Ένα νέο μοντέλο επαγγελματικής εκπαίδευσης

“Αυτό που κοίταξα πριν επιλέξω τη συγκεκριμένη σχολή ήταν ότι έχει πολλά έτη σπουδών και πολλά εξάμηνα πρακτικής”, μας εξήγησε ο 20χρονος Αλέξανδρος. “Μέσω της πρακτικής άσκησης, εντασσόμαστε πιο ομαλά στο εργασιακό περιβάλλον, εξασκούμε καθημερινά αυτά που έχουμε διδαχθεί, δημιουργούμε τον δικό μας πρώτο κύκλο γνωριμιών στο ξενοδοχειακό περιβάλλον και αποκτούμε μια προϋπηρεσία στο βιογραφικό μας”, μας είπε η 23χρονη Κωνσταντίνα, η οποία παράλληλα σπουδάζει και στο Εθνικό Καποδιαστριακό Πανεπιστήμιο. Μιλώντας με τα παιδιά διακρίνω την αυτοπεποίθηση και την αισιοδοξία σε σχέση με το επαγγελματικό τους μέλλον, που πολλοί νέοι της ηλικίας τους θα ζήλευαν. Εξάλλου, όπως μας διευκρίνισε ο Ηλίας, ο οποίος έχει εκπαιδευτεί στην ειδικότητα του μάγειρα, “χάρη στο γεγονός ότι κάναμε την πρακτική μας για τρία εξάμηνα [στην ίδια επιχείρηση], έχουμε τη δυνατότητα να προχωρήσει ο καθένας στην επιχείρηση που δούλευε.”

O Αλέξανδρος Λεβίτσκι, τελειώνοντας τις σπουδές του, θα έχει ήδη δουλέψει για τρία εξάμηνα ως επισιτιστής σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας. / πηγή: CNN Greece

Το πρόγραμμα Mendi, για τη σχεδίαση και την υλοποίηση του οποίου συνεργάστηκαν ο ΟΑΕΔ, το Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο και ο γερμανικός εκπαιδευτικός οργανισμός Dekra, εισάγει για πρώτη φορά στην Ελλάδα τα πρότυπα της διττής εκπαίδευσης, όπως αυτά εφαρμόζονται για πάνω από 100 χρόνια στις επαγγελματικές σχολές της Γερμανίας.

Το γερμανικό μοντέλο διττής εκπαίδευσης

Ποια όμως είναι αυτά τα πρότυπα και σε τι διαφέρουν αυτές οι επαγγελματικές σχολές σε σχέση με τις σχολές μαθητείας που ήδη λειτουργούν στη χώρα μας; Ο Αθανάσιος Κελέμης, γενικός διευθυντής του Ελληνογερμαντικού Επιμελητηρίου, μας εξήγησε με μεγάλη σαφήνεια ποια ακριβώς είναι η εκπαιδευτική φιλοσοφία που, όπως λέγεται, είναι ένα από τα κλειδιά της επιτυχίας της γερμανικής οικονομίας.

Ο Αθανάσιος Κελέμης, γενικός διευθυντής του Ελληνογερμανικού Επιμελητηρίου. / πηγή: CNN Greece

“Οι σπουδές έχουν κάποια δομικά στοιχεία που είναι πολύ σημαντικό για εμάς να δοκιμαστούν και στην ελληνική πραγματικότητα”, μας είπε ο κύριος Κελέμης. “Το πρώτο στοιχείο είναι ότι είναι τριετούς διάρκειας. Το δεύτερο στοιχείο είναι ότι το ⅓ του χρόνου της εκπαίδευσης λαμβάνει χώρα στο σχολείο -στις σχολές του ΟΑΕΔ εν προκειμένω- και τα ⅔ λαμβάνουν χώρα στην πράξη, δηλαδή σε εργαστήρια και σε επιχειρήσεις [...].” Μια σημαντική παράμετρος, όπως μάθαμε, είναι ότι η πρακτική άσκηση δε γίνεται στο τέλος των σπουδών, αλλά προχωρά παράλληλα με την θεωρητική κατάρτιση μέσα στο ίδιο έτος (ένα εξάμηνο θεωρία και ένα πράξη), δημιουργώντας μια δυναμική ανατροφοδότηση που οφελεί και τα δύο σκέλη της εκπαίδευσης. Στη Γερμανία, δε, θεωρία και πράξη “μπλέκονται” ακόμη περισσότερο, αφού κάποιες μέρες της εβδομάδας είναι αφιερωμένες στο ένα σκέλος και κάποιες στο άλλο, πράγμα που δεν θα μπορούσε να εφαρμοστεί στη συγκεκριμένη σχολή τουριστικών επαγγελμάτων, δεδομένης της εποχικότητας της ελληνικής τουριστικής σεζόν.

“Ένα τρίτο στοιχείο είναι ότι για αυτές τις σχολές, όπως αυτό το μοντέλο τρέχει στη Γερμανία, δεν επιβαρύνεται το ελληνικό ή το γερμανικό κράτος, αλλά οι επιχειρήσεις οι ίδιες αναλαμβάνουν το κόστος της πρακτικής εκπαίδευσης, έτσι ώστε, [μετά το πέρας των σπουδών], όταν θα έχουν ήδη επενδύσει σε διάρκεια τριών ετών σε ένα νέο άτομο, να έχουν και κάθε ζωτικό ενδιαφέρον στη συνέχεια να το προσλάβουν”, τόνισε ο κύριος Κελέμης. Διαφορές που μπορεί εκ πρώτης να μη φαίνονται σημαντικές, είναι αυτές που πιθανόν να διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα ενός τέτοιου επαγγελματικού εκπαιδευτικού μοντέλου σε σχέση με άλλα. Όπως για παράδειγμα, σε σχέση με τα λεγόμενα voucher, τα οποία εξ ολοκλήρου χρηματοδοτούνται από κρατικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, με αποτέλεσμα να μην κοστίζει τίποτα στην εκάστοτε επιχείρηση να εναλάσσει δωρεάν εκπαιδευόμενους κάθε έξι μήνες, χωρίς να προχωρά σε προσλήψεις.

Ο απολογισμός τριών χρόνων πιλοτικής λειτουργίας

Οι 200 σπουδαστές του προγράμματος, αφού έστειλαν τις αιτήσεις τους, επιλέχθηκαν μέσα από μια διαδικασία συνεντεύξεων. Το θεωρητικό εξάμηνο της φοίτησής τους λαμβάνει χώρα στις εγκαταστάσεις του ΟΑΕΔ στο Καλαμάκι και στο Ηράκλειο της Κρήτης, ενώ το περίγραμμα σπουδών διαρθρώνεται γύρω από τις ειδικότητες του ξενοδοχοϋπαλλήλου, του επισιτιστή και του μάγειρα. Οι διδάσκοντες μετεκπαιδεύτηκαν από την Dekra Akademie και το ίδιο συνέβη και με τους υπεύθυνους για την πρακτική άσκηση στην εκάστοτε επιχείρηση, ώστε να διασφαλιστεί ότι η άσκηση αυτή θα έχει εκπαιδευτική αξία. Η φοίτηση στη σχολή είναι φυσικά δωρεάν και ήδη από το πρώτο έτος τους οι σπουδαστές έχουν το νόμιμο εισόδημα που προκύπτει από τους έξι μήνες της πρακτικής τους.

Φέτος το καλοκαίρι η πρώτη φουρνιά σπουδαστών του προγράμματος Mendi -και τελευταία, αφού η σχολή λειτούργησε πιλοτικά για μία μόνο φορά- πρόκεται να αποφοιτήσει. Ποιος είναι ο απολογισμός αυτών των τριών χρόνων; “Πρώτο θετικό αποτέλεσμα είναι ότι θα απορροφηθούν 200 παιδιά στην τουριστική βιομηχανία της χώρας. Δεύτερο θετικό στοιχείο είναι ότι αυτά τα παιδιά έχουν εκπαιδευτεί με υψηλές προδιαγραφές που θα τους δώσουν τη δυνατότητα να αναβαθμίσουν την ποιότητα των τουριστικών υπηρεσιών στις ξενοδοχειακές μονάδες σε όλη την επικράτεια”, ανέφερε ο κύριος Κελέμης.

Η Κωνσταντίνα Ζωγράφου στην υποδοχή του ξενοδοχείου, όπου εργάζεται ως ξενοδοχοϋπάλληλος στα πλάισια της πρακτικής της άσκησης. / πηγή: CNN Greece

“Ένα τρίτο στοιχείο είναι ότι αυτά τα άτομα έχουν διδαχθεί με πολύ εντατικό τρόπο ξένες γλώσσες, έτσι ώστε στη χειμερινή περίοδο που ο τουρισμός δε δίνει τη δυνατότητα σε πολλούς να απασχοληθούν στην Ελλάδα, να απασχοληθούν σε τουριστικές μονάδες της Γερμανίας, της Ελβετίας και γενικότερα της Ευρώπης.” Άλλωστε, με το πέρας των σπουδών τους, τα παιδιά θα λάβουν όχι μόνο το ελληνικό πτυχίο που παρέχει ο ΟΑΕΔ, αλλά και ένα γερμανικό πτυχίο από το Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο το οποίο είναι ισότιμο μέλος της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητήριων της Γερμανίας (DIHK), αρμόδιο όργανο για την επαγγελματική εκπαίδευση στη χώρα.

Προτεραιότητα η προσαρμογή στα ελληνικά δεδομένα

Στόχος του προγράμματος δεν είναι βέβαια η πιστή αντιγραφή των γερμανικών προτύπων, αλλά η προσαρμογή στα ελληνικά δεδομένα και η ανάβαθμιση των ήδη υπαρχουσών σχολών μαθητείας του ΟΑΕΔ. Αυτός είναι και ο λόγος που στο σχεδιασμό συνέβαλαν τόσο εκπαιδευτικοί οργανισμοί, όσο και φορείς της τουριστικής αγοράς, ενώ σε κάθε φάση της φοίτησης η αξιολόγηση και η ανταλλαγή απόψεων είναι συνεχής και γίνεται ανάμεσα στους σπουδαστές, τους εκπαιδευτικούς, τις επιχειρήσεις που συμμετέχουν, τον ΣΕΤΕ, το Επιμελητήριο, αλλά και τα συναρμόδια υπουργεία Παιδείας και Εργασίας.

Ο Ηλίας Δούσκας κινείται στην κουζίνα ενός εστιατορίου υψηλών απαιτήσεων με την άνεση ενός επαγγελματία. / πηγή: CNN Greece

“Τα πιλοτικά έργα έχουν ένα στόχο: να αναδείξουν τα πλεονεκτήματα, αλλά και τα μειονεκτήματα, αν θέλετε, αυτού του τρόπου επαγγελματικής κατάρτισης, ώστε η ελληνική κυβέρνηση κάποια από αυτά τα δομικά στοιχεία του γερμανικού συστήματος να τα ενσωματώσει μέσα στο πρόγραμμα μαθητείας που θέλει να θεσπίσει”, υπογράμμισε ο κύριος Κελέμης.

Πόσο εφικτό είναι αυτό όμως δεδομένων των χαοτικών διαφορών ανάμεσα στις οικονομίες των δύο χωρών; “Σαφέστατα η Γερμανία έχει μια άλλη δομή στην οικονομία της, έχει άλλης γκάμας και μεγέθους επιχειρήσεις, αλλά λαμβάνοντας υπόψη όλες αυτές τις διαφορές στην κατάρτιση του προγράμματος σπουδών, νομίζω ότι μπορεί η ελληνική πολιτεία να θεσπίσει μια σειρά από θετικά στοιχεία αυτού του γερμανικού συστήματος, ώστε το πρόγραμμα μαθητείας της Ελλάδας να είναι ανταγωνιστικό, να αφουγκράζεται καλύτερα τις ανάγκες τις οικονομίας και μέσα από αυτόν τον τρόπο να μειώσει και την ανεργία των νέων”, υποστηρίζει ο γενικός διευθυντής του Ελληνογερμανικού Επιμελητηρίου.

Το κλειδί η έμφαση στην πρακτική άσκηση

Η έμφαση που δίνει το πρόγραμμα στην πρακτική άσκηση και στις ανάγκες της πραγματικής οικονομίας είναι και αυτή που εξασφαλίζει τη μέγιστη απορρόφηση των αποφοίτων. Η Μαίρη Καρασούλη, διευθύντρια του Grecotel Pallas Athena, έχει ζήσει από μέσα τη λογική του συγκεκριμένου προγράμματος, αφού το ξενοδοχείο της, αν και σχετικά μικρό, τα τελευταία τρία χρόνια απασχολεί στα πλαίσια της πρακτικής τους άσκησης τέσσερις σπουδαστές σε διαφορετικά πόστα.

Η Μαίρη Καρασούλη, διευθύντρια του Grecotel Pallas Athena, απασχολεί στη μονάδα της τέσσερις σπουδαστές της πιλοτικής σχολής τουριστικών επαγγελμάτων. / πηγή: CNN Greece

“Οι συγκεκριμένοι σπουδαστές, προκειμένου να μείνουν εδώ και δεύτερη και τρίτη χρονιά, αξιολογήθηκαν πρώτα από την ίδια την επιχείρηση και, εφόσον βρέθηκαν κατάλληλοι, συνέχισαν στις επόμενες πρακτικές τους ασκήσεις. Στο τέλος της ολοκλήρωσης των σπουδών τους, θα τους δοθεί η δυνατότητα, αν και εφόσον υπάρχει φυσικά και η ανάγκη, να παραμείνουν και σαν κανονικοί εργαζόμενοι”, μας αποκάλυψε αυτό που κρύβεται πίσω από τα σίγουρα χαμόγελα των ακούμενων που συναντήσαμε στο ξενοδοχείο της. Όμως το όφελος από ένα τέτοιο happy ending δεν αφορά μόνο τους σπουδαστές, αλλά και τις επιχειρήσεις. “Αυτό βοηθά πάρα πολύ την επιχείρηση, γιατί έχει ήδη επενδύσει τρεις συνεχόμενες σεζόν στους συγκεκριμένους σπουδαστές, οι οποίοι με το τέλος των σπουδών τους είναι έτοιμοι και μπορούν να αναλάβουν σαν κανονικοί επαγγελματίες, και έτσι το ξενοδοχείο μπορεί να πάρει πίσω από την επένδυση που έχει κάνει όλα αυτά τα χρόνια”, μας επιβεβαίωσε η κυρία Καρασούλη.

Η εφαρμογή στα τεχνικά επαγγέλματα

Παρόλο που η αρχική εφαρμογή έγινε στον τουρισμό, η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΟΥ ΤΡΟΧΑΙΟΥ ΥΛΙΚΟΥ είδε στη φιλοσοφία της σχολής αυτής μια πρόταση που ταιριάζει απόλυτα και στις δικές της ανάγκες για εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό. Ο Στέφανος Αγιάσογλου, πρόεδρος της ΕΕΣΤΥ μας περιέγραψε πώς έχει η κατάσταση. “Εμείς είμαστε μια εταιρεία που έχει πάρα πολύ εξειδικευμένο προσωπικό, έμπειρο, με πολλή αγάπη στη δουλειά του, το οποίο όμως δυστυχώς βρίσκεται όλο και πιο κοντά στη συνταξιοδότηση. Ως εκ τούτου, ένα ζήτημα που προέκυψε με την πρώτη αυτόνομη λειτουργία της εταιρείας, ήταν η ανάγκη να μεταγγίσουμε αυτή την εμπειρία και την τεχνογνωσία στην επόμενη γενιά, γιατί αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να συνεχίσουμε να κρατάμε την τεχνογνωσία ζωντανή στα χέρια μας”, μας είπε.

Ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Σιδηροδρομικού Τροχαίου Υλικού Α.Ε., Στέφανος Αγιάσογλου, προσβλέπει στη λειτουργία μιας σχολής τεχνικών επαγγελμάτων στα ίδια πρότυπα με την αντίστοιχη σχολή που λειτούργησε στον τουρισμό. / πηγή: CNN Greece

Μπορεί αυτή τη στιγμή η εταιρεία, ως ΔΕΚΟ, εκ των πραγμάτων να μην μπορεί να προχωρήσει σε προσλήψεις, όμως αυτό είναι ένα πρόβλημα που σύντομα πρόκειται να αντικατασταθεί από ένα νέο: αυτό της έλλειψης “νέου αίματος”, αφού η εταιρία βρίσκεται πια στην τελική ευθεία της ιδιωτικοποίησής της και της απελευθέρωσης των προσλήψεων που αυτή συνεπάγεται. Προβλέποντας τις αυξανόμενες ανάγκες, η ΕΕΣΤΥ σε πρώτη φάση, απευθύνθηκε στις σχολές μαθητείας του ΟΑΕΔ και επαναβίωσε μετά από 20 χρόνια την πρακτική άσκηση στις εγκαταστάσεις της, με αποτέλεσμα αυτή τη στιγμή να έχει αναλάβει την πρακτική εκπαίδευση 230 μαθητών, οι οποίοι και θα αποτελέσουν την πρώτη μαγιά του νέου εργατικού δυναμικού της. Ωστόσο, η λειτουργία μια μόνιμης, διαρκούς και στοχευμένης εκπαιδευτικής διαδικασίας κρίθηκε απαραίτητη από την εταιρεία, εν όψει των προοπτικών που ανοίγονται μπροστά της μετά την ιδιωτικοποίηση, και γι’ αυτό το λόγο απευθύνθηκε στο Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο προκειμένου από κοινού και με τον ΟΑΕΔ να σχεδιάσουν μια σχολή τεχνικών επαγγελμάτων βασισμένη στα ίδια πρότυπα με αυτή των τουριστικών που ήδη λειτουργεί.

Έως και 100% απορρόφηση των αποφοίτων

“Ουσιαστικά σε ένα τέτοιο πρόγραμμα, οι εκπαιδευόμενοι, μέσα στα πλαίσια της λογικής, μπορεί να έχουν και 100% απορρόφηση. Επίσης ένα σημαντικό στοιχείο ενός τέτοιου προγράμματος είναι ότι η εξειδίκευσή τους είναι τέτοια που μπορεί να τους δώσει δυνατότητες να απασχοληθούν και σε άλλους τομείς, όπως η ναυτιλία κυρίως ή το κομμάτι της κατασκευής και επισκευής αυτοκινήτων, γιατί ουσιαστικά η βάση είναι μία και έχει να κάνει με τη μηχανολογία και την κατασκευή μεταλλικών αντικειμένων. Οπότε ουσιαστικά, εκτός από την άμεση προοπτική εργασίας, θα έχουν και δυνατότητα επιλογής τομέων απασχόλησης.”, ανέφερε ο κύριος Αγιάσογλου.

Αναμένοντας το νέο θεσμικό πλαίσιο για τη μαθητεία

Η μελέτη για την αντίστοιχη πιλοτική σχολή τεχνικών επαγγλεμάτων, η οποία χρηματοδοτήθηκε από το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Παιδείας και Έρευνας και συντονίστηκε από την Κεντρική Ένωση Εμπορικών και Βιομηχανικών Επιμελητηρίων της Γερμανίας (DIHK), είναι έτοιμη ήδη από τον περασμένο Οκτώβριο. Περιλαμβάνει την εκπαίδευση σε δύο ειδικότητες, όπως αυτές προσδιορίστηκαν από παράγοντες της αγοράς: τεχνίτες ηλεκτρολόγους αυτοκινήτων οχημάτων και τεχνίτες ηλεκτρονικών συσκευών, ενώ έχουν ήδη προσφερθεί 120 θέσεις εκπαίδευσης από την ΕΕΣΤΥ. Η υλοποίηση της ωστόσο εκκρεμεί, εν αναμονή του νέου θεσμικού πλαισίου για τη μαθητεία που επεξεργάζεται η Κυβέρνηση, το οποίο όμως ακόμη δεν έχει τεθεί σε διαβούλευση.