Η κυκλική - πράσινη - εφοδιαστική αλυσίδα

Του Γιώργου Κρεμλή*

Προϋποθέτει, όμως, στη νέα σύλληψη και μετεξέλιξη του “jobs and growth” - που ήταν το moto της Επιτροπής Juncker - μια νέα προσέγγιση, αυτήν της «πράσινης μεγέθυνσης» (green growth) που οδηγεί στην αύξηση του ΑΕΠ, στη δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας αλλά και στην ενίσχυση της πράσινης ανταγωνιστικότητας, με σεβασμό προς το περιβάλλον και ορθολογική διαχείριση των πόρων του πλανήτη. Τα μέχρι σήμερα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης της παγκοσμιοποιημένης γραμμικής οικονομίας - όπου το περιβάλλον δεν γνωρίζει σύνορα - κάθε άλλο παρά αειφόρα ήταν, με αποτέλεσμα να απειλείται ο ίδιος ο πλανήτης και να διακυβεύεται η ικανοποίηση των αναγκών των επόμενων γενεών που αποτελεί την επιταγή της βιώσιμης ανάπτυξης, ενώ παράλληλα η εντεινόμενη κλιματική κρίση απειλεί την ποιότητα της ζωής και τα οικοσυστήματα που προσφέρουν πολύτιμες υπηρεσίες στον πλανήτη.

Ο ΟΗΕ με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του 2015 (SDGs) αντιλήφθηκε ότι μόνο με μια ολιστική προσέγγιση δράσεων ο πλανήτης μπορεί να διασωθεί και κωδικοποίησε τους 17 στόχους που αντιμετωπίζουν τα μεγάλα διακυβεύματα, με κυρίαρχο το πρόβλημα της κλιματικής κρίσης που γίνεται ολοένα και πιο αισθητή και έχει αφυπνίσει την παγκόσμια κοινότητα για συλλογική δράση, κάτι που αναδείχθηκε και στην πρόσφατη COP 26 στη Γλασκώβη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση που ήταν πάντα πρωτοπόρος σε θέματα κλιματικής αλλαγής δεν μπορούσε να είναι απούσα στημεγάλη αυτή πρόκληση. Έτσι το moto της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Προέδρου της Ursula_von_der_Leyen έγινε ακόμη πιο φιλόδοξο, αφού κατέληξε στην Πράσινη Συμφωνία και στον Ευρωπαϊκό Νόμο - Κανονισμό - για το κλίμα με τρεις βασικούς πυλώνες δράσης: Πράσινη μεγέθυνση, Γαλάζια οικονομία και Ψηφιακή οικονομία.

Θυμίζουν παραστατικά την πρόσοψη αρχαίου ελληνικού ναού με αέτωμά του - επιστέγασμα - αυτό της κυκλικής οικονομίας. Οι πυλώνες αυτοί αλληλοεπηρεάζονται και διατρέχονται από την κυκλική οικονομία, ώστε όλοι τους να γίνουν κυκλικοί. Θα πρέπει έτσι εφεξής να μιλάμε για «κυκλική πράσινη μεγέθυνση», «κυκλική γαλάζια οικονομία» και «κυκλική ψηφιακή οικονομία» και μάλιστα θα πρέπει να ενσωματώνουμε στις συνθέτες αυτές ονομασίες και τον όρο «ψηφιακή» που συνδέεται και με την 4η βιομηχανική επανάσταση και την τεχνητή νοημοσύνη: «ψηφιακή κυκλική πράσινη μεγέθυνση» και «ψηφιακή κυκλική γαλάζια οικονομία». Αναδεικνύονται έτσι τα ποιοτικά στοιχεία της κυκλικής πράσινης μετάβασης, στο πλαίσιο της ενεργειακής μετάβασης και κλιματικής ουδετερότητας που αποτελούν αυτοσκοπό.

Για παράδειγμα η Γαλάζια οικονομία έχει ένα ιδιαίτερα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων που ανάγλυφα αποτυπώνονται στη σχετική έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2020. Πολλές όμως από αυτές δεν είναι «πράσινες», δεν είναι «κυκλικές», όπως για παράδειγμα οι έρευνες και η εξόρυξη πετρελαίου, με δεδομένο ότι αποτελούν ενεργειακούς πόρους του παρελθόντος, ενώ η ενεργειακή μετάβαση προϋποθέτει απανθρακοποίηση, ενισχυμένη διείσδυση των ΑΠΕ και προοδευτική μετάβαση στο υδρογόνο. Το ίδιο ισχύει και στην πράσινη μεγέθυνση που σε καμμία περίπτωση δεν θα μπορούσε να υποστηρίξει παραγωγή ενέργειας από λιγνίτη στην ηπειρωτική Ελλάδα και νέα έργα παραγωγής ενέργειας στα μη διασυνδεδεμένα νησιά από μαζούτ.

Η αξιολόγηση του ποιά έργα θεωρούνται περιβαλλοντικά επιλέξιμα για τις λεγόμενες «πράσινες χρηματοδοτήσεις» γίνεται από τον κανονισμό Taxonomy της ΕΕ που είναι δεσμευτικός και έχει άμεση εφαρμογή σε όλα τα κράτη μέλη. Αυτός ο Κανονισμός και η αρχή “do no significant harm” που θεσπίζει σε ό,τι αφορά στους έξι περιβαλλοντικούς στόχους του, αποτελεί βέλτιστη πρακτική “πράσινων χρηματοδοτήσεων” που ακολουθείται ακόμη και εκτός ΕΕ από διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα επενδύσεων και η EBRD.

Η κυκλική οικονομία με βραχίονα της την πράσινη μεγέθυνση έχει και μια κυρίαρχη διεθνή διάσταση που προωθείται από την ΕΕ και στις χώρες της πολιτικής γειτονίας της ΕΕ, αλλά και σε παγκόσμια κλίμακα με πρότυπα βέλτιστης πρακτικής που η ΕΕ προωθεί και υποστηρίζει χρηματοδοτικά. Παράλληλα, η πράσινη μεγέθυνση ως επιταγή των καιρών δεν διατρέχει μόνο τις δραστηριότητες του κράτους και τις συνεργασίες δημόσιου και ιδιωτικού τομέα - που προϋποθέτουν «πράσινες δημόσιες συμβάσεις» - αλλά και την ιδιωτική επιχειρηματικότητα μέσω των κριτηρίων ESG, της «κυκλικής» δηλαδή περιβαλλοντικής και κοινωνικής διακυβέρνησης που πρέπει να διαπνέει τις δραστηριότητες μιας επιχείρησης, τόσο ανάντι - έναντι «κυκλικών προμηθευτών» - όσο και κατάντι - έναντι των πελατών της, διαμορφώνοντας έτσι μια «κυκλική εφοδιαστική αλυσίδα».

Η χώρα μας πρωτοστατεί στα θέματα αυτά. Το ΝΣΧ του υπό δημόσια διαβούλευση εθνικού κλιματικού νόμου είναι πρωτοποριακό σε επίπεδο ΕΕ, με κύριους άξονες την πρόωρη απολιγνιτοποίηση και τα πράσινα νησιά, ενώ πρόσφατα εγκρίθηκε το φιλόδοξο εθνικό σχέδιο κυκλικής οικονομίας .


Ο Γιώργος Κρεμλής είναι Διευθυντής ε.τ. της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Σύμβουλος του Πρωθυπουργού για θέματα ενέργειας, κλίματος, περιβάλλοντος και κυκλικής οικονομίας και Ιδρυτικός Πρόεδρος και Επίτιμος Πρόεδρος της ΕΕΔΠ.

Δείτε εδώ το αφιέρωμα του CNN Greece «Ενεργειακή μετάβαση: Οι προκλήσεις του αύριο»