Ρυθμίσεις Ατομικού Εργατικού Δικαίου: Κρίσιμες διευκρινίσεις για χρόνο εργασίας και υπερωρίες

Γράφει ο Νεκτάριος Γεώργιος Κατσίκας*

Το αρμόδιο Υπουργείο, ως αναμενόταν προχώρησε σε μια σειρά από διευκρινήσεις προκειμένου να είναι σαφές το νέο πλαίσιο προστασίας της εργασίας για το Ατομικό Εργατικό Δίκαιο αναφορικά με το χρόνο εργασίας, τις υπερωρίες, τη τετραήμερη εργασία και φυσικά την αδιαμφισβήτητη πλέον κατοχύρωση του 8ώρου.

Ενδεικτικά αναφέρουμε τα κάτωθι:

1. Σε όλους τους χώρους εργασίας και σε κάθε οικονομική δραστηριότητα το πλήρες συμβατικό ωράριο εργασίας είναι 40 ώρες για συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας. Για εργασία 5 ημερών, είναι 8ώρο ημερησίως ενώ για εξαήμερη εργασία ο χρόνος είναι έξι ώρες και σαράντα λεπτά ημερησίως. Μετά από αίτηση του εργαζομένου παρέχεται η δυνατότητα 4ήμερης εργασίας, 10 ωρών ημερησίως. Σε κάθε περίπτωση δηλαδή, η συμβατική απασχόληση είναι 40 ωρών ανεξάρτητα πως αυτή θα κατανεμηθεί τελικά.
2. Εάν δεν υπάρχει κάποια συνδικαλιστική οργάνωση ή δεν έχει υπογραφεί συλλογική σύμβαση ο εργαζόμενος με αίτημα του, που εξετάζεται υποχρεωτικά από τον εργοδότη, μπορεί να υπογράψει ατομική σύμβαση. Η συμφωνία δηλώνεται υποχρεωτικά στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ», προκειμένου να γίνονται έλεγχοι για την προστασία της νομοθεσίας. όταν δε τεθεί σε λειτουργία το αναβαθμισμένο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗΙ ΙΙ», τότε θα υπάρχει η δυνατότητα παρακολούθησης της εργασίας σε πραγματικό χρόνο. Είναι άκυρη η απόλυση του εργαζομένου που δεν υπέβαλε αίτημα διευθέτησης χρόνου εργασίας και εάν απολυθεί ή παραιτηθεί πριν την έναρξη της περιόδου μειωμένης απασχόλησης θα λάβει αποζημίωση για ενδεχόμενο επιπλέον χρόνο που εργάστηκε με τις διατάξεις για την υπερεργασία και υπερωρία (προσαύξηση 20% για υπερεργασία, 40% για υπερωρία, 120% για παράνομη υπερωρία).
3. Το διάλειμμα χορηγείται μετά από 4 ώρες εργασίας και θα είναι πολύ 30 λεπτά την ημέρα. Γίνεται επίσης σαφές ότι το διάλειμμα δεν είναι χρόνος εργασίας, οπότε για κάθε διάλειμμα, παρατείνεται αντίστοιχα ο χρόνος εργασίας με τις ίδιες απολαβές. Το διάλειμμα μπορεί να αποφασιστεί μεταξύ εργοδότη και εργαζομένων, να είναι και μεγαλύτερο των 30 λεπτών, όταν η φύση της εργασίας το απαιτεί.
4. Για τους εργαζόμενους του εργάζονται με πλήρες ωράριο αλλά διακεκομμένο, η διακοπή εργασίας θα είναι τουλάχιστον 3ωρών.
5. Οι υπερωρίες που επιτρέπονται, αυξάνονται στις 150 ώρες το χρόνο για όλες τις οικονομικές δραστηριότητες και δεν μπορεί να είναι άνω των 3 ωρών ημερησίως. Η αμοιβή θα είναι το ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 40 %. Εάν για επείγοντα θέματα, χορηγηθεί ειδική άδεια από το Υπουργείο, για αύξηση των 150 ωρών, οι υπερωρίες αυτές θα αποτιμώνται στο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 60%. Φυσικά εξακολουθεί να ισχύει ο νόμος που προβλέπει ότι ο εβδομαδιαία εργασία δεν μπορεί να υπερβαίνει ανά περίοδο το πολύ τεσσάρων (4) μηνών, τις σαράντα οκτώ (48) ώρες κατά μέσο όρο, συμπεριλαμβανομένων των υπερωριών (και της υπερεργασίας). Η υπερωρία που γίνεται εκτός νομοθετικού πλαισίου, πριν ονομαζόταν ως «κατ΄ εξαίρεση υπερωρία», πλέον γίνεται αναφορά ως «παράνομη υπερωρία» και αποτιμάται με το ποσό που αντιστοιχεί στο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 120% , αντί του προϋπάρχοντος συν 80%.
6. Η κανονική άδεια του εργαζομένου θα μπορεί να λαμβάνεται μέχρι και το Μάρτιο του επόμενου έτους, ενώ και στον ιδιωτικό τομέα, ένας εργαζόμενος θα μπορεί να λάβει άδεια άνευ αποδοχών διάρκειας έως 1 έτος, η οποία δυνατότητα, κατόπιν συμφωνίας, θα μπορεί να δοθεί νέου.
7. Ως προς τα ημερομίσθια αποζημίωσης για υπάλληλους μετά και την κατάργηση του όρου «εργατοτεχνίτης» που αποζημιώνονταν με λιγότερα χρήματα, αυτά θα υπολογίζονται σε 22 ημερομίσθια εκτός και εάν λαμβάνεται μισθός κάθε μήνα.
8. Στο ενδεχόμενο που ένας εργοδότης καταγγείλει τη σύμβαση εργασίας με προειδοποίηση, έχει τη δυνατότητα να μην απασχολεί για το διάστημα αυτό τον εργαζόμενο, αλλά να του καταβάλλει κανονικά την αμοιβή του για αυτό, ενώ και ο εργαζόμενος θα μπορεί να αναζητήσει εργασία σε άλλο εργοδότη, χωρίς να χάνει τα δικαιώματα του σε κάθε περίπτωση.
9. Σημαντική επίσης είναι προσθήκη μιας σειράς από δραστηριότητες που καθιστούν μία απόλυση άκυρη και διευρύνουν την προστασία των εργαζομένων. Ειδικά δε, εάν κάποιος εργαζόμενος απολυθεί επειδή άσκησε νόμιμο δικαίωμα του, η απόλυση είναι άκυρη , χωρίς να είναι απαραίτητη η απόδειξη της κατάχρησης δικαιώματος του εργοδότη που ίσχυε μέχρι τώρα και που έπρεπε ο εργαζόμενος να επιδιώξει.
10. Επιπρόσθετα ιδιαιτέρως σημαντικό για τη δικαστηριακή πρακτική αλλά και την πραγματικότητα των εργασιακών σχέσεων είναι το γεγονός, ότι πλέον ο εργοδότης καλείται να αποδείξει στο δικαστήριο το νόμιμο λόγο απόλυσης του εργαζομένου και όχι ο εργαζόμενος την παράνομη απόλυση του, ενώ προβλέπεται επίσης ότι αντί της επαναπρόσληψης, το Δικαστήριο μπορεί να επιδικάσει τριπλάσια αποζημίωση απόλυσης στον εργαζόμενο, αρκεί να το αιτηθεί ο ίδιος ο εργαζόμενος ή ο εργοδότης. Η τελική απόφαση όπως προαναφέρεται επαφίεται στα Ελληνικά Δικαστήρια.

Χωρίς καμία αμφιβολία το νέο νομοθετικό πλαίσιο και πέρα από τις αιτιολογημένες ή μη, ενστάσεις που υπάρχουν, έρχεται και απλοποιεί κάποιες διαδικασίες ενώ σε περιπτώσεις που καθίσταται πιο ευέλικτος ο εργοδότης, την ίδια στιγμή δίνονται τα εργαλεία στον εργαζόμενο να αντιδράσει με λιγότερες απαιτήσεις από το παρελθόν, ως προς τα προαπαιτούμενα. Όπως και να έχει αναδεικνύεται η απόλυτη ανάγκη ενσυναίσθησης όλων των εμπλεκομένων.
Η εμπειρία στη σύγχρονη οικονομία και όπως αυτή εξελίσσεται δείχνει ότι μια σειρά από διαδικασίες θα έπρεπε να διαφοροποιηθούν. Ωστόσο η αμοιβαία κατανόηση μεταξύ των μερών, που σε λογικά πλαίσια θα πρέπει να λογίζονται ως «συνεργάτες», οδηγεί στην επίτευξη του επιχειρηματικού και εμπορικού σκοπού, που δεν άλλος από την ανταγωνιστικότητα, που εξασφαλίζει πρώτα από όλα τη διατηρησιμότητα, σε ένα όλο και πιο δυστοπικό περιβάλλον.

* Ο Νεκτάριος - Γεώργιος Κατσίκας, είναι μάχιμος δικηγόρος Αθηνών με μεταπτυχιακά στη Διοίκηση Επιχειρήσεων. Είναι νομικός σύμβουλος εταιρειών και ιδρυμάτων ενώ έχει διατελέσει επιστημονικός συνεργάτης στη Βουλή των Ελλήνων και σύμβουλος στη Παγκόσμια Τράπεζα