Δημοσιογράφοι χωρίς Σύνορα: Δεν μπορούμε να αφήσουμε τους γίγαντες του Διαδικτύου ανεξέλεγκτους

Μιλώντας στο CNN Greece ο κ. Ντελουάρ που συμμετείχε πρόσφατα σε πάνελ για την ενημέρωση στο Athens Democracy Forum, εξέφρασε την πεποίθηση ότι θα πρέπει να ρυθμιστεί ο χώρος του διαδικτύου και να μην μείνουν ανεξέλεγκτες οι μεγάλες εταιρίες- πάροχοι.

- Μιλάμε για ελλιπή πληροφόρηση και παραπληροφόρηση και αυτό συζητήσατε και στο πάνελ το Athens Democracy Forum. Έχουμε περισσότερη ή λιγότερη πληροφόρηση σήμερα με όλα αυτά τα νέα μέσα;

Μεταξύ 2016 και 2018, η ανθρωπότητα δημιούργησε περισσότερη πληροφορία από ότι σε όλη την ιστορία της. Και η πρόσβαση στις πληροφορίες έχει γίνει πλέον πιο εύκολη από ποτέ.

Ωστόσο, αυτή η εξέλιξη δεν σημαίνει ότι έχουμε καλύτερη πρόσβαση σε αξιόπιστες πληροφορίες. Όλα τα είδη περιεχομένου βρίσκονται πλέον σε άμεσο ανταγωνισμό στον χώρο της πληροφόρησης και της επικοινωνίας. Το χειρότερο είναι ότι, οι φήμες, η παραπληροφόρηση, η ρητορική μίσους και η προπαγάνδα ταξιδεύουν πιο γρήγορα από τα γεγονότα.

Στη Διακήρυξη για την Πληροφόρηση και τη Δημοκρατία που συντάχθηκε από μια υψηλού επιπέδου Επιτροπή που συγκροτήθηκε από τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα (RSF), υπογραμμίσαμε ότι «το δικαίωμα στην ενημέρωση εδράζεται στην ελευθερία αναζήτησης, λήψης και πρόσβασης σε αξιόπιστες πληροφορίες». Προσθέσαμε ότι «οι πληροφορίες μπορούν να θεωρηθούν αξιόπιστες μόνο όταν συλλέγονται, επεξεργάζονται και διαδίδονται ελεύθερα σύμφωνα με τις αρχές της δέσμευσης στην αλήθεια, της πολλαπλότητας των απόψεων και των ορθολογικών μεθόδων τεκμηρίωσης και επαλήθευσης των γεγονότων».

Πώς ορίζετε τη διάκριση μεταξύ αξιόπιστων πληροφοριών και παραπληροφόρησης;

Για να δημιουργήσουμε εκ νέου τη διάκριση μεταξύ αξιόπιστων πληροφοριών και άλλων τύπων περιεχομένου, ξεκινήσαμε την «Πρωτοβουλία Εμπιστοσύνης στη Δημοσιογραφία» για να προωθήσουμε και να επιβραβεύσουμε τα ειδησεογραφικά μέσα που συμμορφώνονται με τη δεοντολογία και τα επαγγελματικά πρότυπα της δημοσιογραφίας. Με περισσότερα από 100 Μέσα Ενημέρωσης από όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων του AFP, του Associated Press, του BBC, του Guardian, του W3C του Τιμ Μπέρνερς Λι, των συνδικαλιστικών ομοσπονδιών δημοσιογράφων της Ταϊβάν και της Νότιας Κορέας, δημιουργήσαμε ένα πλαίσιο αναφοράς με τη μορφή πρότυπου.

Εστιάζουμε τώρα στο σύστημα εφαρμογής του, με τη δημιουργία ενός μηχανισμού πλεονεκτημάτων, ιδίως όσον αφορά τη ευρετηρίαση αλγορίθμων, την κατανομή διαφημίσεων και την επεξεργασία τους από τους ρυθμιστικούς φορείς, προς όφελος των μέσων ενημέρωσης που παρουσιάζουν εγγυήσεις.

Βλέπουμε αυτή την πρωτοβουλία ως μια πιο θετική λύση από το να προσπαθήσουμε να ελέγξουμε κάθε πληροφορία που μπορεί κανείς να βρει στα κοινωνικά δίκτυα ή να καλέσει τις πλατφόρμες να λογοκρίνουν ορισμένους τύπους περιεχομένου (όπως είδαμε κατά τη διάρκεια της πανδημίας).

- Πώς σχετίζεται η παραπληροφόρηση με τον έλεγχο της εξουσίας, των κυβερνήσεων και των πολιτικών προσώπων, από τους δημοσιογράφους;

Στο σημερινό χάος της πληροφόρησης, η κοινωνική λειτουργία της δημοσιογραφίας ως «έμπιστου τρίτου μέρους» για κοινωνίες και άτομα, αποδυναμώνεται, εμποδίζοντας την καθιέρωση ελέγχων και ισορροπιών και την πλήρη συμμετοχή των ανθρώπων στην κοινωνία.

Γεμίζοντας αυτό το κενό, η παραπληροφόρηση παρεμβαίνει στην ικανότητά μας να έχουμε σαφή κατανόηση των γεγονότων, εξ ου και μια γενική δυσπιστία προς κάθε είδους θεσμούς και μέσα ενημέρωσης.

Προκειμένου να προστατευθεί η κοινωνική λειτουργία της δημοσιογραφίας, μια ομάδα εργασίας του Φόρουμ για την Πληροφόρηση και τη Δημοκρατία, υπό την προεδρία του Ράσμους Κλάις Νίλσεν, ζήτησε μια νέα συμφωνία για τη δημοσιογραφία. Χρειαζόμαστε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να δεσμευτούν για ένα ουσιαστικό σχέδιο δράσης.

- Κατά τη γνώμη σας έχει αλλάξει μορφή η λογοκρισία σήμερα; Έχει αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο γίνεται;

Έχουμε ακόμα πολύ κλασικές στρατηγικές λογοκρισίας από δικτάτορες ή οργανωμένες ομάδες, όπως αντικατοπτρίζεται στον ετήσιο δείκτη ελευθερίας του Τύπου της RSF που καλύπτει την κατάσταση σε 180 χώρες.

Αλλά τώρα έχουμε νέες μορφές λογοκρισίας που προέρχονται από ψηφιακές πλατφόρμες στις οποίες, ως πολίτες και κοινωνίες, έχουμε αναθέσει τη διαχείριση του δημόσιου διαλόγου. Μπορούν να λάβουν αυθαίρετες αποφάσεις σχετικά με το ποιος τύπος περιεχομένου πρέπει να είναι ορατός, ποιος πρέπει να ελεγχθεί και ποιος πρέπει να παραμείνει στο διαδίκτυο.

Στην έκθεσή του «How to end Infodemics», το Φόρουμ για την Πληροφορία και τη Δημοκρατία έχει υποβάλει συγκεκριμένες προτάσεις για τον έλεγχο του περιεχομένου ώστε να είναι σύμφωνος με τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι πλατφόρμες να λογοδοτούν έναντι των δημοκρατικών θεσμών.

- Πιστεύετε ότι χρειάζεται ένα ρυθμιστικό πλαίσιο για την ενημέρωση στο διαδίκτυο ή πιστεύετε στην αυτορρύθμιση του μέσου;

Δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε τις εταιρίες του διαδικτύου να βελτιώσουν την κατάσταση μόνες τους. Ο απώτερος στόχος τους είναι να αυξήσουν τα κέρδη τους και λογοδοτούν μόνο στους μετόχους τους. Χρειαζόμαστε δημοκρατικούς θεσμούς για να ανακτήσουν τον έλεγχο του χώρου πληροφόρησης και επικοινωνίας.

Αυτό θα γίνει μέσω της εφαρμογής δημοκρατικών διασφαλίσεων και ρυθμίσεων, όπως ορίζονται στη Σύμπραξη για την Πληροφόρηση και τη Δημοκρατία που τώρα εγκρίνεται από 43 χώρες σε όλο τον κόσμο. Το Φόρουμ για την Πληροφορία και τη Δημοκρατία, ο φορέας υλοποίησης αυτής της σχέσης υπό την ηγεσία της κοινωνίας των πολιτών, έχει παράσχει περισσότερες από 350 ρυθμιστικές λύσεις. Τώρα καλούμε τα δημοκρατικά κράτη να δράσουν.