Συντάξεις: Τι προβλέπει ο νόμος για γονείς παιδιών, αδέλφια και συζύγους ατόμων με αναπηρία

Βάσει του προγενέστερου του ν. 4336/2015 νομοθετικού πλαισίου, δηλαδή, δεν προβλεπόταν όριο ηλικίας για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος.

Προϋποθέσεις

• Ποσοστό αναπηρίας τέκνου 67% και άνω
• Το τέκνο να είναι άγαμο, να μην εργάζεται και να μη νοσηλεύεται σε ίδρυμα με δαπάνη ασφαλιστικού ή άλλου δημόσιου φορέα.
• Ο γονέας που θα ασκήσει το δικαίωμα θα πρέπει εκτός των απαιτούμενων χρονικών προϋποθέσεων να μη λαμβάνει ήδη σύνταξη από άλλο ασφαλιστικό οργανισμό ή το Δημόσιο.
• Κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης ο έτερος γονέας θα πρέπει να εργάζεται, να μη λαμβάνει και να μη δικαιούται να λάβει σύνταξη από οποιοδήποτε ασφαλιστικό Οργανισμό ή το Δημόσιο και να έχει συμπληρώσει τουλάχιστον 2.400 ημέρες εργασίας ή 8 έτη πραγματικής ασφάλισης εκ των οποίων 600 ημέρες ή 2 έτη τα τελευταία 4 έτη σε φορείς κύριας ασφάλισης ή το Δημόσιο.
• Να υποβάλει υπεύθυνη δήλωση προς τον οικείο ασφαλιστικό του φορέα ή τους φορείς αν συντρέχει ασφάλιση σε περισσότερους του ενός ή το Δημόσιο, ότι δεν έχει ασκήσει και δεν πρόκειται να ασκήσει στο μέλλον το δικαίωμα συνταξιοδότησης που παρέχει η παρούσα διάταξη.
• Σε περίπτωση λύσης του γάμου μεταξύ των γονέων: Το δικαίωμα ασκείται από το γονέα που έχει την επιμέλεια του ανηλίκου, αναπήρου τέκνου με αμετάκλητη δικαστική απόφαση.

Λόγω της κατ’ εξαίρεση παραχώρησης δικαιώματος συνταξιοδότησης με ευνοϊκότερες προϋποθέσεις από ότι στους λοιπούς ασφαλισμένους, η άσκηση της επιμέλειας κατόπιν συναινετικού διαζυγίου δεν αρκεί για τη συμπλήρωση των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης. Αντιθέτως, απαιτείται η επιμέλεια του ανήλικου παιδιού να έχει δοθεί στο διαζευγμένο γονέα με αμετάκλητη δικαστική απόφαση, σύμφωνα με τα οριζόμενα στον Αστικό Κώδικα.

• Αν το παιδί είναι ενήλικο, το δικαίωμα ασκείται από το γονέα που είχε την επιμέλεια όσο ήταν ανήλικο, αν η λύση του γάμου επήλθε πριν την ενηλικίωσή του.

Εάν η ενηλικίωση επήλθε πριν τη λύση του γάμου, το δικαίωμα ασκείται από έναν από τους γονείς – κατόπιν μεταξύ τους συμφωνίας – με τις προϋποθέσεις που προαναφέρθηκαν.

• Σε περίπτωση που το ανάπηρο παιδί έχει τεθεί σε δικαστική συμπαράσταση λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής ή λόγω σωματικής αναπηρίας, το δικαίωμα ασκείται από το γονέα που έχει οριστεί με αμετάκλητη δικαστική απόφαση.

Σύζυγοι αναπήρων

Σύζυγοι αναπήρων με ποσοστό αναπηρίας συζύγου 80% και άνω, εφόσον:

• Υπάρχει έγγαμος βίος τουλάχιστον 10 ετών πριν την υποβολή της αίτησης για συνταξιοδότηση.
• Ο υποψήφιος συνταξιούχος δεν λαμβάνει και δεν δικαιούται να λάβει σύνταξη από οποιοδήποτε ασφαλιστικό οργανισμό ή το Δημόσιο.

Αδέλφια αναπήρων

Αδέλφια αναπήρων με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω, εφόσον πληρούνται οι παρακάτω προϋποθέσεις:

• Ο ανάπηρος αδελφός να είναι άγαμος, να μην εργάζεται και να μη νοσηλεύεται σε ίδρυμα με δαπάνη ασφαλιστικού ή άλλου δημόσιου φορέα.
• Για την άσκηση του δικαιώματος από τον αδελφό/η πρέπει, για τουλάχιστον μία πενταετία πριν την ημερομηνία υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης:

α) να έχει οριστεί δικαστικός συμπαραστάτης του/της αδελφού/ης με αμετάκλητη δικαστική απόφαση λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής ή λόγω σωματικής αναπηρίας ή

β) ο ανάπηρος αδελφός να συνοικεί αποδεδειγμένα με τον αιτούντα τη σύνταξη αδελφό/η και να τον βαρύνει.

• Η συνοίκηση και η οικονομική επιβάρυνση θα αποδεικνύονται από τα έντυπα Ε1 της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, που υπέβαλε ο αδελφός που βαρύνεται κατά τα τελευταία πέντε έτη που προηγούνται του έτους υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης.
• Ο αϊτών τη σύνταξη να μη λαμβάνει και να μη δικαιούται να λάβει σύνταξη από άλλο ασφαλιστικό Οργανισμό ή το Δημόσιο.
• Επίσης κατά την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης απαιτείται οι δύο αδελφοί να είναι ορφανοί από τους δύο γονείς ή ο εν ζωή γονέας να είναι ανάπηρος με ποσοστό 67% και άνω ή να έχει συμπληρώσει το 75ο έτος της ηλικίας του ή σε περίπτωση που και οι δύο γονείς των αδελφών είναι εν ζωή θα πρέπει και οι δύο είναι ανάπηροι με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω ή να έχουν συμπληρώσει το 75ο έτος της ηλικίας τους.

Τονίζεται ότι προσφάτως εκδόθηκε η με αριθμό πρωτοκ. Σ40/95/480598 εγκύκλιος του e-ΕΦΚΑ, σύμφωνα με την οποία επισημαίνεται εκ νέου ρητώς ότι από 19/8/2015 και εφεξής κριτήριο για τον προσδιορισμό του μεταβατικού ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης αποτελεί το έτος κατά το οποίο οι ασφαλισμένοι-ες της κατηγορίας αυτής συμπληρώνουν τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης, δηλαδή τις 7.500 ημέρες ή τα 25 έτη ασφάλισης, με την προϋπόθεση ότι πληρούν και τις λοιπές προϋποθέσεις του νομοθετικού πλαισίου της παρ. 1 του άρ. 37 του Ν. 3996/2011.

Παραδείγματα

• Ασφαλισμένος αδελφός αναπήρου κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησής του (από 19/8/2015 και μετά) έχει πραγματοποιήσει τις απαιτούμενες 7500 ημέρες ασφάλισης, αλλά δεν έχει συμπληρωθεί πενταετία από το αμετάκλητο της δικαστικής απόφασης με την οποία αυτός διορίστηκε δικαστικός συμπαραστάτης του ανάπηρου αδελφού του. Ο ασφαλισμένος δεν δικαιούται σύνταξη με την εν λόγω διάταξη. Αντίθετα, εάν είχε συμπληρωθεί πενταετία από τον διορισμό του ως δικαστικού συμπαραστάτη μέχρι 18.8.2015 και πληρούνταν και όλες οι λοιπές προϋποθέσεις της εν λόγω διάταξης τόσο μέχρι την ημερομηνία αυτή όσο και κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης, θα μπορούσε να συνταξιοδοτηθεί χωρίς να απαιτείται η συμπλήρωση ορισμένης ηλικίας.
• Ασφαλισμένος που γεννήθηκε το 1965 υποβάλλει αίτηση το 2021 για να συνταξιοδοτηθεί με την ειδική αυτή διάταξη ως σύζυγος ανάπηρης, έχοντας συμπληρώσει 7.500 ημέρες ασφάλισης μέχρι 18.8.2015. Σύμφωνα με γνωμάτευση υγειονομικής επιτροπής ΚΕΠΑ, η αναπηρία της συζύγου του με ποσοστό 80% τοποθετείται στο έτος 2021. Στην εν λόγω περίπτωση ο ασφαλισμένος θα συνταξιοδοτηθεί με τη συμπλήρωση της απαιτούμενης ηλικίας που διαμορφώνεται με κριτήριο το έτος στο οποίο τοποθετείται η αναπηρία της συζύγου, δηλαδή της ηλικίας των 61 ετών και έξι μηνών.
• Ασφαλισμένη επιθυμεί να λάβει σύνταξη με την εν λόγω διάταξη ως γονέας ανάπηρου τέκνου και υποβάλλει αίτηση το 2021. Μέχρι τις 18/8/2015 είχε συμπληρώσει τις 7500 ημέρες ασφάλισης, ενώ το τέκνο της, σύμφωνα με γνωμάτευση επιτροπής των ΚΕ.Π.Α., ήταν ήδη ανάπηρο σε ποσοστό άνω του 67%. Ωστόσο, ο σύζυγός της και έτερος γονέας δεν είχε πραγματοποιήσει έως τις 18/8/2015 τις απαιτούμενες 2400 ημέρες ασφάλισης, αλλά τις συμπλήρωσε στις 20/12/2015. Σε αυτήν την περίπτωση η ανωτέρω δεν συνταξιοδοτείται άνευ ορίου ηλικίας, αλλά στην ηλικία που διαμορφώνεται με κριτήριο τη συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας στη στήλη του έτους 2015, σύμφωνα με τον Πίνακα 1, δηλαδή με τη συμπλήρωση 55 ετών και 11 μηνών.
• Ασφαλισμένη επιθυμεί να λάβει σύνταξη με την εν λόγω διάταξη ως γονέας ανάπηρου τέκνου. Μέχρι τις 18/8/2015 είχε συμπληρώσει τις 7500 ημέρες ασφάλισης, ενώ το τέκνο της, σύμφωνα με γνωμάτευση επιτροπής των ΚΕ.Π.Α., ήταν ήδη ανάπηρο σε ποσοστό άνω του 67%, αλλά η αναπηρία αυτή διήρκεσε μέχρι τις 31/12/2020. Η ασφαλισμένη δεν δικαιούται σύνταξη με την εν λόγω διάταξη, διότι κατά το έτος υποβολής της αίτησής της (2021) δεν θα έχει την ιδιότητα της μητέρας ανάπηρου τέκνου.