Οι μεγάλες προκλήσεις του 2022
Έτος σημαντικών προκλήσεων αναμένεται να είναι το 2022 καθώς η οικονομία και η κοινωνία καλούνται να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες που δημιουργούν η πανδημία αλλά και η κλιματική κρίση.
Η «πράσινη μετάβαση» αναδεικνύεται στο πιο σημαντικό ζήτημα των επόμενων ετών, ενώ ταυτόχρονα η χώρα μας καλείται να αξιοποιήσει με τον καλύτερο βαθμό τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης.
Το πρόγραμμα «Ελλάδα 2.0» επιδιώκει να αλλάξει άρδην την εικόνα της χώρας μας, καθώς αξιοποιεί τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης προκειμένου να γίνουν επενδύσεις σε κομβικούς τομείς της οικονομίας, σε συνδυασμό με μια σειρά από μεταρρυθμίσεις που θα αλλάξουν το παραγωγικό και κοινωνικό μοντέλο.
Παράλληλα, και με καταλύτη την πανδημία, βιώσαμε και βιώνουμε μια ταχύτατη ψηφιοποίηση των δομών αλλά και των υπηρεσιών στην Ελλάδα, με τη χώρα μας να επιδιώκει να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση ενόψει της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, η οποία βασίζεται ακριβώς στην ψηφιοποίηση της οικονομίας αλλά και στην Τεχνητή Νοημοσύνη. Σε αυτό το πλαίσιο, η ανάγκη απόκτησης νέων δεξιοτήτων και η βελτίωση των υπαρχόντων (reskilling και upskilling) αποτελεί κυρίαρχη πρόκληση όχι μόνο για τη νέα γενιά αλλά για το σύνολο του εργατικού δυναμικού της χώρας.
Οι τρεις αυτές προκλήσεις αναμένεται να καθορίσουν την πορεία της χώρας μας, όχι μόνο εντός του 2022 αλλά για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, καθώς κατά τη χρονιά που ξεκινά θα μπουν οι βάσεις για τις μελλοντικές εξελίξεις. Εντούτοις, δεν πρόκειται για μια εύκολη άσκηση, καθώς η εγχώρια αλλά και η διεθνής συγκυρία θέτουν σημαντικά εμπόδια στην προσπάθεια.
Η πανδημία αποτελεί αστάθμητο παράγοντα καθώς -παρά τις προσπάθειες που γίνονται από την επιστημονική κοινότητα- κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος για την πορεία των εξελίξεων εντός του 2022. Μολονότι οι αγορές και οι αναλυτές κινούνται με βάση το σενάριο ότι η υγειονομική εικόνα θα είναι σαφώς βελτιωμένη μέσα στο επόμενο έτος, αυτό μένει να αποδειχθεί. Συνεπώς, μέχρι να ξεκαθαρίσει πλήρως το τοπίο -πιθανότατα μετά το πρώτο εξάμηνο του 2022- ουδείς μπορεί να μιλά αλλά και να προγραμματίζει με βεβαιότητα.
Ο δεύτερος σημαντικός παράγοντας, με άμεσο αντίκτυπο στην οικονομία αλλά και στην πράσινη μετάβαση ειδικότερα είναι η ενεργειακή κρίση που με τη σειρά της συμπαρασύρει τις τιμές των πρώτων υλών και των προϊόντων παγκοσμίως. Σε πείσμα εκείνων που διατείνονταν ότι η άνοδος των τιμών της ενέργειας θα ήταν προσωρινή και θα είχε αποκλιμακωθεί μέχρι το τέλος του 2021, όπως προκύπτει μέχρι στιγμής, θα χρειαστούν αρκετοί μήνες του επόμενου χρόνου έως ότου δούμε τα πρώτα σημάδια μείωσης των τιμών. Ταυτόχρονα, η πανδημία έχει προκαλέσει -μεταξύ άλλων- «έμφραγμα» και στο παγκόσμιο εμπόριο, ανεβάζοντας κατακόρυφα τα κόστη μεταφοράς των προϊόντων, ωθώντας κατακόρυφα τις τιμές τους. Έτσι, αρκετοί αναλυτές κρούουν πλέον τον κώδωνα του κινδύνου ότι ο πληθωρισμός θα είναι δομικός και όχι παροδικός, λειτουργώντας ως τροχοπέδη στην προσπάθεια παγκόσμιας ανάκαμψης.
Παράλληλα, η άνοδος των τιμών της ενέργειας έχει προκαλέσει αντιδράσεις στην προσπάθεια της πράσινης μετάβασης, καθώς γίνεται πλέον σαφές ότι η διαδικασία αυτή συμπεριλαμβάνει και κόστος, το οποίο κατά περίπτωση μπορεί να είναι υψηλό. Έτσι, υπάρχει η επιχειρηματολογία η μετάβαση να γίνει σταδιακά και όχι με τους ρυθμούς που είχαν αρχικά σχεδιαστεί ώστε να μετριαστεί το κόστος για τις οικονομίες αλλά και τους πολίτες. Με τη διαφορά, ότι όσο καθυστερούμε, τόσο υψηλότερος θα είναι ο τελικός «λογαριασμός» τόσο για την οικονομία όσο -το κυριότερο- για το περιβάλλον και τον πλανήτη.
Τέλος, ιδιαίτερα σημαντικός παράγοντας, στο κομμάτι της ψηφιοποίησης είναι να εξασφαλισθεί η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ενσωμάτωση του πληθυσμού στη νέα πραγματικότητα. Γιατί εδώ ακριβώς ελλοχεύει ο κίνδυνος ύπαρξης πολιτών δύο ταχυτήτων και μεγάλης διεύρυνσης του χάσματος ανάμεσα σε εκείνους που ακολουθούν τις εξελίξεις και σε όσους μένουν πίσω. Στην αγορά εργασίας αλλά και στην καθημερινότητα, οι «ψηφιακά εγγράμματοι» αποκτούν σημαντικό πλεονέκτημα. Συνεπώς, μέλημα είναι να υπάρξει η δυνατότητα μετάβασης για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού, ανεξαρτήτως ηλικίας και μορφωτικού επιπέδου, ώστε η νέα πραγματικότητα να μην φέρει μαζί της έναν ακόμη κοινωνικό διχασμό.