Τεχνολογία mRNA: Μετά το εμβόλιο του κορωνοϊού, τι;

Το εκπληκτικό αυτό ποσοστό επισφραγίστηκε σε διάφορες μελέτες, στις ΗΠΑ, το Ισραήλ και αλλού. Η τεχνολογία mRNA, παρά τις αμφιβολίες για το κατά πόσο θα παρείχε σημαντική προστασία απέναντι σε μια μεταδοτική ασθένεια μέσα σε τόσο λίγο χρόνο, ικανοποίησε και εξέπληξε ακόμη και τους πιο διστακτικούς.

O διαβιβαστής RNA, ή mRNA, η τεχνολογία πίσω από τα εμβόλια, μπορεί να είναι νέα στο παγκόσμιο κοινό, οι επιστήμονες όμως στοιχηματίζουν σε αυτή εδώ και δεκαετίες.

Πλέον αυτά τα στοιχήματα αρχίζουν να αποφέρουν κέρδος και όχι μόνο απέναντι σε μια πανδημία που έχει σκοτώσει εκατομμύρια μέσα σε ένα μόλις χρόνο.

Η ίδια προσέγγιση, η οποία οδήγησε σε εξαιρετικά ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια απέναντι στον νέο ιό, δείχνει υποσχόμενα αποτελέσματα ενάντια σε παλιούς εχθρούς όπως ο HIV και μολύνσεις που απειλούν βρέφη και νέα παιδιά. Επίσης δοκιμάζεται για θεραπείες καρκίνου, όπως το μελάνωμα και οι όγκοι στον εγκέφαλο.

Επιπλέον, μπορεί να προσφέρει έναν νέο τρόπο αντιμετώπισης αυτοάνοσων, ενώ εξετάζεται ως μια πιθανή εναλλακτική για τη γονιδιακή θεραπεία για δυσάρεστες καταστάσεις όπως η δρεπανοκυτταρική νόσος.

Εμβόλια

H «γέννηση» των εμβολίων mRNA τοποθετούνται στις αρχές της δεκαετίας του 1990 όταν η ουγγρικής καταγωγής ερευνήτρια Katalin Kariko από το Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια άρχισε να δοκιμάζει την τεχνολογία αυτή ως μια μορφή γονιδιακής θεραπείας.

Η ιδέα είναι παρόμοια είτε οι επιστήμονες θέλουν να χρησιμοποιήσουν το μόριο mRNA για να θεραπεύσουν την ασθένεια ή να την αποτρέψουν.

Στέλνουν οδηγίες στα κύτταρα του σώματος για να κάνουν κάτι συγκεκριμένο.

Επί χρόνια η Kariko δεν κατάφερε να προσελκύσει μεγάλο ενδιαφέρον για την ιδέα.

Αλλά τα τελευταία 15 χρόνια μαζί με έναν ακόμη επιστήμονα, τον δρ. Drew Weissman, εξετάζουν την εφαρμογή της τεχνολογίας mRNA στα εμβόλια. Εξετάζοντας την απειλή της νέας ασθένειας, αναγνώρισαν αμέσως τις δυνατότητες της τεχνολογίας για ένα εμβόλιο που θα έθετε υπό έλεγχο την πανδημία.

«Αν θέλεις να φτιάξεις ένα νέο εμβόλιο για τη γρίπη χρησιμοποιώντας τις παραδοσιακές μεθόδους, πρέπει να απομονώσεις τον ιό, να μάθεις πώς αναπτύσσεται, πώς απενεργοποιείται και πώς καθαρίζεται. Αυτό παίρνει μήνες. Με το RNA θέλεις μόνο την αλληλουχία», λέει ο Weissman στο CNNi.

«Όταν οι Κινέζοι ανακοίνωσαν την ακολουθία του ιού SARS-CoV-2, την επόμενη μέρα αρχίσαμε τη διαδικασία να φτιάχνουμε το RNA. Εντός δύο εβδομάδων, εμβολιάσαμε ζώα», θυμάται.

Αν και μοιάζει επαναστατική, η ιδέα για τον Weissman, την Kariko και άλλους κάθε άλλο παρά νέα είναι.

«Στο εργαστήριό μου, δουλεύουμε για χρόνια πάνω στα εμβόλια. Πριν καν χτυπήσει ο Covid κάναμε κλινικές δοκιμές στη Φάση 1», λέει ο Weissman που μαζί με την Kariko βοήθησαν στο πρωτοπόρο εμβόλιο των Pfizer/BioNTech.

Λόγω της πανδημίας, οι επιστήμονες επικεντρώθηκαν στην Covid, ωστόσο ήδη δουλεύουν επάνω σε ένα εμβόλιο ενάντια στα γρήγορα μεταλλασσόμενα στελέχη της γρίπης, το οποίο θα δίνεται εφάπαξ, εξαλείφοντας έτσι την ανάγκη των επαναλαμβανόμενων δόσεων.

Επίσης εργάζονται πάνω σε δύο εμβόλια, ένα ενάντια στον ιό HIV, ο οποίος προκαλεί το AIDS και ένα για την πρόληψη του έρπητα των γεννητικών οργάνων.

Οι ερευνητές έχουν επίσης εξετάσει εμβόλια mRNA ενάντια στον Έμπολα, τον Ζίκα, τη λύσσα και τον κυτταρομεγαλοϊό.

Ένας ακόμη στόχος είναι ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV), ο οποίος πλήττει κυρίως τα νεογνά και, σύμφωνα με το αμερικανικό CDC σκοτώνει περίπου 100 με 500 παιδιά το χρόνο αλλά και περίπου 14.000 ενήλικες, κυρίως άνω των 65 ετών. Τόσο η εταιρεία GlaxoSmithKline όσο και η Pfizer εργάζονται πάνω σε αυτό.

Ένας διαφορετικός κοινός ιός κρυολογήματος που ονομάζεται ανθρώπινος μεταπνευμονοϊός, ο οποίος μπορεί να προκαλέσει πνευμονία σε ενήλικες και παιδιά, είναι ένας άλλος πιθανός στόχος για ένα εμβόλιο.

Άλλα πιθανά εμβόλια περιλαμβάνουν την ελονοσία, τη φυματίωση και τους σπάνιους ιούς όπως ο ιός Nipah, λέει ο Weissman - όλα κατέστησαν πιο δυνατά με την τεχνολογία mRNA.

Μέχρι τώρα οι επιστήμονες δεν έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν αποτελεσματικά εμβόλια κατά αυτών των λοιμώξεων για διάφορους λόγους.

Το εργαστήριο του Weissman εργάζεται τώρα σε ένα καθολικό εμβόλιο κορωνοϊού που θα προστατεύει από τους Covid-19, SARS, MERS, τους κορωνοϊούς που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα - και μελλοντικά στελέχη.

«Ξεκινήσαμε να δουλεύουμε για ένα εμβόλιο παν-κορωνοϊών την περασμένη άνοιξη», δήλωσε ο Weissman.

«Υπήρξαν τρεις επιδημίες κορωνοϊού τα τελευταία 20 χρόνια. Θα υπάρξουν περισσότερες».

Και τα εμβόλια mRNA ανταποκρίνονται πολύ καλά.

«Γνωρίζαμε σε ποντίκια και πιθήκους, κουνέλια και χοίρους και κοτόπουλα ότι ήταν πολύ ισχυρό», είπε ο Weissman.

Το εμβόλιο Pfizer, είπε, παράγει αντισώματα που είναι πέντε φορές μεγαλύτερα από ό,τι αυτά που παρατηρούνται σε άτομα που έχουν αναρρώσει από τη μόλυνση.

Καρκίνος

Μία ακόμη προφανής χρήση της τεχνολογίας mRNA είναι η μάχη ενάντια στον καρκίνο.

Το ανθρώπινο σώμα μάχεται ενάντια στον καρκίνο κάθε μέρα και η χρήση του mRNA μπορεί να συνδράμει σε αυτό ακόμη πιο αποτελεσματικά.

Διαφορετικοί τύποι καρκινικών κυττάρων έχουν διάφορες, αναγνωρίσιμες δομές στο εξωτερικό, τις οποίες μπορεί να αναγνωρίσει το ανοσοποιητικό σύστημα.

Μπορείτε να φανταστείτε ότι μπορείτε να εγχύσετε κάποιον με mRNA που κωδικοποιεί ένα αντίσωμα που στοχεύει συγκεκριμένα αυτόν τον υποδοχέα.

Η Moderna - μια εταιρεία που δημιουργήθηκε ειδικά για την ανάπτυξη της τεχνολογίας mRNA - εργάζεται για εξατομικευμένα εμβόλια κατά του καρκίνου.

«Αναγνωρίζουμε μεταλλάξεις που βρίσκονται στα καρκινικά κύτταρα ενός ασθενούς», λέει η εταιρεία στον ιστότοπό της. Αλγόριθμοι υπολογιστών προβλέπουν τις 20 πιο συχνές μεταλλάξεις.

«Στη συνέχεια, δημιουργούμε ένα εμβόλιο που κωδικοποιεί μεταλλάξεις για καθεμία από αυτές και τις φορτώνει σε ένα μόνο μόριο mRNA», λέει η Moderna. Αυτό μπαίνει στον ασθενή για να συνδράμει στην ενορχήστρωση μιας καλύτερης ανοσολογικής απόκρισης κατά των όγκων.

Η έρευνα γι’ αυτό βρίσκεται σε αρχικό στάδιο, στη Φάση 1 κλινικών δοκιμών.

Οι ιδρυτές της BioNTech Ugur Sahin και Ozlem Tureci είχαν επίσης στο μυαλό τους εμβόλια κατά του καρκίνου από την αρχή.

Η εταιρεία διαθέτει οκτώ πιθανές θεραπείες για καρκίνο σε δοκιμές σε ανθρώπους.

«Ενώ πιστεύουμε ότι η προσέγγισή μας είναι ευρέως εφαρμόσιμη σε διάφορους θεραπευτικούς τομείς, τα πιο προηγμένα προγράμματα μας επικεντρώνονται στην ογκολογία, όπου έχουμε μέχρι σήμερα θεραπεύσει πάνω από 250 ασθενείς σε 17 τύπους όγκων», αναφέρει η εταιρεία στον ιστότοπό της.

Αυτοάνοσα

Πρόκειται για πεδίο δόξας λαμπρό αφού οι τρέχουσες θεραπείες είναι ακατέργαστες και έχουν περιορισμένες περιοχές ανοσοαπόκρισης, γεγονός που σημαίνει ότι μπορεί να καταστήσει τους ασθενείς με αυτοάνοσα όπως ο λύκος ή η ρευματοειδής αρθρίτιδα ευάλωτους σε λοιμώξεις.

Η BioNTech συνεργάζεται με ακαδημαϊκούς ερευνητές για να χρησιμοποιήσει mRNA για τη θεραπεία ποντικών γενετικά τροποποιημένων για να αναπτύξει μια ασθένεια παρόμοια με τη σκλήρυνση κατά πλάκας - μια αυτοάνοση ασθένεια που ξεκινά όταν το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται κατά λάθος στη μυελίνη, μια λιπαρή κάλυψη των νευρικών κυττάρων.

Στα ποντίκια, η θεραπεία φάνηκε να βοηθά στη διακοπή της επίθεσης, διατηρώντας παράλληλα ανέπαφο το υπόλοιπο ανοσοποιητικό σύστημα.

Γονιδιακή θεραπεία

Η ιδέα πίσω από τη γονιδιακή θεραπεία είναι η αντικατάσταση ενός ελαττωματικού γονιδίου με κάποιο άλλο που λειτουργεί σωστά.

Παρά τις δεκαετίες ερευνών, δεν υπήρξε μεγάλη επιτυχία σε αυτόν τον τομέα.

Η προσέγγιση mRNA υπόσχεται να στείλει οδηγίες για τη δημιουργία μιας υγιούς εκδοχής μιας πρωτεΐνης και ο δρ. Weissman βλέπει πολλές ελπίδες ειδικά στη θεραπεία της δρεπανοκυτταρικής νόσου.

Ασθένειες μεταδιδόμενες από τσιμπούρια

Η προσέγγιση mRNA μπορεί επίσης να λειτουργήσει ενάντια σε ορισμένες ασθένειες που προκαλούν κρότωνες (τα τσιμπούρια), σύμφωνα με τον Weissman. Οι κρότωνες μπορούν να μολύνουν τους ανθρώπους με βακτήρια, ιούς και παράσιτα που μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές ασθένειες.

Μερικές από τις ασθένειες που μεταδίδονται από δήγμα τσιμπουριού είναι η νόσος του Lyme, ο κηλιδώδης πυρετός των βραχωδών ορέων, η τουλαραιμία, ο αιμορραγικός πυρετός Κριμαίας – Κονγκό κ.α.

«Η ιδέα υπάρχει αν είστε άνοσοι, όταν το τσιμπούρι σας δαγκώνει, το σώμα παράγει φλεγμονή και το τσιμπούρι εκδιώκεται», λέει ο γιατρός.

Το τσιμπούρι γενικά πρέπει να παραμείνει προσκολλημένο 36 έως 48 ώρες πριν μεταδώσει τα βακτήρια στον ξενιστή. Εάν το τσιμπούρι πέσει πριν από αυτό, δεν μπορεί να μεταδώσει τη μόλυνση.

Now proven against coronavirus, mRNA can do so much more, by Maggie Fox, CNN