Καλύπτουν τα χρηματοδοτικά εργαλεία τις προκλήσεις του post-Covid κόσμου;
Η μετάβαση στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση δεν αποτελεί ένα ζήτημα που ήρθε στο επίκεντρο των συζητήσεων επιχειρηματικού, κοινωνικού και τεχνολογικού περιεχομένου μόλις χθες.
Tου Αλέξη Νικολαΐδη*
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός απασχολεί τις τεχνολογικά προηγμένες χώρες και τις καινοτόμες επιχειρήσεις εδώ και περίπου μια δεκαετία. Η πανδημία του Covid-19 απλώς αποκάλυψε το εύρος και το βάθος των απαιτούμενων αλλαγών που απαιτεί η μετάβαση στη νέα εποχή.
H Ελλάδα επιταχύνει το μετασχηματισμό της, ώστε να καλύψει το ψηφιακό κενό που έχει σε σχέση με την υπόλοιπη ΕΕ. Σύμφωνα με την 3η ετήσια έκδοση του Digital Maturity Index του Παρατηρητηρίου Ψηφιακού Μετασχηματισμού, οι εγχώριες επιχειρήσεις έχουν βελτιώσει την τεχνολογική και ψηφιακή ωριμότητά τους (24η θέση στην ΕΕ).
Ωστόσο, λαμβανομένων υπόψη των ρυθμών των υπολοίπων χωρών, έχουν να διανύσουν ακόμα μεγάλη απόσταση για να μειώσουν την απόκλιση από τους Ευρωπαίους ανταγωνιστές τους και να προσαρμοστούν στον post-Covid κόσμο. Στο άμεσο μέλλον θα διατεθούν χρηματοδοτικά εργαλεία, τα οποία αν αξιοποιηθούν σωστά μπορούν να συμβάλουν σε αυτή την κατεύθυνση.
Το γεγονός αυτό κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς η πρόσφατη έρευνα του «Σφυγμού του Επιχειρείν» ανέδειξε την αδυναμία πρόσβασης στη χρηματοδότηση / ακριβό δανεισμό, για πρώτη φορά την τελευταία τετραετία, ως το μεγαλύτερο εμπόδιο που παρακωλύει την καθημερινή λειτουργία των επιχειρήσεων, με ποσοστό 32,4%.
Πιο αναλυτικά, το σχέδιο «Ελλάδα 2.0» θα προτεραιοποιήσει τη χρηματοδότηση μικρομεσαίων επιχειρήσεων με επιδοτήσεις περίπου 370 εκατ. ευρώ για δράσεις ψηφιακού μετασχηματισμού, ώστε να βελτιωθεί η λειτουργία τους με νέες τεχνολογίες ηλεκτρονικών πληρωμών, εργασίας από απόσταση, ψηφιακού γραφείου, κ.λπ. Επίσης, θα δοθούν 75 εκατ. ευρώ σε μικρομεσαίες μεταποιητικές επιχειρήσεις για την ενίσχυση επενδύσεων σε συστήματα έξυπνης μεταποίησης και τεχνητής νοημοσύνης. Ο επιχειρηματικός κόσμος φαίνεται να αποδίδει σημασία και να αναμένει οφέλη από το RRF, καθώς το 70% των επιχειρήσεων εκτιμούν ότι θα συμβάλει έμπρακτα στην αντιμετώπιση της κρίσης.
Tο «Ελλάδα 2.0» είναι ένας από τους πυλώνες πάνω στους οποίους θα στηριχθεί ο νέος Αναπτυξιακός Νόμος (το σχετικό νομοσχέδιο τέθηκε πρόσφατα σε διαβούλευση). Ο νόμος θέτει την ψηφιακή μετάβαση σε προτεραιότητα, ορίζοντας ενισχύσεις για επενδύσεις ψηφιακού και τεχνολογικού μετασχηματισμού, χρήσης τεχνολογιών της «Βιομηχανίας 4.0», της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης και αναβάθμισης των σχετικών δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού. Ομοίως, το νέο πρόγραμμα «Ψηφιακός Μετασχηματισμός» του ΕΣΠΑ 2021-2027 θα περιλαμβάνει οριζόντιες δράσεις για την ενίσχυση επενδύσεων αναβάθμισης επιχειρήσεων με καινοτόμες τεχνολογίες, την αξιοποίησή τους σε όλους τους τομείς της οικονομίας, την ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων, κ.λπ. (κάποιες δράσεις θα τεθούν υπό τη χρηματοδοτική «ομπρέλα» του RRF ή του ΕΠΑΝΕΚ).
Οι μηχανισμοί ενίσχυσης λοιπόν δεν θα λείψουν και σε κάποιο βαθμό θα δώσουν λύσεις όσον αφορά την υστέρηση σε υλικοτεχνική παράμετρο και δεξιότητες. Η τεχνολογία και οι άνθρωποι είναι βασικοί πυλώνες της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, όχι όμως οι μοναδικοί. Καθοριστική σημασία έχει και η αντίληψη μιας επιχείρησης απέναντι στις αλλαγές και τις νέες συνθήκες, παράμετρος για την οποία δεν θα υπάρξει κανένα απολύτως χρηματοδοτικό εργαλείο. Η προσαρμογή στον post-Covid κόσμο και τα νέα τεχνολογικά δεδομένα προϋποθέτουν μια κουλτούρα ανοιχτή στην καινοτομία, η οποία εμπεριέχει αλλαγές σε οργανωτική δομή και τρόπο λειτουργίας και διοίκησης.
Τα τεχνολογικά εργαλεία και οι ψηφιακές πλατφόρμες θα αποδώσουν μόνο αν αξιοποιηθούν υπό το πρίσμα της μετάβασης από τις παραδοσιακές, δύσκαμπτες, κάθετες δομές σε ευέλικτα δίκτυα αυτοδύναμων και σε συνεχή διάδραση μεταξύ τους ομάδων. Χρειάζονται διοικήσεις που με τη διατμηματική τους παρουσία να γνωρίζουν κάθε πρόβλημα και να συνεργάζονται με τις ομάδες εργασίας, συνενώνοντας και συντονίζοντάς τες σε έναν κοινό σκοπό.
Οι χρηματοδοτικοί μηχανισμοί είναι απαραίτητο εφόδιο, όχι όμως πανάκεια. Οι επιχειρήσεις, και ιδίως οι μικρομεσαίες, πρέπει να είναι ενήμερες και να αναζητούν χρηματοδοτικά «μαξιλάρια». Η επιτυχημένη όμως λειτουργία τους στο κυβερνο-φυσικό περιβάλλον θα εξαρτηθεί από τη δεκτικότητά τους στην αλλαγή και τη μακροχρόνια (και όχι βραχυχρόνια) στόχευσή τους στο τρίπτυχο «τεχνολογία-οργανωτική δομή-άνθρωπος».
*Ο Αλέξης Νικολαΐδης είναι Associate Advisor του Τομέα Βιομηχανίας, Ανάπτυξης, Δικτύων και Περιφερειακής Πολιτικής του ΣΕΒ