Πώς είναι να πιάνεσαι ντοπαρισμένος στα 15; «Σου γίνεται εμμονή - Πας από την κορυφή στον πάτο»

Η Βαλίεβα βρέθηκε θετική σε αντιντόπινγκ κοντρόλ και παρότι της επετράπη να συνεχίσει να αγωνίζεται στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου, οι επόμενοι μήνες δεν θα είναι καθόλου εύκολοι γι αυτήν.

Το επόμενο ερώτημα που προκύπτει από την ιστορία της δεν είναι καινούργιο, αλλά φαίνεται ότι γίνεται όλο και πιο επιτακτικό: Πόση πίεση μπορεί να ασκηθεί σε ένα παιδί, προσπαθώντας να το κάνεις Πρωταθλητή; Και γιατί;

Ο 16χρονος κολυμβητής που έχασε το μετάλλιο

Η περίπτωση της Βαλίεβα δεν είναι μοναδική και αν υπάρχει ένας άνθρωπος που μπορεί να μας εξηγήσει πώς αισθάνεται, αυτός είναι ο Ρικ ΝτεΜοντ. Πριν από αρκετά χρόνια του συνέβη ακριβώς το ίδιο.

Ο ΝτεΜοντ ήταν αθλητής της κολύμβησης και πήρε μέρος με την ομάδα των ΗΠΑ στους Ουμπιακούς Αγώνες του Μονάχου, το 1972. Ήταν 16 ετών. Ο ΝτεΜοντ αγωνιζόταν στα 400 μέτρα ελεύθερο και ήταν ο νεαρότερος αθλητής που πήρε ποτέ χρυσό μετάλλιο σε Ολυμπιακούς Αγώνες σε αυτό το άθλημα. Δεν του αρκούσε. Ήθελε κι άλλο χρυσό, αλλά δεν πρόλαβε. Για την ακρίβεια, έχασε και εκείνο που είχε κερδίσει.

Ο ΝτεΜοντ πέρασε από έλεγχο για ντόπινγκ και βρέθηκε θετικός στη εφεδρίνη, μια ουσία που υπήρχε στο φάρμακο το οποίο λάμβανε για το άσθμα και το οποιο είχε δηλώσει, όπως ήταν υποχρεωμένος, στους γιατρούς της ομάδας του στις ΗΠΑ πριν τους Αγώνες.

Εκείνοι αμέλησαν να το δηλώσουν στη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή και ο ΝτεΜοντ βρέθηκε μεταίωρος. Και χωρίς μετάλλιο, καθώς αυτό του αφαιρέθηκε.

Πενήντα χρόνια μετά, ο ΝτεΜοντ μίλησε στον Κάρολο Γρόμαν, δημοσιογράφο του πρακτορειου Reuters και εξήγησε ακριβώς το είναι αυτό που σου συμβαίνει όταν γίνεται κάτι τέτοιο στη ζωή σου:

«Ένοιωσα ότι βρέθηκα από το ψηλότερο στο απόλυτα χαμηλότερο σημείο μέσα σε μία μέρα. Ήταν υπερβολικό για έναν 16χρονο. Ήταν περισσότερο απ αυτό που μπορούσα ν' αντέξω», είπε.

Ο ΝτεΜοντ είναι σήμερα προπονητής κολύμβησης και καλλιτέχνης και ζει στην Αριζόνα.

«Αν θέλει να μου μιλήσει η Βαλίεβα, θα ήθελα να της μιλήσω κι εγώ», είπε. «Όλα εξαρτώνται από το τι πιστεύει ότι είναι σημαντικό στη ζωή. Πιστεύω ότι θα είναι εντάξει πάντως. Ελπίζω ότι όλα θα είναι εντάξει».

«Θύμωσα, τσαντίστηκα, έγινα σχεδόν βίαιος»

Για ένα διάστημα, όλη η ζωή του ΝτεΜοντ περιστρεφόταν γύρω από ένα πράγμα και μόνο: Να αποδείξει. Να αποδείξει ότι κακώς του πήραν το μετάλλιο, ότι είναι ο καλύτερος, ότι δεν άξιζε αυτό που του συνέβη. Προσηλώθηκε σε ένα στόχο: Να κολυμπήσει τα 400 μέτρα σε λιγότερο από 4 λεπτά. Και τα κατάφερε. «Πίστευα ότι αυτό θα με έκανε να αισθανθώ καλύτερα», λέει, «και πράγματι με έκανε, αλλά δεν έσβησε όσα συνέβησαν».

Ο ΝτεΜοντ δικαιώθηκε πολλά χρόνια αργότερα αλλά το μετάλλιο δεν του επεστράφη ποτέ.

«Μετά το Μόναχο ήμουν θυμωμένος. Από θετικό άτομο έγινα αρνητικό. Τσαντίστηκα, έγινα σχεδόν βίαιος».

Ο ΝτεΜοντ κέρδισε τον επόμενο χρόνο και τον άνθρωπο που πήρε στη θέση του το ολυμπιακό μετάλλιο, τον Αυστραλό Μπραντ Κούπερ. Τίποτα όμως δεν τον βοήθησε να ξεπεράσει το γεγονός. «Ήμουν σε ένα πολύ σκοτεινό μέρος», λέει, «σε κατάθλιψη και χαμένος».

Ο ΝτεΜοντ επανήλθε το 1977 και ήταν μέλος της ομάδας που έσπασε το παγκόσμιο ρεκόρ στα 4Χ100. Δεν ήταν πια έφηβος. Ξέρει όμως πολύ καλά πώς αισθάνεται η Βαλίεβα.

Λέει ότι είχε μεγάλη υποστήριξη στις ΗΠΑ από το κοινό, αλλά όχι από εκείνος που έπρεπε. Οι ενήλικες τους οποίους είχε εμπιστευτεί, τον «άδειασαν» για να προστατευθούν οι ίδιοι. Η δικαίωση για εκείνον ήρθε το 2001 όταν η Ολυμπιακή Επιτροπή των ΗΠΑ τον «καθάρισε» από κάθε ευθύνη και οι γιατροί της ομάδας του πήραν την ευθύνη για το περιστατικό.

Το μετάλλιο δεν του επεστράφη ποτέ όμως.

Ποιος έχει την ευθύνη;

Η Ρωσίδα προστατεύτηκε περίσσότερο απ' ότι ο Αμερικανος αθλητής πενήντα χρόνια νωρίτερα, αυτό δεν σημαίνει πολλά πράγματα όμως. Πριν από λίγες μέρες ήρθε τέταρτη στους τελικούς του αγωνίσματός της, μετά από πολύ δράμα, πολλά δάκρια, πολλά δημοσιεύματα και ατελείωτη πίεση.

Η Βαλίεβα έπεσε αρκετές φορές εκτελώντας το πρόγραμμά της και όλα εκείνα τα βλέμματα θαυμασμού που συγκεντρώθηκαν επάνω της τη μέρα που έκανε το τετραπλό άξελ, πλέον είναι βλέμματα οίκτου.

@ΑΡ ΡΗΟΤΟ

Στο πλευρό της βρίσκεται πάντα η προπονήτριά της, Ετέρι Τουτμπερίτζε, στην οποίοα επιρρίπτουν πολλοί τις ευθύνες για το ζήτημα της Βαλίεβα.

Η Βαλίεβα βρέθηκε θετική στην τριμεταζιδίνη, ένα φάρμακο που χρησιμοιείται για τη στηθάγχη. Το ίδιο φάρμακο μπορεί να αυξήσει την αντοχή, καθώς προκαλεί αυξανόμενη κυκλοφορία του αίματος προς την καρδιά.

Η αθλήτρια έκανε λόγο για μπέρδεμα που την έκανε να πάρει τα φάρμακα του παππού της. Σε κάθε περίπτωση της επετράπη να συνεχίσει να αγωνίζεται, μόνο και μόνο επειδή είναι ανήλικη.

Τι σημαίνει αυτό; Ότι δεν έχει την ευθύνη. Άρα την έχει κάποιος άλλος. Οι ενήλικοι που την περιτριγυρίζουν.

Η υπόθεση, όπως γίνεται συνήθως, έφερε στην επιφάνεια ένα άλλο θέμα, πιο βαθύ: Πώς διαχειρίζονται οι ενήλικες ένα παιδί που έχει ένα ταλέντο στα σπορ; Πόσο οι δικές τους προσδοκίες το σπρώχνουν σε σημεία στα οποία ένα παιδί δεν θα έπρεπε ποτέ να βρεθεί;

Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή έχει δηλώσει ήδη την πρόθεσή της να διερευνήσει τα όσα συμβαίνουν στο περιβάλλον της Βαλίεβα. «Δύσκολα φαντάζεσαι ότι ένα 15χρονο παιδί θα έκανε κάτι τέτοιο μόνο του», ειπε ο Ντένις Όσβαλντ, επικεφαλής του Πειθαρχικού της ΔΟΕ.

Κάποιοι χαρακτήρισαν την περίπτωση της Βαλίεβα ως «παιδική κακοποίηση». Η ίδια παραδέχτηκε στη ρωσική τηλεόραση ότι οι τελευταίες εβδομάδες ήταν πολύ δύσκολες γι αυτήν. «Είναι σαν να μην μου έχουν μείνει καθόλου συναισθήματα. Είμαι πολύ κουρασμένη».

Μεγάλες επιδόσεις, σύντομες καριέρες

Στη Ρωσία η Τουτμπερίτζε είναι γνωστή ως η πιο ισχυρή γυναίκα στο καλλιτεχνικό πατινάζ. Στο προσωπικό της γυμναστήριο προπονούνται οι καλύτερες αθλήτριες του είδους, οι οποίες ξεκινούν από πάρα πολύ μικρή ηλικία και δουλεύουν σε συνθήκες μεγάλης πίεσης προκειμένου να επιτύχουν όλα αυτά που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια στον πάγο, όπως εξηγούν πηγές στο CNNi.

Η Τουτμπερίτζε είναι διαβόητη για τη σκληρότητα με την οποία προπονεί. Τον περασμένο Δεκέμβριο είχε πει σε συνέντευξή της ότι οι αθλητές της προπονούνται 12 ώρες την ημέρα. «Πάντα μπορείς να κάνεις περισσότερα, να απαιτήσεις περισσότερα από τον εαυτό σου», είχε πει.

Η ίδια έχει προπονήσει μια σειρά από Ολυμπιονίκες, όμως κάποια στιγμή προκάλεσε το ενδιαφέρον το γεγονός ότι κανείς από αυτούς δεν έκανε καριέρα σε βάθος χρόνου.

Για παράδειγμα, η Γιούλια Λιπνίτσκαγια, η οποία -όπως και η Βαλίεβα- πήρε στα 15 της χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο στο ομαδικό, στο Σότσι το 2014 και στα 19 της εγκατέλειψε το πατινάζ, παλεύοντας με τη νευρική ανορεξία και τους πολλαπλούς τραυματισμούς της.

Η Γιούλια Λιπνίτσκαγια με την Ετέρι Τουτμπερίτζε στο Σότσι (ΑΡ ΡΗΟΤΟ).

Η Ευγενία Μεντβέντεβα ήταν 18 ετών όταν κέρδισε δύο ασημένια μετάλλια στην ΠιονγκΓιάνγκ, το 2018, ένα στο ατομικό και ένα στο ομαδικό. Λίγο μετά αποσσύρθηκε λόγω «τραυματισμών στην πλάτη».

Η Αλίνα Ζαγκίτοβα, η οποία κέρδισε ένα χρυσό στην ΠιονγκΓιάνγκ στα 15 της, εγκατέλειψε το σπορ στα 19, μετά από μια εντυπωσιακή αλλά πολύ σύντομη καριέρα.

Η Ευγενία Μεντβέντεβα και η Αλίνα Ζαγκίτοβα με την Τουτμπερίτζε, στους Ολυμπιακούς της Κορέας το 2018 (ΑΡ ΡΗΟΤΟ).

Όλες τους είχαν ένα κοινό: Τις προπονούσε η Τουτμπερίτζε, η οποία έχει και πολλούς υποστηρικτές στον κόσμο του καλλιτεχνικού πατινάζ. «Είναι τόσο αφιερωμένη σ' αυτό που κάνει και γι αυτήν κάθε αθλητής της είναι σαν παιδί της», είπε στο CNNi η Άννα Πογκορίλαγια που προπονήθηκε για ένα μικρό διάστημα στο γυμναστήριό της.

Ένας γιατρός με πολύ -σκοτεινό- παρελθόν

Ένας άλλον ενήλικας πολύ κοντά στη Βαλίεβα είναι ο γιατρός της ρωσικής αποστολής, Φίλιπ Σβέτσκι.

Ο Σβέτσκι, ο οποίος εργάζεται σε νοσοκομείο βετεράνων στη Μόσχα, είχε κατηγορηθεί το 2007, μαζί με αρκετούς Ρώσους κωπηλάτες, για παραβιάσεις των κανονισμών για το ντόπινγκ και είχε αποβληθεί από την Εθνική ομάδα κωπηλασίας, της οποίας ήταν γιατρός.

Τον Σβέτσκι και τους κωπηλάτες είχε «δώσει» ο Γκριγκόρι Ροντσένκοφ, πρώην επικεφαλής του εργαστηρίου αντι-ντόπινγκ της Ρωσικής Ομοσπονδίας, ο οποίος έγινε πληροφοριοδότης της ΔΟΕ και σήμερα ζει στις ΗΠΑ, στο πρόγραμμα προστασίας μαρτύρων.

Όταν τελείωσε η ποινή του, ο Σβέτσκι αποφάσισε να αλλάξει σπορ και έγινε γιατρός της εθνικής ομάδας καλλιτεχνικού πατινάζ. Ο ίδιος είπε ότι του φόρτωσαν την υπόθεση για να ελαφρύνουν τις ποινές των αθλητών, κάτι που δεν αποδείχθηκε ποτέ.

Και τώρα βρίσκεται μπλεγμένος στο σκάνδαλο της Βαλίεβα.

Ο Φίλιπ Σβέτσκι βρέθηκε από την κωπηλασία στο καλλιτεχνικό πατινάζ με μια ενδιάμεση στάση σε ένα μέγκα-σκάνδαλο ντόπινγκ...

Ο Ροντσένκοφ αποφάσισε να αυτομολήσει στις ΗΠΑ το 2016 και να πει όσα ήξερε, προκαλώντας σκάνδαλο μεγατόνων στον παγκόσμιο αθλητισμό, καθώς κατ' ουσίαν αποκάλυψε ότι οι αθλητές στη Ρωσία ντοπάρονταν με τις ευλογίες του κράτους. Από τις αποκαλύψεις του συντάχθηκε η έκθεση ΜακΛάρεν, σύμφωνα με την οποία περισσότεροι από 1000 Ρώσοι αθλητές έκαναν συστηματικά χρήση απαγορευμένων ουσιών, ανάμεσα στο 2011 και το 2015.

Το 2014 στο Σότσι η Ρωσία ήρθε πρώτη σε μετάλλια και πρώτη σε παραβιάσεις των κανονισμών περί απαγορευμένων ουσιών. Οι Ρώσοι φυσικά αρνήθηκαν και εξακολουθούν να αρνούνται τις κατηγορίες του Ροντσένκοφ, λέγοντας μάλιστα ότι ήταν εκείνος που έδινε ντόπες στους αθλητές.

Το 2020 η αμερικανική κυβέρνηση εισήγαγε το «νόμο Ροντσένκοφ», σύμφωνα με τον οποίο μπορεί να αποδώσει ποινικές ευθύνες σε άτομα που εμπλέκονται με δραστηριότητες χρήσης ουσιών, όταν αυτές γίνονται σε διεθνείς διοργανώσεις στις οποίες λαμβάνουν μέρος Αμερικάνοι αθλητές.

Με λίγα λόγια σε όλες.

Γι αυτό και ήδη το FBI και άλλες αμερικανικές υπηρεσίες έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους στους ενήλικες που απαρτίζουν την ομάδα της Βαλίεβα.

Η Ρωσία επιμένει ότι η Βαλίεβα είχε ήδη περάσει όλα τα απαραίτητα τεστ όσο ήταν στο Πεκίνο και ότι το μετάλλιό της (στο ομαδικό) είναι δίκαιο και πρέπει να παραμείνει στα χέρια της.

Πρόσθεσε επίσης ότι θα λάβει όλα τα μέτρα ώστε να προστατευθούν τα μέλη της ομάδας της.

Ίσως τα καταφέρει, ίσως και όχι, αυτός είναι ένας πόλεμος που δεν ανήκει στη Βαλίεβα πια, εκείνη θα επιστρέψει στη Ρωσία με το στίγμα να την κυνηγάει για πάντα.

Και παρότι έκανε το άλμα της ζωής της, κανείς δεν θα τη θυμάται γι αυτό.