Worldometer: Πόσο αξιόπιστος είναι ο μυστηριώδης ιστότοπος δεδομένων για τον κορωνοϊό;

«Είμαστε μία από τις χώρες με τον υψηλότερο αριθμό τεστ παγκοσμίως», είπε ο Σάντσεθ.

Αρχικά, ο πρωθυπουργός είχε επικαλεστεί στοιχεία του νέου Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), ο οποίος τοποθετεί την Ισπανία στην 8η θέση μεταξύ των μελών του στη διενέργεια τεστ.

«Σήμερα», πρόσθεσε, «βρήκαμε μία άλλη μελέτη, από το Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς, η οποία μας τοποθετεί στην πέμπτη θέση στον κόσμο σε αριθμό τεστ».

Προέκυψαν δύο προβλήματα: Τα δεδομένα του ΟΟΣΑ ήταν λανθασμένα. Και, δεύτερον, ενώ όντως κάποιες πηγές τοποθετούν την Ισπανία πέμπτη στη διενέργεια τεστ, το Τζονς Χόπκινς δεν είναι μία από αυτές. Η μελέτη που επικαλέστηκε ο Σάντσεθ απλώς δεν υπάρχει.

Παρόλα αυτά, δύο εβδομάδες αργότερα, η ισπανική κυβέρνηση εμμένει στον ισχυρισμό της.

Αλλά αντί για το γνωστό αμερικανικό πανεπιστήμιο, πλέον επικαλείται μία ιστοσελίδα ενσωμάτωσης δεδομένων που ονομάζεται Worldometer –μία από τις πηγές που χρησιμοποιεί το Τζονς Χόπκινς για τη σύνταξη των δεδομένων του αναφορικά με τον κορωνοϊό, προκαλώντας ερωτήματα σχετικά με το γιατί ορισμένες κυβερνήσεις και αξιοσέβαστα ιδρύματα επέλεξαν να εμπιστευτούν μια πηγή για την οποία ελάχιστα είναι γνωστά.

Η πηγή της πηγής

Πριν από την πανδημία, το Worldometer είναι γνωστό για τους «μετρητές» του, που παρείχαν εκτιμήσεις σε πραγματικό χρόνο για στοιχεία όπως ο παγκόσμιος πληθυσμός ή ο αριθμός των αυτοκινήτων που παράχθηκαν φέτος.

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα, τα έσοδά της προέρχονται από τις διαφημίσεις και την πώληση των δικαιωμάτων για τη χρήση των μετρητών.

Η πανδημία του κορωνοϊού έχει εκτοξεύσει στη δημοφιλία της ιστοσελίδας

Το ξέσπασμα του κορωνοϊού εκτόξευσε χωρίς αμφιβολία τη δημοφιλία του. Στις αναζητήσεις του Google για στοιχεία σχετικά με τον κορωνοϊό βρίσκεται στις πρώτες θέσεις, ενώ τους τελευταίους έξι μήνες σελίδες του έχουν κοινοποιηθεί περίπου 2,5 εκατομμύρια φορές, πραγματική «εκτόξευση» σε σχέση με τις μόλις 65 κοινοποιήσεις κατά το πρώτο εξάμηνο του 2019.

Η ίδια η ιστοσελίδα υποστηρίζει ότι λειτουργεί χάρη σε μια «διεθνή ομάδα ερευνητών, developers και εθελοντών» και διοικείται από μια μικρή και ανεξάρτητη εταιρεία ψηφιακών μέσων με βάση τις ΗΠΑ».

Ωστόσο, τα στοιχεία για την εταιρεία που απασχολεί μια πολύγλωσση ομάδα αναλυτών και ερευνητών που μπορεί κανείς να πάρει από τα δημόσια αρχεία είναι λίγα. Δεν είναι σαφές αν η εταιρεία πληρώνει το προσωπικό του για τον έλεγχο των δεδομένων αναφορικά με την ακρίβειά τους ή βασίζεται αποκλειστικά στον αυτοματισμό και το crowdsourcing.

Γνωστή κάποτε με το όνομα Worldmeters, η ιστοσελίδα γεννήθηκε το 2004 από τον Andrey Alimetov, έναν 20χρονο που μόλις πρόσφατα είχε μεταναστεύσει από τη Ρωσία στις ΗΠΑ έχοντας βρει την πρώτη του δουλειά στον τομέα της πληροφορικής.

«Πρόκειται για εξαιρετικά απλό site, δεν υπάρχει τίποτα τρελό γύρω από αυτό», δήλωσε πρόσφατα στο CNNi ο εμπνευστής του.

Σύμφωνα με τον Alimetov, ο ιστότοπος δεχόταν περίπου 20.000 με 30.000 επισκέπτες τη μέρα αλλά τα τέλη από τη φιλοξενία ιστοσελίδων έχουν μεγάλο κόστος.

«Δεν υπήρχε άμεσος και γρήγορος τρόπος για κέρδη», είπε, και έτσι, ανάμεσα στο 2005 και το 2006 καταχώρισε την ιστοσελίδα στο eBay και την πούλησε έναντι 2.000 δολαρίων.

Σήμερα, η ιστοσελίδα Worldmeter ανήκει στην εταιρεία Dadax LLC, η οποία δημιουργήθηκε το 2002 στο Ντελαγουέαρ.

Η εταιρεία μοιράζεται το όνομα Dadax με μια εταιρεία λογισμικού με έδρα τη Σαγκάη.

Τον Μάρτιο, και οι δύο εταιρείες εξέδωσαν ανακοινώσεις που αρνούνται μεταξύ τους σχέση. Η κινεζική Dadax δήλωσε ότι προχώρησε σε διευκρινίσεις αφού έλαβε «πολλές κλήσεις και email» σχετικά με τον ιστότοπο στατιστικών.

Το Worldometer, σε ένα tweet, είπε ότι δεν είχε ποτέ «οποιοδήποτε είδος συνεργασίας με οποιαδήποτε οντότητα με έδρα την Κίνα.

Το Worldometer εμφανίζεται να φέρει κοινό ιδιοκτησιακό καθεστώς με τουλάχιστον 12 ακόμη ιστότοπους.

Μερικοί φαίνεται να είναι ανενεργοί.

Άλλοι, όπως το usalivestats.com, το italiaora.org και το stopthehunger.com, μοιράζονται την ίδια δραστηριότητα: μετρητές στατιστικών σε ζωντανό χρόνο. Οι περισσότεροι από τους ιστότοπους έχουν μια στοιχειώδη αισθητική, που θυμίζει διαδικτυακή δεκαετία του 1990 ή των αρχών του 2000.

Ένας ιταλικός ιστότοπος εμφανίζει χριστουγεννιάτικα ποιήματα και προτάσεις δώρων, όπως ένα φυτό μπονσάι (για αυτήν) ή ένα οικόπεδο στο φεγγάρι (γι 'αυτόν). Ένας άλλος ιστότοπος είναι αφιερωμένος σε κουκλοθέατρα της Σικελίας.

Ένα άτομο με το όνομα Pasqualino είναι επίσης εγγεγραμμένο ως μοναδικός ιδιοκτήτης στην Ιταλία. Αυτή η επιχείρηση διαχειρίζεται και πωλεί «διαφημιστικό χώρο», σύμφωνα με ένα ιταλικό έγγραφο εγγραφής που κατατέθηκε πέρυσι. Η διεύθυνσή του οδηγεί σε μια τριώροφη πολυκατοικία σε έναν καταπράσινο δρόμο σε μια πολυτελή γειτονιά της Μπολόνια.

Η ισπανική κυβέρνηση επικαλέστηκε στοιχεία του ιστότοπου για να δείξει την υψηλή θέση της στη λίστα με τις χώρες που διενεργούν τεστ (Πηγή: CNNi)

Το CNNi δεν κατάφερε να εντοπίσει τον Pasqualino, με βάση τα στοιχεία επικοινωνίας που υπάρχουν στο Worldmeter και τα δημόσια αρχεία.

Σύμφωνα με το Worldmeter, τα στοιχεία για τον κορωνοϊό προέρχονται από μια πολύγλωσση ομάδα που ελέγχει τις ανακοινώσεις Τύπου, τις απευθείας μεταδώσεις και άλλα δεδομένα πληροφόρησης.

Οποιοσδήποτε θέλει μπορεί να αναφέρει αριθμούς και πηγές δεδομένων για τον νέο κορωνοϊό στην ιστοσελίδα, δεν απαιτείται ούτε όνομα ούτε email. Έπειτα, «μία ομάδα αναλυτών και ερευνητών» πιστοποιεί τα στοιχεία, λέει η ιστοσελίδα.

Ακούγεται κάπως σαν την Wikipedia του κόσμου των δεδομένων, αλλά κάποιοι συντάκτες της Wikipedia έχουν αποφασίσει να αποφεύγουν το Worldometer ως πηγή δεδομένων για τον νέο κορωνοϊό.

Ο λόγος;

Σύμφωνα με τον χρήση MarioGom της Wikipedia, ο οποίος ασχολείται με τον νέο κορωνοϊό «επειδή αρκετά στοιχεία δεν έχουν πηγή, δεν ταιριάζουν με άλλα ή περιέχουν λάθη».

«Κάποια λάθη είναι μικρά και προσωρινά, αλλά κάποια είναι αρκετά μεγάλα και ποτέ δεν διορθώνονται».

Ο συντάκτης, του οποίου το πραγματικό όνομα είναι ο Mario Gómez, λέει στο CNNi:

«Αντί να προσπαθεί να χρησιμοποιήσει ένα συνεπές κριτήριο, [το Worldometer] φαίνεται να αναζητά την υψηλότερη τιμή. Έχουν ένα σύστημα για τους χρήστες να αναφέρουν υψηλότερα ποσοστά, αλλά μέχρι στιγμής δεν κατάφερα να το χρησιμοποιήσω για να αναφέρω ότι κάποιο ποσοστό είναι εσφαλμένο και πρέπει να είναι χαμηλότερο».

Αντίστοιχη παρατήρηση κάνει και το Edouard Mathieu, επικεφαλής δεδομένων του Our World In Data (OWID), έναν ανεξάρτητο ιστότοπο στατιστικών που εδρεύει στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

«Η βασική τους έγνοια είναι να έχουν τον πιο πρόσφατο αριθμό, ανεξάρτητα από το πού προέρχεται αυτός, από το αν είναι αξιόπιστος ή όχι», λέει. «Νομίζω ότι οι άνθρωποι πρέπει να ανησυχούν, ειδικά τα ΜΜΕ, οι πολιτικοί και όλοι λαμβάνουν αποφάσεις. Τα στοιχεία δεν είναι τόσο ακριβή όσο νομίζουν».

Η επιδημιολόγος στο πανεπιστήμιο του Γέιλ, Virginia Pitzer, η οποία ασχολείται με τα μοντέλα που καταγράφουν την εξάπλωση της πανδημίας στις ΗΠΑ, λέει ότι δεν έχει ξανακούσει ποτέ το Worldmeter. Όταν το CNNi της ζήτησε να εξετάσει την αξιοπιστία του έγραψε:

«Νομίζω ότι είναι αξιόπιστο», έγραψε, εξηγώντας ότι πολλές από τις πηγές του μοιάζουν να είναι έγκυρες κυβερνητικές ιστοσελίδες. Βρήκε όμως αρκετά ψεγάδια, ασυνέπειες και μια προφανή έλλειψη επιστημονικής επιμέλειας.

«Λείπει η ερμηνεία των δεδομένων», εξηγεί, λέγοντας ότι βρήκε τα δεδομένα για ενεργές περιπτώσεις «ιδιαίτερα προβληματικά», καθώς τα δεδομένα σχετικά με τους ασθενείς που ανάρρωσαν δεν αναφέρονται με συνέπεια.

Η γιατρός βρήκε και λάθη. Στα δεδομένα της Ισπανίας, για παράδειγμα, στις 24 Απριλίου το Worldometer ανέφερε 18.000 αναρρώσεις. Εκείνη την ημέρα η ισπανική κυβέρνηση είχε ανακοινώσει 3.105.

Όταν, εκείνη την ημέρα, η ισπανική κυβέρνηση υπερηφανευόταν για τα υψηλά ποσοστά των τεστ της, δεν τα είχε επινοήσει από το μυαλό της. Στις 27 Απριλίου, ο ΟΟΣΑ είχε λανθασμένα κατατάξει την Ισπανία όγδοη στην παγκόσμια λίστα.

Αρχικά, ο ΟΟΣΑ είχε συλλέξει τα στοιχεία του από τον OWID, ωστόσο καθώς τα στοιχεία του OWID ήταν ελλιπή, προχώρησε σε συνδυασμό τους με αποτέλεσμα η θέση της Ισπανίας να φαίνεται υψηλότερη από την κανονική.

Ο Οργανισμός διόρθωσε το λάθος του την επόμενη ημέρα, δύο ώρες πριν τη συνέντευξη τύπου του Σάντσεθ, επαναφέροντας την χώρα στην 17η θέση.

Ο Οργανισμός απολογήθηκε για τη σύγχυση υπογραμμίζοντας ότι η διενέργεια των τεστ γενικά είναι πολύ πιο σημαντική από το να γνωρίζει τη θέση κάθε χώρας στους πίνακες στατιστικής.

Η αναφορά της ισπανικής κυβέρνησης στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς ως πηγή για τη θέση της χώρας αναφορικά με τον αριθμό των τεστ δικαιολογήθηκε με το σκεπτικό ότι εφόσον το Χόπκινς χρησιμοποιεί ως πηγή το Worldometer, είναι εξίσου έγκυρο.

Είναι αλήθεια ότι στις 28 Απριλίου, τα δεδομένα του Worldometer είχαν κατατάξει την Ισπανία πέμπτη σε σχέση με τον συνολικό όγκο τεστ.

Εκείνη την περίοδο, τα δεδομένα του OWID κατέτασσαν την Ισπανία επίσης πέμπτη, αλλά καθώς περισσότερες χώρες άρχισαν να αναφέρουν μεγαλύτερο αριθμό τεστ, κατέστη σαφές πώς τα δεδομένα του Worldometer είναι ελαττωματικά. Τα στοιχεία στην Ισπανία περιλαμβάνουν και τα τεστ πολυμεράσης (PCR), τα οποία δείχνουν εάν οι ασθενείς είναι εκείνη τη στιγμή φορείς του ιού, και δοκιμές αντισωμάτων, οι οποίες δείχνουν εάν οι ασθενείς είχαν μολυνθεί ποτέ. Για τις περισσότερες χώρες εκτός από την Ισπανία, τα δεδομένα του Worldometer φαίνεται να υπολογίζουν μόνο τα τεστ PCR.

Επειδή πολύ λίγες χώρες αναφέρουν δεδομένα τεστ αντισωμάτων και για να διασφαλιστεί μια σύγκριση ίδιων δεδομένων, η OWID λέει ότι παρακολουθεί μόνο τα τεστ PCR. Με αυτό το μέτρο, από τις 17 Μαΐου, η Ισπανία κατατάσσεται στην έκτη θέση, πίσω από τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, τη Γερμανία, την Ιταλία και την Ινδία. Το Worldometer κατέταξε την Ισπανία τέταρτη.

Ωστόσο, το να βασίζεται κανείς στον καθαρό αριθμό των τεστ που πραγματοποιούνται εξακολουθεί να είναι παραπλανητικό, επειδή δεν λαμβάνει υπόψη τις διαφορές πληθυσμού μεταξύ των χωρών.

Ο διαχειριστής δεδομένων του OWID, Edouard Mathieu, λέει ότι ένας πολύ πιο δίκαιος τρόπος σύγκρισης των δεδομένων τεστ είναι να ληφθεί υπόψη το μέγεθος του πληθυσμού. Από τις 10 Μαΐου, η OWID τοποθέτησε την Ισπανία 19η σε δοκιμές ανά 1.000 άτομα. Το Worldometer την έβαλε στην 15η θέση με την ίδια μέτρηση.

Η σχέση του Worldometer με το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins

Το πανεπιστήμιο Johns Hopkins δεν δημοσιεύει στοιχεία για τη διενέργεια τεστ, αλλά συγκαταλέγει πράγματι το Worldometer μεταξύ των διαφόρων πηγών του για τη συλλογή στοιχείων για την εξέλιξη της πανδημίας.

Το Πανεπιστήμιο αρνείται να πει ποια είναι ακριβώς τα στοιχεία που συλλέγει από την συγκεκριμένη ιστοσελίδα, επισημαίνει όμως ότι τα δεδομένα που αντλεί από εκεί έχει οδηγήσει σε τουλάχιστον ένα αξιοπρόσεκτο λάθος.

Στις 8 Απριλίου το μετέδωσε έναν υπερβολικό αριθμό επιβεβαιωμένων κρουσμάτων παγκοσμίως (1,5 εκατομμύριο), πριν τον διορθώσει κατά τουλάχιστον 30.000 χιλιάδες.

Αργότερα, δήλωσε ότι το λάθος προήλθε από διπλομέτρηση των κρουσμάτων στους οίκους ευγηρίας της Γαλλίας. Τα στοιχεία φαίνεται ότι προήλθαν από το Worldometer. Η ιστοσελίδα δεν ανέφερε πηγή για τα στοιχεία της.

Ένας κλινικός βοηθός καθηγητή πανεπιστημίου και συγγραφέας στη Wikipedia, ο Τζέιμς Χέιλμαν, λέει ότι οι εθελοντές της Wikipedia έχουν επισημάνει πολλά λάθη στο Worldometer αλλά και σε ένα «πολύ πιο αξιοσέβαστο όνομα με μεγάλη ιστορία εγκυρότητας, αναφερόμενο στο Johns Hopkins.

«Ελπίζουμε να διπλοτσεκάρουν τα στοιχεία».

Σε άρθρο που δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο, το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins δήλωσε ότι μέχρι τον Ιανουάριο κατέγραφε χειροκίνητα τα δεδομένα για την Covid-19. Όταν αυτό έγινε μη βιώσιμο, το πανεπιστήμιο άρχισε να συλλέγει δεδομένα από πρωτογενείς πηγές και ιστότοπους.

Η Λόρεν Γκάρντνερ, αναπληρώτρια καθηγήτρια μηχανικής που διαχειρίζεται τα δεδομένα του πανεπιστημίου για τον κορωνοϊό, δήλωσε στο CNNi ότι το πανεπιστήμιο χρησιμοποιεί ένα «σύστημα ανίχνευσης ανωμαλιών δύο σταδίων» για να αντιμετωπίσει πιθανά προβλήματα δεδομένων. Οι αλλαγές πέρα από ένα ορισμένο όριο απαιτούν «ένας άνθρωπος να ελέγχει και να εγκρίνει χειροκίνητα τις τιμές πριν από τη δημοσίευση στον πίνακα ελέγχου», εξηγεί η Γκάρντνερ.

Η εμπιστοσύνη του πανεπιστημίου στο Worldometer εξέπληξε ορισμένους ακαδημαϊκούς.

Ο Phil Beaver, στατιστικολόγος στο Πανεπιστήμιο του Ντένβερ, μένει έκπληκτος στην ερώτηση τι σκεφτόταν το Πανεπιστήμιο Hokins όταν αποφάσισε να χρησιμοποιήσει στοιχεία από το Worldometer.

«Δεν είμαι σίγουρος, καλή ερώτηση αυτή, είχε την εντύπωση ότι το Worldometer βασιζόταν στο [Johns] Hopkins», δήλωσε στο CNNi μετά από μια μακρά παύση.

Αλλά και Mathieu εξεπλάγη.

«Νομίζω ότι το Πανεπιστήμιο δέχθηκε μεγάλη πίεση για να ενημερώνει τα στοιχεία της», λέει. «Λόγω αυτής της πίεσης, αναγκάστηκαν να λάβουν δεδομένα από μέρη που δεν θα έπρεπε, αλλά γενικά θα περίμενα το Johns Hopkins να είναι μια αρκετά αξιόπιστη πηγή».

Στην απάντηση του πανεπιστημίου στο CNNi, ο Gardner είπε ότι το Worldometer ήταν μία από τις «δεκάδες» πηγές και ότι «πριν ενσωματώσουμε οποιαδήποτε νέα πηγή, επικυρώνουμε τα δεδομένα τους συγκρίνοντάς τα με άλλες αναφορές».

«Προσπαθούμε να μην χρησιμοποιήσουμε ούτε μία πηγή για κανένα από τα δεδομένα μας», πρόσθεσε ο Gardner.

«Χρησιμοποιούμε αναφορές από υπηρεσίες δημόσιας υγείας και πηγές συγκέντρωσης για να επικυρώσουμε τους αριθμούς».

Η ισπανική κυβέρνηση και ο Τζονς Χόπκινς δεν είναι μόνοι που επικαλούνται το Worldometer. Ο ιστότοπος έχει αναφερθεί από τους Financial Times, The New York Times, The Washington Post, Fox News αλλά και το CNNi.

Η βρετανική κυβέρνηση ανέφερε τα στοιχεία του Worldometer σχετικά με τους θανάτους από την Covid-19 κατά τη διάρκεια καθημερινών συνεντεύξεων Τύπου για μεγάλο μέρος του Απριλίου, πριν μεταβεί στα δεδομένα του Johns Hopkins.

Η αλήθεια της πραγματικότητας

Στην Ισπανία, η προφανώς λανθασμένη επίκληση στα στοιχεία του Τζον Χόπκινς από τον Σάντσεθ προκάλεσε μεγάλη διαμάχη στο κοινοβούλιο την Τετάρτη, με μέλη της λαϊκής δεξιάς να κατηγορούν την κυβέρνηση «για τα ψέματα στο CNN και τον ισπανικό λαό».

Στις 10 Μαΐου, η εκπρόσωπος της πρεσβείας της Ισπανίας στο Λονδίνο παραπονέθηκε στο CNNi για την κάλυψη του θέματος.

Από τη μεριά του, εκπρόσωπος του πρωθυπουργικού γραφείου αναγνώρισε ότι το Worldometer μετράει τόσο τα τεστ PCR όσο και τα τεστ αντισωμάτων και απέρριψε το αίτημα των επικριτών για προσαρμογή των αριθμών τεστ σε αναλογία πληθυσμό, χαρακτηρίζοντάς το «παγίδα την οποία έχει πέσει ο ΟΟΣΑ και ο ισπανικός Τύπος» υποστηρίζοντας παράλληλα ότι η Ισπανία δεν πρέπει να συγκριθεί με μικρές χώρες όπως η Μάλτα, το Λουξεμβούργο ή το Μπαχρέιν.

Δεν είναι σαφές, ωστόσο, γιατί η ισπανική κυβέρνηση συνεχίζει να επιμένει ότι τα δεδομένα δοκιμών που δημοσίευσε το Worldometer εκδόθηκαν από το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins.

Σε επιστολή της στο CNNi, η εκπρόσωπος της ισπανικής πρεσβείας επέμεινε με έμφαση στο ότι η Ισπανία ήταν - και εξακολουθεί να είναι - πέμπτη στον κόσμο στις δοκιμές Covid-19, επισυνάπτοντας μάλιστα, ως αποδεικτικά στοιχεία, screenshots από πίνακες του Worldometer

«Οι αριθμοί μιλούν πιο δυνατά από τα λόγια», έγραψε. «Και το να μη θέλει κανείς να αναγνωρίσει την αλήθεια της πραγματικότητας […] είναι, το λιγότερο, πολύ ανησυχητικό.

The Covid-19 pandemic has catapulted one mysterious data website to prominence, sowing confusion in international rankings, by Scott McLean, Laura Perez Maestro, Sergio Hernandez, Gianluca Mezzofiore and Katie Polglase, CNN