Εκατό χρόνια Γεωλογικής Υπηρεσίας: Μοχλός ανάπτυξης ο υπόγειος πλούτος της Ελλάδας

Ο θαυμαστός κόσμος των πετρωμάτων είναι ένα από τα αντικείμενα δράσης της ΕΑΓΜΕ. Έρευνες σε ηφαίστεια και σεισμογενείς περιοχές, διαχείριση κατολισθήσεων, υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας, υδρογεωτρήσεις, γεωλογική χαρτογράφηση, δημιουργία του πρώτου Γεωλογικού Μουσείου της χώρας είναι ορισμένα από τα αντικείμενα που δραστηριοποιείται η ΕΑΓΜΕ.

Η Ελλάδα, ήταν από τις πρώτες χώρες στην Ευρώπη, η οποία ίδρυσε Γεωλογική Υπηρεσία (1919) και υπαγόταν αρχικά στο Υπουργείο Συγκοινωνίας. Λίγα χρόνια νωρίτερα, το 1861, ψηφίσθηκε ο πρώτος «Περί μεταλλείων» νόμος, που αντικαταστάθηκε από νεότερο, το 1910. Ελάχιστοι ήταν τότε οι Έλληνες οι οποίοι ήταν ειδικοί στις γεωεπιστήμες και είχαν σπουδάσει ή συμπληρώσει τις σπουδές τους σε πανεπιστήμια της Ευρώπης. Το 1896 ιδρύονται στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας το Εργαστήριο και το Μουσείο Ορυκτολογίας και Πετρολογίας.

Από τότε μέχρι σήμερα η γεωλογική έρευνα στην Ελλάδα έχει περάσει περιόδους ύφεσης και ανάκαμψης. Η δε Εθνική Γεωλογική Υπηρεσία έχει αλλάξει και αυτή πολλές ονομασίες (όπως ΙΓΕΥ, ΕΘΙΓΜΕ, ΙΓΜΕ), με τελευταία κομβική ημερομηνία το 2019. Με το νόμο 4602/2019 το ΙΓΜΕ λύθηκε, τίθεται σε εκκαθάριση και στη θέση του συνίσταται η Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ) ένα ΝΠΔΔ. Με τον ίδιο νόμο θεσπίστηκαν οι διατάξεις για την έρευνα, εκμετάλλευση και διαχείριση του γεωθερμικού δυναμικού της χώρας. Η ΕΑΓΜΕ ορίζεται πλέον ως ο θεσμοθετημένος σύμβουλος της ελληνικής πολιτείας σε θέματα γεωθερμίας.

Όλη αυτή η δράση της Αρχής που ασχολείται με το υπέδαφος της χώρας, αποτυπώνεται σε ένα λεύκωμα των 416 σελίδων το οποίο καταγράφει το παρελθόν και το παρόν των Επιστημών της Γης στον ελλαδικό χώρο με μοναδικά φωτογραφικά ντοκουμέντα και αποτελεί παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές επιστημόνων. Το λεύκωμα διατίθεται από την Αρχή για ειδικούς ερευνητικούς σκοπούς.

H σημερινή διοίκηση της ΕΑΓΜΕ έχει ξεκινήσει προσπάθεια ανάδειξης του γεωλογικού πλούτου ως τη βαριά τη βιομηχανία της χώρας με στόχο την ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητά της. Παράλληλα, αναπτύσσει συνεργασίες με γεωλογικά ινστιτούτα σε όλο τον κόσμο. «Ζούμε σε μια εποχή μετάβασης. Η κλιματική αλλαγή, η πανδημία και η ανάγκη για δικαιότερη κατανομή των πόρων θέτουν στα κράτη και την οικονομία νέες προτεραιότητες, οι οποίες εφάπτονται σε μέγιστο βαθμό με τη βιώσιμη ανάπτυξη. Μπροστά σ' αυτή την πρόκληση, η Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών επιτελεί κρίσιμο έργο, συμβάλλοντας σε μια ευρεία κοινωνική μεταμόρφωση βασισμένη στην προηγμένη επιστημονική κατανόηση. Η αποτελεσματική διαχείριση στρατηγικών φυσικών πόρων, η ενεργειακή μετάβαση από τη λιγνιτοπαραγωγή στις ανανεώσιμές πηγές ενέργειας, η δημόσια υγεία, οι έξυπνες πόλεις και η ψηφιοποίηση συνιστούν τις κύριες προκλήσεις της εποχής για την εξέλιξη των κοινωνιών μας, στις οποίες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιχειρεί, μέσα από το σχεδιασμό της, να απαντήσει», επισημαίνει στο CNN Greece o Γενικός Διευθυντής της ΕΑΓΜΕ κ. Ανδρέας Τσώκος.

Στο επίκεντρο των δράσεων της ΕΑΓΜΕ, παραμένουν οι υπηρεσίες που παρέχει στην τοπική αυτοδιοίκηση. Έχει υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας με την Πολιτική Προστασία ώστε το κλιμάκιο επιστημόνων της να αντιμετωπίζει τα κατολισθητικά φαινόμενα και να παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες σε Περιφέρειες και Δήμους για την αντιμετώπισή τους. Μεγάλο είναι και το ερευνητικό έργο της ΕΑΓΜΕ και στους σεισμούς. Πρόσφατα κλιμάκιό της βρέθηκε στην Ελασσόνα όπου έκανε έρευνες στη σεισμογενή περιοχή και στα ενεργά ρήγματα. Πριν από λίγες εβδομάδες η ΕΑΓΜΕ, ανέλαβε τη δημιουργία και λειτουργία της Εθνικής Βάσης Δεδομένων Ενεργών Σεισμικών Ρηγμάτων. Η δημιουργία αλλά και η συντήρηση της βάσης των δεδομένων για τα ενεργά σεισμικά ρήγματα από την ΕΑΓΜΕ, θα αποτελέσει σπουδαίο εργαλείο μελέτης για επιστήμονες και ενημέρωσης για τους πολίτες με στόχο την αντιμετώπιση του σεισμικού κινδύνου. Τη συγκεκριμένη απόφαση έλαβε η Μόνιμη Επιτροπή Σεισμοτεκτονικής του ΟΑΣΠ και έρχεται να προστεθεί σε άλλα δύο έργα που υλοποιεί η Ε.Α.Γ.Μ.Ε με κύριο αντικείμενο τα ενεργά σεισμικά ρήγματα της χώρας. Το πρώτο αφορά στην Επίδραση Ενεργών Ρηξιγενών Δομών σε Περιοχές με Βιομηχανική Δραστηριότητα και το δεύτερο στην Αναθεώρηση του Σεισμοτεκτονικού Χάρτη της Χώρας και στην Εναρμόνιση με Νέες Τεχνολογίες και Γεωβάσεις.

Η γεωλογική χαρτογράφηση της χώρας, είναι ακόμη άλλο ένα έργο που υλοποιεί η ΕΑΓΜΕ, όπως επίσης και αυτό της καταγραφής των υδρογεωτρήσεων επικαιροποιώντας το χάρτη του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα.

Το Πρώτο Εθνικό Γεωλογικό Μουσείο είναι γεγονός

Στις εντυπωσιακές εγκαταστάσεις της ΕΑΓΜΕ στις Αχαρνές υλοποιούνται αυτή την περίοδο εργασίες ανακαίνισης του Μουσείου Ορυκτών και Πετρωμάτων το οποίο θα αποτελέσει το πρώτο Εθνικό Γεωλογικό Μουσείο της Χώρας. Στους εκθεσιακούς του χώρους φιλοξενούνται περισσότερα από 1.000 δείγματα από τις παλαιότερες μουσειακές συλλογές της Αρχής τα οποία έχουν εμπλουτιστεί από δωρεές ιδιωτών και γεωλόγων της ΕΑΓΜΕ. Τα δείγματα που εκτίθενται προέρχονται σε ποσοστό περίπου 90% από τον ελληνικό χώρο, ενώ τα υπόλοιπα από το εξωτερικό, όπως Βραζιλία, Ινδία, Κίνα, Ρωσία, Θιβέτ, Ρουμανία, Βουλγαρία κ.α Οι νεότερες συλλογές προέρχονται κυρίως από τις περιοχές του Λαυρίου, της Χαλκιδικής, των Κυκλάδων. Σε κατάλληλες προθήκες φιλοξενούνται δείγματα από όλο τον ελληνικό χώρο που έχουν συλλεχθεί κατά την διάρκεια της 100ετούς κρατικής γεωλογικής έρευνας από γεωλόγους και μηχανικούς μεταλλειολόγους της ΕΑΓΜΕ.

Εκπαιδευτικός Προορισμός

H Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών κάνει τις απαραίτητες ενέργειες προκειμένου να εξασφαλίσει και για το σχολικό έτος 2021 – 2022 έγκριση από το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων για την υλοποίηση του εκπαιδευτικού προγράμματος «ο όμορφος κόσμος των ορυκτών και των πετρωμάτων», το οποίο απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς και μαθητές Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.

Οι μαθητές θα έχουν τη δυνατότητα να επισκεφθούν το Μουσείο και να παρατηρήσουν με το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο (ΤΟΠ) ορυκτά και πετρώματα, να επισκεφθούν το Εργαστήριο Ελέγχου Ποιότητας Εμφιαλωμένων Νερών, να ξεναγηθούν στο εργαστήριο «ΛΙΘΟΣ» και να παρακολουθήσουν στο αμφιθέατρο εκπαιδευτικά προγράμματα.