Η κρυφή γοητεία των Βαλκανίων μέσα από το φακό του Θ. Νικολάου

Έτσι, πριν από περίπου δύο χρόνια, ξεκίνησε ένα μοναχικό ταξίδι στα Βαλκάνια επιδιώκοντας να καταγράψει με τον φωτογραφικό φακό του την κοινή βαλκανική μας ταυτότητα και όσα μας ενώνουν με τους άλλους Βαλκάνιους λαούς.
Κατά τη διάρκεια της αναζήτησης αυτής προέκυψε μια φωτογραφική δουλειά που ξεφεύγει από την αισθητική των τουριστικών οδηγών, αλλά και από τα στερεότυπα που θέλουν τα Βαλκάνια τον "παρία της Ευρώπης".
Ο Θοδωρής ταξιδεύει στα χωριά, στις περιφέρειες των μεγάλων πόλεων, μπαίνει στα σπίτια των ανθρώπων και ανακαλύπτει εικόνες και συμπεριφορές που θα μπορούσες εύκολα να βρεις στην Ελλάδα σήμερα - και σίγουρα πολύ ευκολότερα πριν από μερικές δεκαετίες.

"Στα Βαλκάνια βρήκα έναν τρόπο ζωής τον οποίο σιγά σιγά έχουμε απωθήσει" μου λέει ο Θοδωρής. "Βρήκα ένα κομμάτι συμπεριφορικό και ένα κομμάτι ψυχολογικό το όποιο ουσιαστικά, αν κοιτάξουμε μέσα μας, είναι βαθύτατα δικό μας. Αυτό το πράγμα θα το βρεις στα καφενεία, θα το βρεις στα χωριά, στα περίχωρα των πόλεων, και νομίζω θα το βρεις στο βλέμμα κάθε Βαλκάνιου ανθρώπου.
Είμαστε Βαλκάνιοι και είναι μια ταυτότητα την οποία αρνούμαστε, ακόμη και σήμερα επίμονα να αποδεχθούμε. Ως Έλληνες, έχουμε μια πολλαπλή ταυτότητα, είμαστε Ευρωπαίοι, είμαστε ανατολίτες και είμαστε βαθύτατα, Βαλκάνιοι. Δυστυχώς εμείς επιμένουμε μόνο στην ευρωπαϊκή μας ταυτότητα.

Σημάδια από τον πόλεμο

Σε μια γεωγραφική περιοχή που βίωσε έντονα και με δραματικές συνέπειες την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, ο Θοδωρής παρατηρεί την καθημερινότητα των ανθρώπων και όσα έχει αφήσει πίσω της η πρόσφατη ιστορία.
Τα σημάδια από τον πόλεμο στις χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας είναι ακόμη ορατά, αλλά πολύ πιο έντονο είναι το τραύμα που έχει αφήσει πίσω του ο πόλεμος στους ανθρώπους που τον έζησαν.

"Σε ένα παραδοσιακό καφενείο πίσω από την αγορά Μάρκαλε στο κέντρο του Σεράγεβο , συζητούσα με έναν Βόσνιο, τον Ασμίρ, για τις εμπειρίες του από τον πόλεμο. Όταν ανέφερα στον Ασμίρ την καταγωγή μου δυσανασχέτησε, καθώς δεν ξεχνάει την συμμετοχή Ελλήνων εθελοντών στον πλευρό των Σέρβων. Μου έδειξε το κομμένο του πόδι από μια μάχη λίγο έξω από το Σεράγεβο λέγοντας μου: " Αυτό είναι το παράσημό μου από τον πόλεμο. Και είμαι ακόμη πολύ θυμωμένος. Ξέρω, δεν φταις εσύ. Ίσως δεν φταίει κανένας. Αλλά εγώ δεν μπορώ να ξεχάσω".

"Αυτό που ενώνει όλους αυτούς τους λαούς είναι ο τρόπος που αντιμετωπίζουν την ίδια τη ζωή. Δηλαδή έχοντας ταξιδέψει αρκετά στην κεντρική Ευρώπη, συνειδητοποιείς μια άλλη στάση για τη ζωή, λίγο πιο επίγεια. Ο Βαλκάνιος είναι διαφορετικός, διαφορετικά γελάει, διαφορετικά κλαίει, γλεντάει, τα κάνει δηλαδή τα πράγματα με έναν τόσο αληθινό τρόπο και τόσο δυνατό συναισθηματικά, που δύσκολα μπορείς να τα συναντήσεις σε άλλους τόπους. Νομίζω στα Βαλκάνια θα βρούμε ένα τεράστιο κομμάτι του δικού μας εαυτού. Θα βρούμε τις ρίζες μας και θα βρούμε ανθρώπους που συμπεριφέρονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο όπως εμείς.

Το ταξίδι αυτό του Θοδωρή γίνεται με οποιοδήποτε μέσο είναι διαθέσιμο και στηρίζεται στην βοήθεια των ίδιων των ανθρώπων που συναντά στις χώρες που φτάνει και με τους οποίους δημιουργεί σχεδόν αμέσως μια σχέση εμπιστοσύνης. "Μια εμπιστοσύνη που θυμίζει Ελλάδα περασμένων δεκαετιών όπως μου την περιέγραφαν οι γονείς μου..." Επίσης ένα μεγάλο μέρος του χρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα Ωνάση και το popaganda.gr

Όταν ξεκινούσε το προσφυγικό ρεύμα

Ένα μεγάλο μέρος της φωτογραφικής δουλειάς είναι αφιερωμένο στο προσφυγικό και είναι αρκετά διαφορετικό από αυτό που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε τελευταία. Ο Θοδωρής είχε την τύχη να βρεθεί στα μονοπάτια των προσφύγων προς την κεντρική Ευρώπη, όταν οι ροές ήταν πολύ μικρές και το προσφυγικό δεν ήταν καν θέμα στα δελτία ειδήσεων.

" Η πρώτη μου επαφή με τους πρόσφυγες ήταν όταν ακόμη το ταξίδι τους δεν ήταν τόσο οργανωμένο και περνούσαν από διάφορα παράνομα μονοπάτια προς τη FYROM και από εκεί προς τη Σερβία κανονίζοντας το ταξίδι τους. Όσες φορές ανέβαινα στα Βαλκάνια επιθυμούσα να βρεθώ μαζί τους. Έτσι έκανα μεγάλες διαδρομές μαζί τους, με το λεωφορείο από την Αθήνα μέχρι την Ειδομένη, με τα πόδια μέσα στη FYROM, με το τρένο διασχίζοντας τη Σερβία και φτάνοντας μέχρι την Κροατία. Νομίζω ότι ήταν ένα κομμάτι που δεν μπορούσα να το αφήσω πίσω, γιατί αφορά την ίδια την ιστορία και αφορά σε μεγάλο βαθμό τα Βαλκάνια, και πολύ περισσότερο την ίδια μας τη χώρα."