Προσφυγικό: Μειώνονται οι ροές από την Τουρκία, αυξάνονται από τη Λιβύη

Στην πλειοψηφία τους πρόσφυγες από αφρικανικές χώρες, είχαν ξεκινήσει το δύσκολο κι επικίνδυνο ταξίδι τους από τις ακτές της Λιβύης· οι πιο πολλοί ήταν κλεισμένοι στο αμπάρι -και όλοι τους πολλοί περισσότεροι απ' όσους σήκωνε το αλιευτικό. Το σκάφος ανατράπηκε, όταν σύμφωνα με τις μαρτυρίες όσων επέζησαν, αρκετοί μετακινήθηκαν στη μια του πλευρά καθώς έβλεπαν να πλησιάζει ένα φορτηγό πλοίο για να βοηθήσει στη διάσωσή τους. Επέζησαν μόλις 28.

Στη διάρκεια των 12 μηνών που μεσολάβησαν, λιγότεροι απ' ότι στο παρελθόν επέλεξαν τη συγκεκριμένη μεταναστευτική οδό για την Ευρώπη. Τώρα, όμως, που η άλλη -λιγότερο δύσκολη κι επικίνδυνη- οδός, μέσω Ελλάδας, έχει κλείσει, ολοένα και περισσότεροι εκφράζουν ανησυχία για αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για το παρακινδυνευμένο ταξίδι από τη Λιβύη.

Οι λόγοι δεν λείπουν.

Την προηγούμενη εβδομάδα, περίπου 6000 πρόσφυγες έφτασαν στην Ιταλία από τη Λιβύη. Το ίδιο χρονικό διάστημα, όπως επισημαίνει ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (IOM), μειώθηκαν εντυπωσιακά οι ροές προς την Ελλάδα, με το συνολικό αριθμό να είναι μικρότερος κατά ένα τρίτο από τον ημερήσιο στη διάρκεια των Ιανουαρίου, Φεβρουαρίου, Μαρτίου: 429 άνδρες, γυναίκες και παιδιά από τις 8 έως τις 14 Απριλίου. Η ραγδαία αυτή μείωση φαίνεται ακόμη πιο καθαρά στη σύγκριση των αφίξεων το πρώτο δεκαπενθήμερο των Μαρτίου και Απριλίου: 19.323 το Μάρτιο, 1.903 τον Απρίλιο -με άλλα λόγια, μείωση κατά 90% (γράφημα).

Πηγή: IOM

Παρότι ο IOM λέει, ότι για την ώρα δεν υπάρχουν στοιχεία που να συνηγορούν στη διασύνδεση της αύξησης των ροών προς την Ιταλία με το σφράγισμα του Βαλκανικού διαδρόμου και τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας για το προσφυγικό, σχετικοί ερευνητές, όπως ο Ματέο ντε Μπέλις, της Διεθνούς Αμνηστίας, έχουν διαφορετική άποψη:

Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι, ότι δεκάδες χιλιάδες θα επιχειρήσουν αυτήν την άνοιξη και το καλοκαίρι να φτάσουν στη Λαμπεντούζα. Με το σφράγισμα των συνόρων ΕΕ-Τουρκίας στους μετανάστες, ίσως διδαχτούμε ξανά ότι κλείνοντας έναν δρόμο σπρώχνεις τους ανθρώπους σ’ έναν άλλον.

Ενας βασικός λόγος που ο ντε Μπέλις και άλλοι συνάδελφοί του, πιστεύουν ότι, παρά την επικινδυνότητά της, οι μετανάστες θα στραφούν εκ νέου προς τη θαλάσσια οδό μέσω Λιβύης, είναι οι επαναπροωθήσεις. Ό,τι, δηλαδή, η ΕΕ δεν θα μπορέσει να εφαρμόσει το μέτρο στην περίπτωση της συγκεκριμένης χώρας λόγω του χάους που επικρατεί εκεί.

Δεν είναι οι μόνοι που κάνουν αυτές ή παρόμοιες σκέψεις, όπως δείχνουν τα ταξίδια τριών Ευρωπαίων υπουργών τις προηγούμενες μέρες στην Τρίπολη, με το που επέστρεψε από την Τυνησία και την εξορία η αποκαλούμενη -και υποστηριζόμενη από τον ΟΗΕ- «κυβέρνηση ενότητας». Προηγήθηκε εκείνο του Ιταλού ΥΠΕΞ και ακολούθησε το κοινό των συναδέλφων του από τη Γερμανία και τη Γαλλία. Ζητούμενο -να κλείσει η Λιβύη τα σύνορά της στους μετανάστες, της ΕΕ βοηθούσης.

Πάνω: Ο ΥΠΕΞ της Ιταλίας Πάολο Τζεντιλόνι στη Λιβύη - κάτω: αριστερά ο ΥΠΕΞ της Γερμανίας, Σταϊνμάγερ, στο κέντρο ο Αχμέτ Μαϊτέκ, μέλος της λιβυκής κυβέρνησης, δεξιά ο ΥΠΕΞ της Γαλλίας, Ερό - Πηγή:REUTERS/Ismail Zitouny

Μόνο που για να γίνει κάτι τέτοιο, είναι απαραίτητο να υπάρχει σταθερή κυβέρνηση στη Λιβύη. Τέτοια δεν υφίσταται ακόμη. Μπορεί η, μέχρι πρόσφατα, εξόριστη νόμιμη κυβέρνηση να έχει γυρίσει στην Τρίπολη, όμως, για λόγους ασφαλείας, παραμένει αποκλεισμένη σε μια ναυτική βάση υπό την προστασία ενόπλων πολιτοφυλάκων, ενώ τα μέλη της μόνο διά θαλάσσης μπορούν να βγουν και να ξαναμπούν στη χώρα.

Μέχρι την ημέρα -όποτε και εάν αυτή έλθει- που θα υπάρξει σταθερή κυβέρνηση στη Λιβύη, οι μεν προσφυγικές ροές είναι εξαιρετικά δύσκολο να συγκρατηθούν, επιπροσθέτως, δε, όπως λέει ο επικεφαλής του γραφείου του ΙΟΜ στη Ρώμη, Φεντερίκο Σόντα, «η συγκεκριμένη μεταναστευτική οδός δεν θα σταματήσει να παράγει τραγωδίες». Είναι χαρακτηριστικό ότι, τους πρώτους μήνες του '16, οι άνθρωποι που χάθηκαν στη θάλασσα προσπαθώντας να φτάσουν στην Ευρώπη από τις ακτές της βόρειας Αφρικής είναι όσοι περίπου κι εκείνοι που πνίγηκαν επιχειρώντας να φτάσουν από την Τουρκία στην Ελλάδα: 352 έναντι 375, όταν οι αφίξεις στην Ιταλία ήταν 23.170 ενώ στην Ελλάδα 153.362 (γράφημα)

Πηγή: ΙΟΜ