση και κρατικοποίησή της το 2009.

Σήμερα είναι ιδιοκτήτης μιας αλυσίδας εστιατορίων στο Κίεβο, μιας εταιρείας που παράγει βότκα, έχει τη δική του σειρά αθλητικών ρούχων, έχει μερικά βενζινάδικα και μια μεγάλη εταιρεία κτηματομεσιτικών επενδύσεων με τον αδελφό του, ενώ είναι και ιδιοκτήτης μιας από τις μεγαλύτερες Ακαδημίες Ποδοσφαίρου της Ουκρανίας, του «Sergey Bubka Sport Club». Καθόλου άσχημα.

Και φυσικά, είχε κι αυτός τις περιπέτειές του. Ο πρώην κυβερνήτης του Ρίο Ντε Τζανέιρο, Σέρχιο Καμπράλ Φίχο, είπε ότι έδωσε 1,5 εκατομμύριο δολάρια στον τότε Πρόεδρο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Στίβου, Λαμίν Ντιάκ, προκειμένου εκείνος με τη σειρά του να εξαγοράσει έξι ψήφους μελών για να πάνε οι Ολυμπιακοί του 2016 στο Ρίο. Ο Μπούμπκα, αντιπρόεδρος και τότε της Ομοσπονδίας, παρότι κατονομάστηκε ευθέως από τον Καμπράλ Φίχο, είπε ότι δεν ήξερε τίποτα.

Κανείς δεν ήξερε τίποτα, εξάλλου. Ο Ντιάκ ατιμάστηκε, ο Καμπράλ Φίχο πήγε φυλακή, οι Ολυμπιακοί πήγαν στο Ρίο και 1,5 εκατομμύριο δολάρια ποιος ξέρει που πήγαν...

Παρομοίως ξώφαλτσα τη γλίτωσε ο Μπούμπκα και από το μεγάλο σκάνδαλο του 2015, όταν ήρθαν μεταχρονολογημένα στο φως χιλιάδες δείγματα από ελέγχους ντόπινγκ που είχαν εντέχνως ξεχαστεί σε κάτι ράφια.

Το τελευταίο άλμα του Μπούμπκα έγινε στις 4 Φεβρουαρίου 2001, στο Ντόνετσκ. «Ήταν μια ημέρα εξαιρετικά δύσκολη, τα δάκρυα παραλίγο να κυλήσουν από τα μάτια μου. Τώρα αρχίζω να συνειδητοποιώ ότι δεν θα πατήσω ξανά στο ταρτάν, δεν θα κάνω ξανά ούτε ένα βήμα, δεν θα υπάρξει επόμενο άλμα», είπε μετά το άλμα εκείνο και ακολούθως τιμήθηκε με το μετάλλιο των ηρώων της χώρας από τον τότε πρόεδρο της Ουκρανίας, Λεονίντ Κούτσμα, τον οποιο επίσης υποστήριξε πολιτικά.

Με έναν περίεργο τρόπο, ο Σεργκέι Μπούμπκα κατάφερνε πάντα να παίρνει το καλύτερο δυνατό από κάθε κατάσταση στην οποία βρισκόταν. Όπως ακριβώς στο άλμα επί κοντώ, έτσι και στη ζωή του, κανένα εκατοστό δεν πέρασε και δεν περνάει ανεκμετάλλευτο.

Όπως ακριβώς στον αθλητισμό, έτσι και στη ζωή, οι φανέλες και τα εθνόσημα αλλάζουν, όπως αλλάζουν και οι πολιτικές τοποθετήσεις, οι συμμαχίες, οι επενδύσεις, τα ρεύματα, οι συμπάθειες, οι αντιπάθειες, οι συσχετισμοί...

Κι όπως ακριβώς στην περίπτωση του Σεργκέι Μπούμπκα, έτσι και για ολόκληρη την Ουκρανία, όλες αυτές τις πολυτάραχες τελευταίες δεκαετίες σημασία στο τέλος της ημέρας έχει η επιβίωση αρχικά και οι επιδόσεις σε δεύτερο πλάνο.

Εκατοστό-εκατοστό.