Γ. Λέων στο CNN Greece: Από το streetwork μέχρι το Κοινωνικό Mall και το Πολυδύναμο Κέντρο Αστέγων

Ίσως είναι η οργάνωση, ή το μήνυμα που εκπέμπει το Κέντρο, ίσως η ηγεσία του και η εντατική και στοχευμένη δουλειά; Το ΚΥΑΔΑ πάντως, έχει αποδείξει περίτρανα ότι εντός των πυλών του, υλοποιείται μία πολύ συστηματική δουλειά και ότι οι ωφελούμενοι λειτουργούν σε συνθήκες απόλυτης αξιοπρέπειας. Και κάτι ακόμη που αξίζει να κρατήσουμε: δεν αποκλείεται να δούμε εν ευθέτω χρόνω, ακόμη και την αστεγία, αυτή την πολυεπίπεδη κοινωνική και οικονομική κατάσταση, να αρχίζει να συρρικνώνεται…

Για όλα τα παραπάνω, μιλάει σήμερα στο CNN Greece, ο ιατροδικαστής πρόεδρος του ΚΥΑΔΑ Γρηγόρης Λέων, ένας νέος επιστήμονας, ο οποίος εργάζεται με πολύ κέφι, στοχοπροσήλωση και κοινωνική ευαισθησία. Μιλάει με πάθος για τους στόχους και το όραμα του Κέντρου, υπογραμμίζοντας, ότι όλες οι δομές του, είναι στελεχωμένες με επιστημονικό προσωπικό (κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους) ακριβώς με στόχο να προσεγγίζουν αποτελεσματικά και με ενσυναίσθηση τους ευάλωτους συνανθρώπους μας και να τους προσφέρουν ουσιαστική στήριξη και βοήθεια.

Σχολιάζοντας το Πολυδύναμο Κέντρο Αστέγων, ο πρόεδρος του ΚΥΑΔΑ, αναφέρει ότι είναι το πιο εμβληματικό κοινωνικό έργο που έγινε σε αυτή την πόλη τις τελευταίες δεκαετίες, ένα έργο για το οποίο όλοι οι πολίτες είναι υπερήφανοι.

Ο κ. Λέων επίσης, ευχαριστεί δημόσια τους εργαζόμενους του ΚΥΑΔΑ, για τον αλτρουϊσμό που έχουν επιδείξει όλο αυτό το διάστημα, στηρίζοντας αποτελεσματικά τους συνανθρώπους μας σε ανάγκη.

Φιλοσοφία του ΚΥΑΔΑ αλλά και προσωπικά του προέδρου του, «Κανένας κάτοικος σε αυτήν την πόλη που έχει ανάγκη, να μην μείνει αβοήθητος».

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης

Πρόγραμμα στήριξης 1.000 ατόμων

Κύριε Λέων, πριν μερικές ημέρες, ανακοινώσατε ένα νέο πρόγραμμα- το τρίτο κατά σειρά πρόγραμμα- στήριξης για 340 νοικοκυριά της Αθήνας που «χτυπήθηκαν» από την πανδημία. Στο πλαίσιο του προγράμματος, οι οικογένειες θα λαμβάνουν πακέτα τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης (προϊόντων ατομικής υγιεινής, οικιακής καθαριότητας, χαρτικών κ.λπ.), καθώς και ψυχοκοινωνική στήριξη από τους εξειδικευμένους επιστήμονες του Κ.Υ.Α.Δ.Α. (κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους). Ποιοι θα είναι οι χορηγοί του εν λόγω Προγράμματος και τι χρονικό ορίζοντα θα καλύψει το πρόγραμμα;

Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που υλοποιούμε σε συνεργασία με το Δίκτυο Αλληλεγγύης & Αρωγής και τη Lidl Hellas, το οποίο θα καλύψει τις ανάγκες περίπου 1.000 ατόμων.

Το πρόγραμμα αυτό θα έχει χρονικό ορίζοντα 10 μηνών, στη διάρκεια των οποίων οι οικογένειες των ωφελουμένων θα λαμβάνουν κάθε 15 ημέρες, τρόφιμα, καθαριστικά σπιτιού, είδη ατομικής υγιεινής και χαρτικά- πρακτικά ό,τι χρειάζεται και αγοράζει σε τακτική βάση μία οικογένεια από το Σούπερ Μάρκετ.

Στόχος μας είναι να βοηθήσουμε οικογένειες που είδαν ξαφνικά την οικονομική τους κατάσταση να αλλάζει εξαιτίας της πανδημίας και να λειτουργήσουμε προληπτικά, πολύ πριν η απώλεια εισοδήματος αποτυπωθεί στο εκκαθαριστικό τους σημείωμα.

Το γεγονός ότι κατά την υλοποίηση του προγράμματος, σημείο «επαφής» των ωφελουμένων με το Κέντρο Υποδοχής και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων, είναι οι κοινωνικοί λειτουργοί και οι ψυχολόγοι του Κ.Υ.Α.Δ.Α., δηλαδή εξειδικευμένοι επιστήμονες, έμπειροι στο να ανιχνεύουν την ανάγκη ψυχοκοινωνικής στήριξης των ατόμων αυτών και να την παρέχουν όπου χρειάζεται, αποτελεί ένα σημαντικό πλεονέκτημα του προγράμματος.

Από το Κοινωνικό Mall στις Ομάδες streetwork

Πώς σχεδιάζετε τα Προγράμματά σας; Με ποια στρατηγική και ποιες προτεραιότητες θέτετε κάθε φορά;

Πρωτίστως ακούγοντας τους ανθρώπους που ζητούν τη βοήθειά μας – τις ανάγκες και τους προβληματισμούς τους. Όλες μας οι δομές είναι στελεχωμένες με επιστημονικό προσωπικό (κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους) ακριβώς με στόχο να προσεγγίζουν αποτελεσματικά και με ενσυναίσθηση τους ευάλωτους συνανθρώπους μας και να τους προσφέρουν ουσιαστική στήριξη και βοήθεια.

Προσπαθήσαμε να φέρουμε περισσότερους ανθρώπους στις υπηρεσίες μας, φτιάχνοντας φιλικές δομές (χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το Κοινωνικό Mall που έχουμε δημιουργήσει απέναντι από τον σταθμό Λαρίσης), όπου η παροχή των αγαθών και των υπηρεσιών γίνεται σε ανακαινισμένους χώρους, με απόλυτη αξιοπρέπεια. Θέλουμε οι άνθρωποι που έρχονται σε εμάς για βοήθεια να μην έχουν την αίσθηση ότι λαμβάνουν ελεημοσύνη, αλλά ότι ψωνίζουν από πραγματικά «καταστήματα».

Την ίδια προσέγγιση του σεβασμού και των ευήκοων ώτων ακολουθούμε και με τους άστεγους που ζουν στον δρόμο. Οι ομάδες streetwork του Κέντρου Υποδοχής και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων βρίσκονται καθημερινά δίπλα τους, για να τους βοηθήσουν, να αφουγκραστούν τις ανάγκες τους και να κερδίσουν την εμπιστοσύνη τους.

Στόχος μας είναι κανένας κάτοικος αυτής της πόλης που βρίσκεται σε ανάγκη να μην μείνει αβοήθητος.

Η πανδημία και η «έκρηξη» αλληλεγγύης

Η αλληλεγγύη, η κοινωνική συνοχή και η ενσυναίσθηση είναι τρία βασικά χαρακτηριστικά που κυριάρχησαν στη διάρκεια της πανδημίας, τόσο από απλούς ανθρώπους, όσο και από το δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Πιστεύετε ότι αυτές οι αρετές, θα εκπνεύσουν με το τέλος της υγειονομικής κρίσης;

Πιστεύω πως η πρωτοφανής αυτή κρίση, παρά το γεγονός ότι συνοδεύτηκε μια άνευ προηγουμένου απομόνωση λόγω των περιοριστικών μέτρων, έφερε στο προσκήνιο το ΕΜΕΙΣ έναντι του ΕΓΩ. Θεωρώ πως κατάφερε να μας απελευθερώσει από τις εγωιστικές μας αγκυλώσεις και μας έκανε να νοιαστούμε περισσότερο για τους ανθρώπους δίπλα μας, τον γείτονα, τον συμπολίτη, τον συνάνθρωπο.

Εμείς στο Κ.Υ.Α.Δ.Α. βιώσαμε πολύ έντονα αυτή την «έκρηξη» της αλληλεγγύης, μέσα από τις χορηγίες χιλιάδων εταιρειών και απλών πολιτών, που μέσω του Κέντρου Υποδοχής και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων θέλησαν, με όποιον τρόπο μπορούσε ο καθένας, να βοηθήσουν τους ευάλωτους κατοίκους της πόλης.

Για εμάς, στο Κέντρο Υποδοχής και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων, η κρίση απέδειξε και κάτι ακόμη: το νοιάξιμο για τον συνάνθρωπο, την ποιότητα και τον αλτρουϊσμό των εργαζομένων του Κ.Υ.Α.Δ.Α., που στο σύνολό τους παρέμειναν μάχιμοι, στην πρώτη γραμμή της προσφοράς προς τους ανθρώπους που εκείνες τις στιγμές της κρίσης μας είχαν περισσότερη ανάγκη από ποτέ. Τους ευχαριστώ δημόσια για αυτό.

Το εμβληματικό έργο του Πολυδύναμου Κέντρου Αστέγων

Το Πολυδύναμο Κέντρο Αστέγων του Δήμου Αθηναίων, που δημιουργήθηκε στη διάρκεια του πρώτου απαγορευτικού, αποτελεί ένα σημαντικό έργο το οποίο επαινέθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Ποιος είναι ο απολογισμός του ενάμισι χρόνο μετά;

Πράγματι, είναι μια δομή που μας έκανε και εξακολουθεί να μας κάνει περήφανους. Κι αυτό γιατί, σε αντίθεση με τα προσωρινού χαρακτήρα μέτρα για την προστασία του άστεγου πληθυσμού που ελήφθησαν σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες αλλά και διεθνώς (π.χ. ενοικίαση ξενοδοχείων, χρήση κλειστών γηπέδων και -στη χειρότερη περίπτωση- διαγράμμιση σε …πάρκινγκ ώστε οι άστεγοι να τηρούν τις κατάλληλες αποστάσεις μεταξύ τους), η Αθήνα κατάφερε να δημιουργήσει μέσα χρόνο - ρεκόρ μία ολοκληρωμένη δομή – πρότυπο που περιλαμβάνει Υπνωτήριο, Ξενώνα Βραχείας Φιλοξενίας και Κέντρο Ημέρας. Μία δομή που έλαβε, όπως πολύ σωστά αναφέρατε, τα εύσημα του ΠΟΥ ως «καλή πρακτική» για την προστασία του άστεγου/ ευάλωτου πληθυσμού της πόλης.

Το Πολυδύναμο Κέντρο Αστέγων του Δήμου Αθηναίων προσφέρει ένα ευρύτατο πλέγμα υπηρεσιών, καλύπτοντας όλες τις ανάγκες, τόσο των ατόμων που ζουν εκεί, όσο και εκείνων που παραμένουν στα πεζοδρόμια της πόλης και προσέρχονται απλώς για να κοιμηθούν, να κάνουν μπάνιο και να πλύνουν τα ρούχα τους ή να πάρουν φαγητό.

Την ίδια ώρα, με τους φιλοξενούμενους του Ξενώνα Βραχείας Φιλοξενίας, αλλά και του Υπνωτηρίου προσπαθούμε να κάνουμε το επόμενο βήμα: αυτό της επανένταξής τους στην αγορά εργασίας. Και σε πολλές περιπτώσεις το έχουμε ήδη πετύχει!

Με προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης, προγράμματα επιδοτούμενης στέγης και εργασίας, αλλά και την πολυεπίπεδη στήριξη του επιστημονικού μας προσωπικού, δεκάδες συνάνθρωποί μας που πριν από λίγο καιρό έχασαν κυριολεκτικά τα πάντα, κατάφεραν να κάνουν όλη τη διαδρομή, από το πεζοδρόμιο έως την αγορά εργασίας και την ανεξάρτητη διαβίωση. Κατάφεραν να σταθούν στα πόδια τους και να κάνουν μια νέα αρχή στη ζωή!

Κατά τη γνώμη μου, το Πολυδύναμο Κέντρο Αστέγων είναι το πιο εμβληματικό κοινωνικό έργο που έγινε σε αυτή την πόλη τις τελευταίες δεκαετίες και είναι ένα έργο για το οποίο όλοι οι πολίτες είναι υπερήφανοι.

Το πολυσύνθετο πρόβλημα της αστεγίας

Πώς μπορούν οι πόλεις- είτε Μητροπόλεις, είτε μικρές- να αφήσουν πίσω τους για πάντα την αστεγία; Ποιες πολιτικές απαιτούνται ώστε ακόμη και οι πιο ευάλωτοι να νοιώσουν δυνατοί, ασφαλείς, προστατευμένοι και τελικά κοινωνικά ενταγμένοι;

Καθώς η αστεγία είναι ένα πολυσύνθετο κοινωνικό πρόβλημα, σίγουρα το πρώτο βήμα είναι η πρόληψή της, μέσω της καταπολέμησης των καταστάσεων που οδηγούν σε αυτήν, όπως της ανεργίας και της ακραίας φτώχειας.

Οι πολιτικές που θα πρέπει να εφαρμοστούν στον τομέα αυτό, θα πρέπει αφενός να στηρίζονται σε διεπιστημονική προσέγγιση, αφετέρου να αντιμετωπίζουν τους αστέγους όχι ως μια ενιαία ομάδα του πληθυσμού, αλλά εξατομικευμένα, με βάση τις ιδιαίτερες, ξεχωριστές ανάγκες του καθενός από αυτούς.

Για παράδειγμα, η εμπειρία μας στο Κ.Υ.Α.Δ.Α. έχει δείξει ότι σημαντικό κομμάτι του άστεγου πληθυσμού της πόλης είναι άτομα με εξαρτήσεις. Ως εκ τούτου, κρίναμε σημαντική η δημιουργία ξενώνων για αυτόν τον ειδικό –και με συγκεκριμένες ανάγκες- πληθυσμό.

Το πρώτο βήμα έγινε στα τέλη Απριλίου του 2020, με τη δημιουργία από τον Δήμο Αθηναίων, για πρώτη φορά, του Ξενώνα Άστεγων Τοξικοεξαρτημένων. Ενός ξενώνα που ενώ στην αρχή αντιμετωπίστηκε με δισταγμό και σκεπτικισμό, «αγκαλιάστηκε» από τους ωφελούμενους και λειτουργεί με πληρότητα, αποδεικνύοντας αφενός ότι ήταν μια δομή που έλειπε από την πόλη, αφετέρου την ανάγκη δημιουργίας κι άλλων τέτοιων δομών.

Και στην περίπτωση του Ξενώνα Τοξικοεξαρτημένων, η ένταξη σε προγράμματα -απεξάρτησης αρχικά και επανένταξης στη συνέχεια- είναι ο κύριος πυλώνας δράσης. Γιατί όπως και στο Πολυδύναμο Κέντρο Αστέγων, έτσι και εκεί, στόχος δεν είναι η «ιδρυματοποίηση» των ανθρώπων, αλλά η στήριξή τους, ώστε αργά ή γρήγορα να «επιστρέψουν» στην κοινωνία.

Εκτός από ιατροδικαστής και πρόεδρος του θεσμικού σας οργάνου, είστε ένας πολύ ενεργός πολίτης και ένα εξαιρετικά δυναμικό στέλεχος της χώρας, σε θέματα τοπικής αυτοδιοίκησης. Ποια τα διδάγματα της πανδημίας για εσάς προσωπικά, τόσο με την θεσμική σας ιδιότητα, όσο και ως πολίτης; Τι αξίζει να κρατήσουμε ως πολύτιμα μαθήματα και τι να αφήσουμε πίσω μας;

Η συγκεκριμένη κρίση πιστεύω πως ήλθε να αποδείξει σε όλους μας πως μία στιγμή είναι αρκετή για να ανατρέψει τα πάντα.

Ο σημαντικός ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Στο Κ.Υ.Α.Δ.Α. αποδείξαμε ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση οφείλει να έχει ένα σημαντικό ρόλο στην κοινωνική πολιτική και μάλιστα είναι ο φορέας εκείνος που καλείται να υλοποιήσει τις πολιτικές αυτές.

Για εμάς, πολύτιμο «μάθημα» αποτέλεσε η ταχύτητα με την οποία κληθήκαμε να ανταποκριθούμε σε μία πρωτοφανή υγειονομική κρίση. Αποδείξαμε όμως ότι με σωστό σχεδιασμό, θέληση και τα κατάλληλα εργαλεία, μπορέσαμε να ξεπεράσουμε τον εαυτό μας και να ανταποκριθούμε μέσα σε ελάχιστο χρόνο στις επιτακτικές κοινωνικές ανάγκες που ανέκυψαν.

Εξίσου σημαντικό ήταν το γεγονός ότι όποια λύση αναπτύξαμε κατά τη διάρκεια της κρίσης, την είδαμε με μακροπρόθεσμη προοπτική, με στόχο η πόλη να αποκτήσει μόνιμες δομές και υπηρεσίες για εκείνους που τις έχουν ανάγκη.

«Τσουνάμι» νοσηρότητας στη μετά COVID εποχή

Φαίνεται ότι στην post Covid εποχή, θα κυριαρχήσει ένα τσουνάμι νοσηρότητας- καθώς πολλές ασθένειες «κοιμήθηκαν» λόγω της πανδημίας- ενώ ένας μεγάλος αριθμός πολιτών, εκδηλώνει ήδη, ψυχικά νοσήματα. Το Κέντρο Υποδοχής και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων (Κ.Υ.Α.Δ.Α.) ετοιμάζει κάποιο πρόγραμμα που θα στοχεύσει στα παραπάνω πεδία;

Πράγματι, πολύ μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού παραμέλησε χρόνια προβλήματα υγείας ή υποτίμησε οξέα προβλήματα υπό τον φόβο της προσέλευσης στα νοσοκομεία, λόγω του κορωνοϊού.

Την ίδια ώρα, η ψυχική υγεία των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού, επλήγη δυσανάλογα από την πρωτοφανή αυτή κρίση- ήδη πολλές μελέτες το επιβεβαιώνουν.

Απαντώντας σε αυτές τις ανάγκες, ήδη από το περσινό φθινόπωρο δημιουργήσαμε δύο κοινωνικά ιατρεία, ένα παθολογικό-χειρουργικό ιατρείο και ένα κοινωνικό ιατρείο ψυχικής υγείας, για την παροχή πολύτιμων υπηρεσιών πρωτοβάθμιας περίθαλψης, δωρεάν συνταγογράφηση, αλλά και υπηρεσίες ψυχιατρικής- ψυχολογικής υποστήριξης στον άπορο πληθυσμό της πόλης.

Στα δύο πρώτα ιατρεία, ήλθε στις αρχές του έτους να προστεθεί και ένα Κοινωνικό Οδοντιατρείο. Η οδοντιατρική περίθαλψη είναι κάτι που παραμελείται σε περιόδους κρίσης, τόσο στη χώρα μας, όσο και διεθνώς. Η λειτουργία της συγκεκριμένης δομής ήλθε να καλύψει μια πραγματική ανάγκη, αυτή της προσφοράς βασικών οδοντιατρικών, θεραπευτικών πράξεων για την αντιμετώπιση παθολογικών καταστάσεων του στόματος και της γναθοπροσωπικής χώρας και υπηρεσίες Προληπτικής Οδοντιατρικής.

Οι δομές αυτές, μαζί με την πλήρη ανακαίνιση και ουσιαστική ενίσχυση του Κοινωνικού Φαρμακείου ήλθαν να προσφέρουν ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στον άστεγο και άπορο πληθυσμό της πόλης.