Κορωνοϊός: Αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας σε συνθήκες καραντίνας

Το μήνυμά είναι: Παραμείνετε υγιείς. Παραμείνετε θετικοί, ευέλικτοι και δραστήριοι. Ο κορωνοϊός δεν πρέπει να «κατεβάσει τα ρολά» στην υγιή εξέλιξη και στις καλές σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους.

Αυτά δηλώνει μεταξύ άλλων στο CNN Greece, η Ελευθερία Έρη Κεχαγιά, ψυχοθεραπεύτρια, σύμβουλος οικογένειας και εκπαιδεύτρια ομάδων ευαισθητοποίησης γονέων, κάτοχος ευρωπαϊκής πιστοποίησης στη Ψυχοθεραπεία (ECP), και Μ.Α. Συμβουλευτικής Ψυχολογίας από το Πανεπιστήμιο KEELE Αγγλίας.

Η ίδια αναφέρεται στη συμπεριφορά μας σε μία νέα κανονικότητα, που θα αποτελεί το επόμενο στάδιο της πανδημίας, στο τι αποτύπωμα θα αφήσει στο ψυχισμό μας η σοβαρή υγειονομική κρίση του COVID-19, αλλά αναφέρεται και σε μία σειρά από ψυχικοκοινωνικές παθογένειες (ή τραύματα) που αποκάλυψε πιο έντονα ο εγκλεισμός, όπως η ενδοοικογενειακή βία, η οποία μπορεί τώρα να κρύβεται καλά μέσα στους τέσσερις τοίχους των σπιτιών, αργότερα, όμως θα είναι ευκολότερο να φανερωθεί, με ανυπολόγιστες ίσως ζημιές. Μπορεί μεν να «μένουμε σπίτι», αλλά πρέπει να μένουμε με ασφάλεια, τόσο σωματική όσο και ψυχική.

Η οδυνηρή εμπειρία του «πυρετού της καλύβας»

Αναλυτικά, η Ελευθερία Έρη Κεχαγιά, στη συνέντευξή της στο CNN Greece είπε τα εξής:

- Κυρία Κεχαγιά τους τελευταίους μήνες ζούμε πρωτόγνωρες καταστάσεις στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον πλανήτη εξαιτίας της πανδημίας του SARS- COVID-19. Είναι μία πολύ δύσκολη κρίση δημόσιας υγείας- η οποία ωστόσο δοκιμάζει τις αντοχές μας και κοινωνικά, και οικονομικά και εργασιακά- η οποία μας βρήκε απροετοίμαστους κυρίως σε προσωπικό και εσωτερικό επίπεδο. Ευτυχώς ωστόσο, που στη χώρα μας δεν δοκιμάστηκε το ΕΣΥ. Πώς αντιλαμβάνεστε την κατάσταση αυτή και τι μηνύματα μας στέλνει η πανδημία σε ψυχολογικό επίπεδο;

Πράγματι, τελείως αιφνίδια, βρισκόμαστε όλοι συγκλονισμένοι κάτω από πολύ ασυνήθιστες συνθήκες, μιας πρωτόγνωρης καταιγίδας, που θα μπορούσε να αποτελέσει μόνο ίσως ένα σουρεάλ χολιγουντιανό ευφάνταστο σενάριο.

Ακόμα και κατά τη διάρκεια πολέμων, δε νομίζω να υπήρχαν τέτοιας δραστικής έκτασης -τόσοι περιορισμοί- στις ανθρώπινες επαφές.

Η πανδημία του κορωνοϊού γίνεται μια οδυνηρή και επίπονη ψυχολογική δοκιμασία, η οποία θα επηρεάσει ψυχικά όλους τους ανθρώπους ανεξαιρέτως. Ειδικότερα όμως αυτούς που ανήκουν στα λαϊκά φτωχά στρώματα, όσους είναι μόνοι χωρίς οικογένεια, ή με οικογένειες και σπίτια που δεν είναι «οικογένειες και σπίτια», όσο και εκείνους που αγωνίζονταν ήδη με το άγχος, την κατάθλιψη και άλλες διαταραχές κυρίως του συναισθήματος.

Ο μέσος άνθρωπος, με την παρατεταμένη παραμονή στον ίδιο χώρο, βιώνει εκνευρισμό και έντονη ανησυχία - φαινόμενο γνωστό και ως «πυρετός της καλύβας». Δυνητικά, θα παρουσιάζονται και νέα ψυχικά συμπτώματα, καθώς η συμβίωση επί 24ώρου, διαφορετικών γενεών, μπορεί να κάνει τα πράγματα εκρηκτικά, ειδικότερα εάν προϋπάρχει τεταμένο κλίμα και κακές οικογενειακές σχέσεις.

Ωστόσο, και για όσους είναι μόνοι, είναι ένα ψυχολογικά δύσκολο εγχείρημα, τόσο γιατί για πολλούς, η μοναξιά είναι σκληρό πράγμα, όσο και γιατί πραγματικά η αίσθηση ότι «υπάρχουμε», είναι αντανάκλαση της αλληλεπίδρασής μας με τους άλλους.

Η νέα κοινωνική κατάσταση που δημιουργεί η πανδημία, φαίνεται να αλλάζει συθέμελα τον τρόπο που ο καθένας «νιώθει» και «ζει τη ζωή του». Είναι σίγουρο ότι οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας, σε τέτοιες συνθήκες, είναι περισσότερο απαραίτητες όσο ποτέ.

Ένα κοινό συναίσθημα που μπορεί να μην είναι αμέσως ορατό, είναι η θλίψη.

Σε κάθε περίπτωση η κατάσταση της καραντίνας, αφορά σε μία βαθιά απώλεια που βιώνουμε, παγκοσμίου βεληνεκούς, καθώς είμαστε αντιμέτωποι με την απομόνωση, την κοινωνική απόσταση (social distancing), χωρίς χειραψίες και φιλιά, ενώ είναι μία πραγματικότητα το να γεννιούνται παιδιά χωρίς την επίσκεψη από τον πατέρα και χωρίς να μπορεί να είναι δίπλα η υπόλοιπη οικογένεια.

Οι άνθρωποι πεθαίνουν από τον ιό και δεν μπορούν να ειδωθούν για τελευταία φορά με τους αγαπημένους τους, περιοριζόμενοι αναγκαστικά, σε ένα βουβό «αντίο», ή το πολύ να «αποχαιρετιούνται», μέσω κινητού.

Παράλληλα είμαστε αντιμέτωποι με τις εκατόμβες σε διεθνές επίπεδο, την οικονομική αβεβαιότητα, το άγνωστο της επόμενης μέρας - χωρίς ακόμα ξεκάθαρα ορατή χρονική επιστροφή στην ομαλότητα, με νέες δύσκολες ρουτίνες όπως οι χρονοβόρες διαδικασίες υπερπροστασίας μας, με εργαζομένους σε αναστολή, ή σε εναλλακτικές μορφές εργασίας- και με επιχειρήσεις να έχουν κατεβάσει ρολά.

Στη συνέχεια, είναι πιθανό κάποιοι να βιώσουν μετατραυματικό άγχος, ως αναβίωση της ζοφερής ανάμνησης της κατάστασης που βιώσανε και των πρωτοφανών ειδήσεων, του να γίνεται επιλογή του ποιος θα ζήσει και ποιος θα πεθάνει!

Ο κορωνοϊός έτσι φαίνεται να αφήνει το βάρος του στη συλλογική ψυχική μας υγεία.

Αύξηση στις κλήσεις για ενδοοικογενειακή βία

- Τα περιοριστικά μέτρα τα οποία συνοδεύουν την πανδημία, με στόχο τον περιορισμό της διασποράς διαρκούν αρκετά, με αποτέλεσμα πολλούς από εμάς να μας ζορίζουν. Φυσικά ακολουθούμε πιστά τις Οδηγίες του υπουργείου Υγείας και «μένουμε σπίτι» , ωστόσο το ζητούμενο είναι να είμαστε και ασφαλείς εντός της οικίας μας. Τι συμβαίνει με ζητήματα ενδοοικογενειακής βίας τα οποία ενδεχομένως να κρύβονται καλά εντός ενός σπιτιού και μετά την λήξη της απομόνωσης, να βγουν βίαια στη δημοσιότητα.

Λόγω της παρατεταμένης απομόνωσης και άρα παράτασης μιας ψυχοπιεστικής κατάστασης, ο ψυχισμός του κάθε ανθρώπου, αναλόγως και της κουλτούρας του και της προσωπικότητάς του, επιβαρύνεται σημαντικά και τα όρια της ψυχικής ανθεκτικότητάς του δοκιμάζονται στο πολλαπλάσιο.

Φαίνεται ότι η βία, τόσο μεταξύ συζύγων, όσο και μεταξύ γονέων και παιδιών, παρουσιάζει μία αύξηση κατά την περίοδο έντονων κοινωνικών φαινομένων- πολλώ δε μάλλον εγκλεισμού.

Πηγές αναφέρουν, ότι στην επαρχία Χουμπέι στην Κίνα, κατά τη διάρκεια της καραντίνας λόγω κορωνοϊού - από έναν και μόνο αστυνομικό σταθμό, ο αριθμός των περιστατικών ενδο-οικογενειακής βίας, είχε καταγραφεί αυξημένος κατά 3 φορές.

Κατά τη διάρκεια της καραντίνας λόγω κορωνοϊού, στην Ελλάδα, παρατηρήθηκε αύξηση κατά 30% στις κλήσεις για βοήθεια, λόγω ενδοοικογενειακής βίας.

Ωστόσο στις περισσότερες περιπτώσεις, η βία σε αυτές τις οικογένειες προϋπήρχε του εγκλεισμού -ως μία δεδομένη νοσηρή ενδο-οικογενειακή κατάσταση- πιθανώς σε πιο ήπια κλίμακα.

Στην περίπτωση της καραντίνας, η κατάσταση γίνεται πιο δύσκολη, αφού το «θύμα» έχει αποκοπεί από τις λοιπές κοινωνικές επαφές του και τη δυνατότητα εξόδου από το σπίτι και περιορίζεται να λαμβάνει προσοχή και αξία από τα ψήγματα αγάπης που του δίνει ο καταδυναστευτικός και κακοποιητικός σύντροφος.

Δεδομένου ότι οι προσωπικότητες αυτής της κατηγορίας θυτών, είναι πολύ δύσκολο να αλλάξουν συμπεριφορά - και αν υπήρχαν πιθανότητες για κάτι τέτοιο, θα χρειάζονταν επί μακρόν εντατική ψυχοθεραπευτική παρέμβαση, προτρέπουμε τα θύματα, να αναλάβουν την ευθύνη του εαυτού τους και να απευθυνθούν για βοήθεια άμεσα, έχοντας ήδη καταστρώσει πρώτα, ένα καλά οργανωμένο σχέδιο διαφυγής.

'Ηδη είμαστε μάρτυρες ενημερωτικών μηνυμάτων από τα ΜΜΕ, για τις πολλές και διαφορετικές δυνατότητες επαφής με τους φορείς προστασίας.

Δεν απαγορεύεται να φύγεις…

- Τι θα συστήνατε σε ανθρώπους που ζουν με τον φόβο του άλλου, τον φόβο της συμβίωσης, της πολύ κοντινής επαφής αλλά και της μη διαχείρισης μιας κατάστασης εγκλεισμού;

Ο περιορισμός λόγω COVID-19 δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για επιδείνωση της ενδοοικογενειακής βίας.

Όμως, όπως και διεθνείς οργανισμοί προτρέπουν, «Μπορεί να πρέπει να περιοριστείς, αλλά δεν απαγορεύεται να φύγεις και να ζητήσεις βοήθεια».

Ωστόσο η προσπάθεια για μία αποτελεσματική διαχείριση της καθημερινότητας (αφορά και στον γενικότερο πληθυσμό βεβαίως), θα βοηθούσε τη ψυχολογία εντός των τειχών και θα συνδεόταν με τα εξής:

• Να παραμείνουμε δραστήριοι σε όλη τη διάρκεια του αυτοπεριορισμού.
• Να επιστρατεύσουμε όλες τις δημιουργικές δυνάμεις, ώστε να κάνουμε ένα γεμάτο πρόγραμμα που να μας ευχαριστεί κατά το δυνατόν.

Εάν χρειάζεστε βοήθεια

Τηλέφωνο βοηθείας του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης: 15900 ή 197

Ο Ιατρικός Σύλλογος Αθήνας, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Αττικής και τη Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας Φύλων απευθύνουν έκκληση σε όσες/ους αντιμετωπίζουν πρόβλημα να επικοινωνήσουν με την γραμμή την τηλεφωνική γραμμή βοήθειας στο 1110