Ρωσία: Η απειλή διάλυσης της οργάνωσης Memorial «μαρτυρά» τη δικτατορική παρεκτροπή Πούτιν

«Το γεγονός ότι η κατάσταση επιδεινώνεται τόσο απότομα και ότι η δικτατορία γίνεται όλο και περισσότερο κατασταλτική, με τόσο οργανωμένο τρόπο, δεν ήταν αναμενόμενο» παραδέχεται η Ιρίνα Τσερμπακόβα, ιστορικός, η οποία συμμετείχε στην ίδρυση της οργάνωσης Memorial το 1989.

Η είδηση έπεσε σαν κεραυνός στις 11 Νοεμβρίου: Η παλαιότερη μη κυβερνητική οργάνωση της Ρωσίας, σύμβολο του κινήματος για την δημοκρατία που ιδρύθηκε στη δύση της Σοβιετικής Ενωσης, απειλείται με διάλυση από την ρωσική Δικαιοσύνη.

Η ρωσική εισαγγελία κατηγορεί την οργάνωση, που περιλαμβάνει περί τις 50 συνιστώσες, ότι παραβίασε «συστηματικά» τον νόμο περί «ξένων πρακτόρων», χαρακτηρισμός που φέρνει στην μνήμη τους «εχθρούς του λαού» της σοβιετικής εποχής και εμπλέκει σε ατέρμονες καφκικές διαδικασίες όσους υπόκεινται σε αυτόν, με την απειλή της απαγόρευσης λειτουργίας και της ποινικής τιμωρίας.

Ακόμη χειρότερο, το κέντρο προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Memorial κατηγορείται ότι υπερασπίστηκε «εξτρεμιστικές και τρομοκρατικές δραστηριότητες» δημοσιεύοντας κατάλογο πολιτικών κρατουμένων για θρησκευτικούς λόγους. Σε αυτόν περιλαμβάνονται μέλη απαγορευμένων ισλαμιστικών ή χριστιανικών οργανώσεων, όπως η Hizb Ut-Tahrir ή οι Μάρτυρες του Ιεχωβά.

Επίδειξη ισχύος προς την Δύση

Το ρωσικό καθεστώς θέλει να διαλύσει την Memorial και δηλώνει «έτοιμο να χρησιμοποιήσει όλη την αναγκαία ισχύ και βία για να δείξει ότι κανείς δεν βρίσκεται στο απυρόβλητο, ότι δεν υπάρχει δικαστήριο, ούτε δικαίωμα», λέει η Ιρίνα Τσερμπακόβα.

Η δικαστική αυτή επίθεση σόκαρε την ρωσική κοινωνία των πολιτών που έχει δοκιμαστεί σκληρά τους τελευταίους μήνες: Επίθεση με δηλητήριο και στην συνέχεια φυλάκιση του αντιφρονούντα Αλεξέι Ναβάλνι, απαγόρευση του κινήματός του, μέσα ενημέρωσης χαρακτηρισμένα «ξένοι πράκτορες», αντιφρονούντες αποκλεισμένοι από την συμμετοχή στις εκλογές του φθινοπώρου...

Η Ιρίνα Τσερμπακόβα δεν έχει ψευδαισθήσεις και φοβάται ότι η απόφαση για την απαγόρευση της λειτουργίας της Memorial «είναι ειλημμένη», πριν από την προγραμματισμένη ακροαματική διαδικασία της 25ης Νοεμβρίου ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου.

Σύμφωνα με την ιστορικό, το καθεστώς του Βλαντιμίρ Πούτιν προχωρά σε νέα επίδειξη δύναμης προς την Δύση για να δηλώσει ότι «κάνει ό,τι θέλει με την κοινωνία των πολιτών» και καμία σημασία δεν έχουν οι διαμαρτυρίες.

Από την ίδρυσή της η οργάνωση Memorial καταγράφει αδιάκοπα τα εγκλήματα του σοβιετικού καθεστώτος, συγκεντρώνοντας χιλιάδες αρχεία, αντικείμενα και μαρτυρίες για τις εκθέσεις της.

Παράλληλα, η οργάνωση μάχεται για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ρωσία. Εχει διακριθεί για την έρευνα των καταχρήσεων των ρωσικών και τσετσενικών δυνάμεων κατά την διάρκεια των πολέμων της Τσετσενίας στις δεκαετίες του 1990 και του 2000.

Η οργάνωση στράφηκε ειδικά κατά του Τσετσένου ηγέτη Ραμζάν Καντίροφ και των ανδρών του που κατηγορούνται για εξωδικαστικές εκτελέσεις, βασανιστήρια, απαγωγές...

Το 2009, η εκπρόσωπος της Memorial στην Τσετσενία, η Νατάλια Εστεμίροβα, απήχθη και δολοφονήθηκε. Το έγκλημα παρέμεινε ατιμώρητο.

Πιο πρόσφατα, το φθινόπωρο του 2020, ένας από τους ιστορικούς της Memorial, ο Γιούρι Ντμίτριεφ, καταδικάστηκε σε φυλάκιση 13 ετών σε υπόθεση «σεξουαλικής βίας». Επρόκειτο για στημένες κατηγορίες για να πληγούν οι έρευνές του για τις σταλινικές διώξεις.

«Πέθανε σήμερα εσύ, εγώ, θα πεθάνω αύριο»

Παρά την καταστολή και την σχετική απάθεια της ρωσικής κοινωνίας, «πρέπει να πολεμήσουμε και το μοναδικό μας όπλο είναι η διαφάνεια και η πεποίθηση ότι η αλήθεια είναι με το μέρος μας», σχολιάζει η Ιρίνα Τσερμπακόβα.

Μοναδική της παρηγοριά το γεγονός ότι χάρη στην τεχνολογική πρόοδο του 21ου αιώνα, χιλιάδες αρχεία μνήμης του Γκουλάγκ είναι πλέον προσβάσιμα online και κατά συνέπεια «αδύνατον» να καταστραφούν.

Η ιστορικός φοβάται αντίθετα τον «βομβαρδισμό» της κοινής γνώμης με την επιρροή του Κρεμλίνου, με «πλαστούς πατριωτικούς μύθους» που εξαίρουν την ισχύ της Σοβιετικής Ένωσης αποσιωπώντας την σοβιετική τρομοκρατία και τα εκατομμύρια των θυμάτων της.

«Είναι η τρομακτική κληρονομιά της σταλινικής δικτατορίας και του Γκουλάγκ: Η στροφή της κοινωνίας προς τον ατομικισμό και ο κυνισμός» λέει και επικαλείται μία φράση του Αλεξάντρ Σολζενίτσιν, του συγγραφέα και θύματος της σοβιετικής καταστολής από το βιβλίο του «Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ» για να περιγράψει την μοιρολατρία των Ρώσων απέναντι στην αυθαιρεσία: «Πέθανε σήμερα εσύ, εγώ, θα πεθάνω αύριο!»