Αναδρομή του Economist στους αμφισβητίες των εμβολίων: Όταν ο Βολταίρος απελπίστηκε με τους Γάλλους

Αυτές όμως οι αντιεμβολιαστικές απόψεις μπορεί να φέρουν προσκόμματα στη μάχη κατά της πανδημίας Covid-19.

Το διεθνούς κύρους περιοδικό με τη μεγάλη διεθνή επιρροή επισημαίνει ότι, σύμφωνα με δειγματοληπτική έρευνα της Ipsos Mori, σχεδόν οι μισοί Γάλλοι (46%) -ένα μεγαλύτερο ποσοστό από κάθε άλλο Ευρωπαίο- δηλώνουν ότι θα αρνηθούν να εμβολιασθούν, το ίδιο και πάνω από το 40% των Πολωνών και Ούγγρων.

Βέβαια, οι αμφισβητίες των εμβολίων υπάρχουν από τότε που υπάρχουν και τα εμβόλια. Ενδεικτικά, ο Βολταίρος είχε απελπιστεί με την απροθυμία των συμπατριωτών του να δοκιμάσουν τους πρώτους στοιχειώδεις εμβολιασμούς, που ήδη είχαν γίνει συνήθεια στην Αγγλία. Όπως έγραψε, στα μάτια των Γάλλων οι Άγγλοι ήταν ανόητοι και τρελοί που εμβολιάζονταν. Όμως ακόμη και στην πιο λογική Αγγλία ξέσπασαν ταραχές τον 19ο αιώνα, όταν η κυβέρνηση έκανε υποχρεωτικούς τους εμβολιασμούς.

Οι σημερινοί παθιασμένοι και συνωμοσιολόγοι αντιεμβολιαστές που διακηρύσσουν στο Facebook (το καταφύγιο και τον άμβωνα κάθε…πικραμένου) ότι ο Μπιλ Γκέιτς θέλει να βάλει μέσω του εμβολίου τσιπάκι στο σώμα όλων των ανθρώπων, είναι κληρονόμοι εκείνων, οι οποίοι τον 19ο αιώνα κυκλοφορούσαν φυλλάδια που διακήρυσσαν ότι όποιος κάνει το εμβόλιο, θα βγάλει…κέρατα (πιθανώς του Εωσφόρου!). Όπως τονίζει ο Economist, «η Ευρώπη υπήρξε πάντα μια δημοκρατία των γραμμάτων. Δυστυχώς μερικές φορές έχει υπάρξει και μια δημοκρατία των παλαβών».

Προαιώνιες... αντιδράσεις

Τον 18ο και 19ο αιώνα οι αντιδράσεις ήταν κυρίως θρησκευτικές (π.χ. η αρρώστια είναι θέλημα Θεού, συνεπώς τα εμβόλια παρεμβαίνουν στη θεϊκή τάξη), ενώ σήμερα είναι περισσότερο πολιτικές, καθώς υπάρχει σαφής συσχέτιση ανάμεσα στην αντίσταση στα εμβόλια και στη ψήφο στα λαϊκιστικά κόμματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Κίνημα των Πέντε Αστέρων στην Ιταλία, το οποίο έφθασε έως τη συμμετοχή του στην εξουσία με καμπάνια, μεταξύ άλλων, ενάντια στα εμβόλια.

Στο επίκεντρο των αντιδράσεων είναι ο φόβος και η δυσπιστία απέναντι στις ελίτ, στους ειδικούς και γενικότερα στους υφιστάμενους θεσμούς. Όπως οι λαϊκιστές της αριστεράς και της δεξιάς έχουν στο στόχαστρο τον «Άνθρωπο του Νταβός», έτσι και οι αντιεμβολιασές φρίττουν για μια άλλη σκιώδη παγκόσμια ελίτ, τις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες.

Παρανοϊκή ήπειρος

Κάπως έτσι, επισημαίνει το περιοδικό, «η Ευρώπη γίνεται ολοένα περισσότερο μια παρανοϊκή ήπειρος, όπου τα μυαλά των ανθρώπων γεμίζουν με οράματα εχθρών, κατά κύριο λόγο φανταστικών». Εκ των πραγμάτων, οι κυβερνήσεις νιώθουν ότι πρέπει να κινηθούν προσεκτικά. Όπως είπε ο Γερμανός υπουργός Υγείας Γιενς Σπαν, «τίποτε δεν είναι πιο σημαντικό από την εμπιστοσύνη, όσον αφορά τα εμβόλια».

Πάντως όσοι γνωρίζουν καλά τη Γαλλία, αισιοδοξούν ότι οι κάτοικοι της τελικά θα κάνουν ουρά για να εμβολιαστούν, καθώς είναι άλλο πράγμα να απορρίπτεις αντιδραστικά ένα εμβόλιο επειδή εξαίρει τις αρετές του ο πρόεδρος Μακρόν και άλλο να απορρίπτεις ένα εμβόλιο που συνιστά ο οικογενειακός γιατρός σου. Οι πράξεις δεν συμβαδίζουν πάντα με τα λόγια, ιδίως στη Γαλλία. Το ίδιο αναμένεται να συμβεί και στην Ιταλία, όπου περιέργως οι ψηφοφόροι του Κινήματος Πέντε Αστέρων σήμερα δείχνουν διάθεση να κάνουν το εμβόλιο μεγαλύτερη ακόμη και από το μέσο Ιταλό. Φαίνεται πως ο τρόμος της πανδημίας στη χώρα τους έχει βάλει μυαλό σε αρκετούς.

Οι περιθωριακές απόψεις είναι πιθανότερο να εξαπλωθούν, όταν οι άνθρωποι χάνουν την εμπιστοσύνη στους ηγέτες τους. Γι' αυτό, τονίζει, ο Economist, «το πιο αποτελεσματικό εμβόλιο ενάντια στις αντιεμβολιαστικές ανοησίες θα είναι οι κυβερνήσεις να υλοποιήσουν τα προγράμματα εμβολιασμού για την Covid-19 όσο γίνεται με πιο γρήγορο και ομαλό τρόπο, με τα ελάχιστα δυνατά λάθη. Όταν οι ελίτ κάνουν καλά τη δουλειά τους, οι λαϊκιστές και οι ψεκασμένοι έχουν λιγότερα πράγματα για να λυσάξουν».