Χριστούγεννα στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο: Όταν η «Άγια Νύχτα» σταμάτησε προσωρινά την αιματοχυσία

Η Ανακωχή των Χριστουγέννων ήταν μια σειρά από εκτεταμένες ανεπίσημες εκεχειρίες που έλαβαν χώρα στο Δυτικό Μέτωπο στις γιορτές των Χριστουγέννων του 1914 κατά τη διάρκεια του Α` Παγκοσμίου Πολέμου. Κατά τη διάρκεια της εβδομάδας πριν από τα Χριστούγεννα, Γερμανοί και Βρετανοί στρατιώτες άρχισαν να ανταλλάσσουν γιορτινές ευχές και τραγούδια ανάμεσα στα χαρακώματά τους.

Σε μερικές περιπτώσεις η ένταση ελαττώθηκε σε βαθμό που οι στρατιώτες περπατούσαν απέναντι για να κουβεντιάσουν με τους αντιπάλους τους και να τους δώσουν δώρα. Την παραμονή και ανήμερα των Χριστουγέννων πολλοί στρατιώτες και από τις δυο πλευρές - καθώς και, σε μικρότερο βαθμό, Γαλλικές μονάδες - επιχείρησαν με δική τους πρωτοβουλία στην ουδέτερη ζώνη κάνοντας παρέα μεταξύ τους και ανταλλάσσοντας τρόφιμα και ενθύμια.

Παράλληλα έγιναν κοινές κηδείες, ενώ σε πολλές από τις συναντήσεις οι αντίπαλοι στρατιώτες τραγούδησαν μαζί τα κάλαντα ή έπαιξαν μεταξύ τους ποδόσφαιρο.

Η ανακωχή θεωρείται μια συμβολική στιγμή ανθρωπισμού και ειρήνης μέσα σε μια από τις πιο βίαιες περιόδους της σύγχρονης ιστορίας.

Δεν έλαβε χώρα παντού· σε κάποιες περιοχές του μετώπου οι μάχες συνεχίστηκαν όλη την ημέρα, ενώ σε άλλες απλώς οι δυο πλευρές συνεννοήθηκαν για την αποκομιδή των νεκρών. Την επόμενη χρονιά τα Χριστούγεννα μερικές μονάδες οργάνωσαν ξανά εκεχειρία με τους αντιπάλους, αλλά αυτό το φαινόμενο δεν ήταν τόσο εκτεταμένο όσο το 1914. Αυτό οφείλονταν μερικώς στις αυστηρές εντολές από τους ανωτέρους και των δύο πλευρών που απαγόρευαν αυτό το συγχρωτισμό.

Το 1916, μετά από τις χωρίς προηγούμενο αιματηρές μάχες του Σομ και του Βερντέν και την εκτεταμένη χρήση χημικών όπλων, όλο και περισσότερο οι στρατιώτες και των δύο πλευρών θεωρούσαν τους αντιπάλους τους ως υπάνθρωπους και έτσι δεν έγιναν απόπειρες για άλλες τέτοιες εκεχειρίες.

Κατά τα πρώτα χρόνια του στατικού πολέμου των χαρακωμάτων οι εκεχειρίες δεν περιορίζονταν στην περίοδο των Χριστουγέννων, αντανακλώντας την αναπτυσσόμενη διάθεση να κοιτάζει κάθε πλευρά τη δουλειά της (live and let live). Έτσι αντίπαλες μονάδες πεζικού που βρίσκονταν κοντά η μια στην άλλη απέφευγαν υπερβολικά βίαιες συμπεριφορές, συγχρωτίζονταν μεταξύ τους, συζητώντας ή ανταλλάσσοντας τσιγάρα.

Σε μερικούς τομείς συμφωνήθηκαν περιστασιακά εκεχειρίες για να μπορέσουν οι στρατιώτες να μεταβούν ανάμεσα στις δυο γραμμές και να συλλέξουν τους τραυματίες και τους νεκρούς, ενώ σε άλλους υπήρχε σιωπηρή συμφωνία να μην ανταλλάσσονται πυροβολισμοί όταν οι άνδρες ξεκουράζονταν, ασκούνταν, η δούλευαν, πλήρως ορατοί στον εχθρό.

Οι εκεχειρίες των Χριστουγέννων είναι αξιοσημείωτες λόγω του μεγάλου αριθμού των ανδρών που συμμετείχαν και του βαθμού της συμμετοχής - ακόμα και στους πιο ειρηνικούς τομείς ήταν ασυνήθιστο να δει κανείς δεκάδες αντιπάλους να βρίσκονται μαζί στο φως της ημέρας.