Άνοια και κορωνοϊός: Ασθενείς και φροντιστές στα χρόνια της πανδημίας

Ζούμε στην εποχή της πανδημίας του COVID-19, μιας πολύ σοβαρής υγειονομικής κρίσης δημόσιας υγείας και των αυξημένων μέτρων κοινωνικής απομόνωσης. Και τελικά αυτό που βλέπουμε ξεκάθαρα και ρεαλιστικά, είναι ότι όλοι μα όλοι μας, είμαστε ίσοι, απέναντι στον ιό και φυσικά απέναντι στη μεγάλη απειλή.

Εάν δυσκολευόμαστε όλοι εμείς που μέχρι χθες είχαμε μία κανονική καθημερινότητα να αποδεχθούμε και να προσαρμοστούμε στη νέα κατάσταση, φανταστείτε τους ανθρώπους με χρόνια νοσήματα, τις ευπαθείς ομάδες αλλά και τους φροντιστές αυτών των ασθενών. Οι ανοϊκοί ασθενείς και κυρίως οι φροντιστές τους αποτελούν μία ιδιαίτερα ευαίσθητη κατηγορία που πρέπει να μάθει σχεδόν από την αρχή κάποια πράγματα. Δεν γνώριζαν όλοι πώς να χειρίζονται την τεχνολογία, αλλά την έμαθαν και μάλιστα εν μία νυκτί. Πολλοί αγνοούσαν την τηλεργασία αλλά πείσθηκαν ότι πρέπει να μείνουν σπίτι και να εργαστούν έστω και από απόσταση. Έμαθαν ακόμη και τα webinars και τα podcast προκειμένου να στηρίξουν τους ασθενείς τους.

Το CNN Greece μίλησε με το Σωματείο ΦΡΟΝΤΙΖΩ στην Πάτρα, το οποίο στηρίζει ανοϊκούς ασθενείς τους φροντιστές τους και άτομα τρίτης ηλικίας, θέλοντας να καταγράψει τι συμβαίνει το δύσκολο αυτό διάστημα. Γενικός Διευθυντής του Σωματείου είναι ο κ. Δημήτρης Θεοδωρόπουλος. Ακόμη, το CNN Greece μίλησε με τις κυρίες Μαρία Φρούντα επιστημονικά υπεύθυνη και ψυχολόγος και την κυρία Ιωάννα Τσελεπή κοινωνική λειτουργό του Σωματείου.

Τα τελευταία τέσσερα χρόνια στο Σωματείο ΦΡΟΝΤΙΖΩ, έχουν συμμετάσχει περισσότερες από 130 οικογένειες στα κατ’ οίκον προγράμματα με περισσότερες από 7.500 επισκέψεις, ενώ περισσότεροι από 1.000 πολίτες έχουν λάβει μέρος στις εκδηλώσεις πρόληψης και ενημέρωσης που έχουν πραγματοποιηθεί από το Σωματείο. Πριν από λίγο καιρό επίσης, δημιουργήθηκε το πρώτο Κέντρο, Ημέρα για Άτομα με Άνοια στην ευρύτερη περιοχή.

Η δημιουργία καινούργιων εξ αποστάσεως υπηρεσιών, αλλά και η έμφαση που έχει δώσει το Σωματείο στους μοναχικούς ηλικιωμένους, αποτελούν τα δύο σημεία- κλειδιά της περιόδου αυτής. Και βέβαια ενημέρωση έως τελικής πτώσεως, καθώς όπως αναφέρουν οι δύο κυρίες, «οι φορείς υγείας πρόνοιας στην χώρα μας δεν έχουν επαρκή γνώση ή ανάλογη εμπειρία αντιμετώπισης ενός τόσο σοβαρού φαινόμενου όπως είναι μια λοιμώδης νόσος, όπως αυτή που βιώνουμε».

Και άραγε τι θα ήθελαν να κρατήσουν και τι να ξεχάσουν στο τέλος της πανδημίας; Να ξεχάσουν και να διαγράψουν την τρομολαγνία και να κρατήσουν την αίσθηση της συνεργατικότητας, σημειώνουν, προσθέτοντας, ότι «όσο η τρομολαγνία μειώνεται και η αίσθηση της συνεργατικότητας και της προσφοράς αυξάνεται, τόσο περισσότεροι θα συστρατευόμαστε για την υποστήριξη του κοινού καλού».

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:

Τις δύσκολες ώρες που περνάμε θα ήθελα να σας ρωτήσω, με ποιο τρόπο εργάζεται το σωματείο ΦΡΟΝΤΙΖΩ, το οποίο είναι στοχευμένο στις ανάγκες των ατόμων τρίτης ηλικίας, ανοϊκούς ασθενείς και φροντιστές αυτών.

Απ. Στη φάση αυτή, βάζοντας ως πρώτη προτεραιότητα την υγεία του ωφελούμενου πληθυσμού, των εργαζομένων μας και των μελών της οργάνωσης, λειτουργούμε με προσωπικό ασφαλείας για την κάλυψη των απολύτως βασικών λειτουργιών της οργάνωσης και όλα τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας εργάζονται από το σπίτι τους. Γενικά προσπαθούμε με όλα τα σύγχρονα μέσα να διατηρήσουμε συνεχή επαφή και να προγραμματίσουμε τα επόμενα βήματα λαμβάνοντας υπόψη την υπάρχουσα κατάσταση αλλά και τις συνεχώς αυξανόμενες κοινωνικές ανάγκες που θα προκύψουν το αμέσως προσεχές διάστημα.

Συνεχίζετε να επισκέπτεστε ηλικιωμένους και άτομα με άνοια, ή δουλεύετε όπως οι περισσότεροι Έλληνες μέσω τηλεργασίας και skype;

Απ. Επειδή οι ομάδες στόχου στους οποίους προσφέρουμε υπηρεσίες ανήκουν στις λεγόμενες ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού λόγω του COVID-19 (ηλικιωμένοι, άτομα με άνοια, οικογενειακοί φροντιστές) κρίθηκε αναγκαίο να επανασχεδιάσουμε τις υπηρεσίες μας και να προσαρμοστούμε στις ανάγκες της δύσκολης αυτής περιόδου. Οι επισκέψεις έχουν μειωθεί στο ελάχιστο και μόνο πολύ σοβαρό λόγο, λαμβάνοντας πάντα κάθε απαιτούμενη προφύλαξη. Αυτό το διάστημα έχουμε ρίξει βάρος στην δημιουργία καινούργιων εξ αποστάσεως υπηρεσιών, όπου οποιοσδήποτε έχει ανάγκη μπορεί να μας βρει μέσω τηλεφώνου, αναφέροντας το αίτημα του και εν συνεχεία επικοινωνούν μαζί τους επαγγελματίες του σωματείου μας μέσω τηλε-συνεδρίας, παρέχοντας υπηρεσίες ψυχολογικής υποστήριξης και συμβουλευτικής με σκοπό την ομαλή προσαρμογή στην νέα καθημερινότητα. Σύνθημα μας είναι «Μένουμε Σπίτι… Φροντίζουμε αυτούς που Αγαπάμε»!

Πόσους ασθενείς καλύπτετε συνολικά στην Πάτρα και την ευρύτερη περιοχή και πόσους ασθενείς έχετε εξυπηρετήσει και καταγράψει τα τελευταία χρόνια;

Απ. Το Σωματείο Φροντίζω τα τελευταία χρόνια έχει υλοποιήσει πληθώρα προγραμμάτων και δράσεων, θέλοντας να υποστηρίξει ολιστικά όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος το πληθυσμού στην Πάτρα και σε όμορες περιοχές της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας. Με γνώμονα τα παραπάνω και λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες μας, υλοποιήθηκαν προγράμματα στα οποία οι επαγγελματίες υγείας προσέφεραν κατ’ οίκον υπηρεσίες καθώς και δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του γενικού πληθυσμού. Συνολικά τα τελευταία 4 χρόνια έχουν συμμετάσχει περισσότερες από 130 οικογένειες στα κατ’ οίκον προγράμματα με περισσότερες από 7.500 επισκέψεις, ενώ περισσότεροι από 1.000 πολίτες έχουν λάβει μέρος στις εκδηλώσεις πρόληψης και ενημέρωσης που έχουν πραγματοποιηθεί από το Σωματείο.

Θα ήταν σημαντικό να αναφερθεί ότι το τελευταίο διάστημα έχει δοθεί η δυνατότητα στο Σωματείο να διευρύνει τις υπηρεσίες του, θέτοντας σε λειτουργία το πρώτο Κέντρο Ημέρας για Άτομα με Άνοια στην ευρύτερη περιοχή, και το οποίο θα δώσει τη δυνατότητα σε περισσότερους πολίτες να λάβουν υπηρεσίες, δημιουργώντας παράλληλα ένα σταθερό σημείο αναφοράς.

Παρά το γεγονός ότι η πανδημία του COVID – 19, αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας και υπάρχουν τα αυστηρά περιοριστικά μέτρα, οι ασθενείς που καλύπτετε έχουν τις δικές τους μεγάλες ανάγκες. Θα ήθελα να ρωτήσω εάν υπάρχουν κάποια συγκεκριμένα πρωτόκολλα που ακολουθείτε και τι συμβαίνει σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης;

Απ. Η συγκεκριμένη κατάσταση είναι πρωτόγνωρη για όλους εμάς και είναι γεγονός πως γενικότερα οι φορείς υγείας πρόνοιας στην χώρα μας δεν έχουν επαρκή γνώση ή ανάλογη εμπειρία αντιμετώπισης ενός τόσο σοβαρού φαινόμενου όπως είναι μια λοιμώδης νόσος. Από τη πρώτη στιγμή όμως το σωματείο εφάρμοσε συγκεκριμένα μέτρα, βάσει των οδηγιών του ΕΟΔΥ και του υπουργείου Υγείας, και έγινε διακοπή των υπηρεσιών που παρέχουν οι δομές του Φροντίζω για την αποφυγή μετάδοσης του ιού. Στη παρούσα φάση εφαρμόζουμε την αποφυγή κάθε επαφής διά ζώσης με τον εξυπηρετούμενο πληθυσμό, με προτεραιότητα στην προστασία της υγείας του ενώ κρατάμε συνεχή επικοινωνία μαζί τους, καταγράφοντας τις ανάγκες μέσω τηλεφώνου και ψάχνοντας τρόπους σε συνεργασία και με άλλους φορείς για να καλύψουμε κάθε έκτακτο πρόβλημα που μπορεί να προκύψει.

Στη δύσκολη αυτή φάση, υπάρχει η δυνατότητα εκπαίδευσης για τους οικογενειακούς φροντιστές των ασθενών;

Απ. Σε αυτή τη φάση οι εκπαιδεύσεις δια ζώσης έχουν αντικατασταθεί με εκπαιδεύσεις μέσω του διαδικτύου με διάφορες μορφές όπως τα webinar, podcast κ.α. Η άνοια είναι μία εκφυλιστική ασθένεια που με την πάροδο του χρόνου επιφέρει μεταβολές σε γνωστικό, λειτουργικό και συμπεριφορικό επίπεδο στους πάσχοντες. Αυτό από μόνο του είναι ένα χαρακτηριστικό της άνοιας που επιβάλλει τη συνεχή εκπαίδευση των φροντιστών, πόσο μάλλον αυτή τη περίοδο που λόγω των περιοριστικών μέτρων οι φροντιστές καλούνται να διαχειριστούν την κοινωνική απομόνωση των ανθρώπων τους, γνωρίζοντας ότι η επικοινωνία και η κοινωνικότητα που στερούνται αυτό το διάστημα παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της λειτουργικότητας τους. Άρα η εκπαίδευση χρειάζεται να εστιάσει σε εναλλακτικούς τρόπους ενίσχυσης της γνωστικής και σωματικής λειτουργικότητας, στην αναπροσαρμογή της καθημερινότητας του ατόμου που πάσχει από άνοια και του φροντιστή, καθώς και στη διαχείριση συναισθηματικών δυσκολιών και συμπεριφορικών διαταραχών που μπορεί να προκύψουν λόγω της απομόνωσης στο σπίτι. Ευτυχώς, η τεχνολογία μάς δίνει τα κατάλληλα εργαλεία να συνεχίσουμε να καλύπτουμε τις ανάγκες για ενημέρωση και εκπαίδευση των φροντιστών ατόμων με άνοια. Το Φροντίζω σύντομα θα ξεκινήσει διαδικτυακά σεμινάρια σε φροντιστές ατόμων με άνοια προσαρμοσμένα στις ανάγκες των ιδιαιτεροτήτων της εποχής λόγω COVID-19.

Κληθήκατε να επιλύσετε κάποιο πολύ δύσκολο περιστατικό;

Απ. Θα ήταν σωστό να αναφερθεί ότι κάθε περιστατικό είναι ξεχωριστό με τη δική του σημαντικότητα. Αν θα έπρεπε να αναφερθεί κάτι πιο συγκεκριμένο θα λέγαμε ότι περισσότερη έμφαση έχουμε δώσει στους μοναχικούς ηλικιωμένους. Σε μια τέτοια περίπτωση χρειάστηκε να ενημερώσουμε για τις κοινωνικές παροχές που προσφέρει το Βοήθεια στο Σπίτι και να κάνουμε τις απαραίτητες ενέργειες για την ένταξη τους στις παροχές. Παράλληλα, ένας από τους πρωτεύοντες στόχους που έχουμε θέσει είναι η προετοιμασία του οικογενειακού περιβάλλοντος για την πιθανότητα νόσησης από τον νέο ιό COVID-19, ούτως ώστε να έχει δημιουργηθεί ένα πλάνο δράσης το οποίο θα ενεργοποιηθεί εφόσον κριθεί απαραίτητο.

Γενικά θα λέγαμε ότι η σωστή ενημέρωση και η δυνατότητα που έχουν οι ωφελούμενοί μας να έχουν διαρκή επαφή με τους επαγγελματίες συμβάλλουν στην έγκαιρη πρόληψη και την αποφυγή ιδιαίτερα δύσκολων καταστάσεων.

Καθώς είστε μια αξιόμαχη ομάδα επαγγελματιών υγείας και μάλιστα σε ιδιαίτερα ευπαθείς ομάδες, θα ήθελα να σας ρωτήσω όταν τελειώσει η δύσκολη αυτή κατάσταση που βιώνουμε όλοι μας, τι θα κρατήσετε και τι θα ξεχάσετε;

Απ. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πόσο γρήγορα προσαρμοστήκαμε σε έναν νέο τρόπο ζωής που κυριαρχεί η τεχνολογία. Από την πολιτεία και τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες του δημοσίου, τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές, τους εργαζόμενους αλλά και άτομα της Τρίτης Ηλικίας οι οποίοι «εν μία νυκτί» αποδέχτηκαν να λειτουργούν και να ασκούν τα καθήκοντά τους και να λαμβάνουν υπηρεσίες διαδικτυακά όταν μέχρι πριν ένα μήνα αυτό φάνταζε μακρινό σενάριο για την ελληνική πραγματικότητα. Εδώ έρχεται και παίζει πολύ σημαντικό ρόλο το «φιλότιμο» και η «προσαρμοστικότητα» του Έλληνα πολίτη που χρησιμοποιήθηκαν ως εργαλεία από τον καθένα ξεχωριστά με κοινό όμως στόχο, την διασφάλιση της υγείας όλων. Επίσης, η υποστήριξη των πολιτών σε άτομα ευπαθή και ηλικιωμένους είναι συγκινητική. Πρωτοβουλίες πολιτών για ενίσχυση των ευάλωτων ομάδων οργανώνονται καθημερινά αυτές τις μέρες και καλό θα ήταν να μη τις ξεχάσουμε και να βρεθούν τρόποι να διατηρηθούν και να υποστηριχθούν και μετά το τέλος της πανδημίας, γιατί οι ανάγκες των ευάλωτων ομάδων θα συνεχίσουν να υπάρχουν και η συναισθηματική πλήρωση από την προσφορά θα συνεχίσει να ανακουφίζει και να ενδυναμώνει την ψυχή.

Από την άλλη, η πανδημία του COVID-19, ανέδειξε με ξεκάθαρο τρόπο, τις ελλείψεις στην υγεία και την σπουδαιότητα του ρόλου των υγειονομικών. Μπροστά στην ευαλωτότητα που όλοι βιώνουμε αυτό το διάστημα φαίνεται να αναλογιζόμαστε με μεγαλύτερη ενσυναίσθηση τις δυσκολίες των άλλων, χαρακτηριστικό σπουδαίο, που θα μας βοηθήσει στην ανασύνταξή μας μετά το τέλος της πανδημίας, θα δώσει την ευκαιρία να διαμορφώσουμε μία νέα πραγματικότητα πιο ανθρώπινη.

Το σίγουρο είναι ότι πρόκειται για μία κατάσταση πρωτόγνωρη για τη σύγχρονη κοινωνία. Εικόνες και μνήμες θα μας ακολουθούν για τα επόμενα χρόνια και ας λειτουργήσουν ως κατευθυντήριες γραμμές για το πώς φερόμαστε σε έναν άνθρωπο που έχει την ανάγκη μας (ηλικιωμένοι, άτομα με χρόνιες παθήσεις, ΑΜΕΑ κ.α.) γιατί τώρα όλοι αισθανθήκαμε ότι δεν είμαστε άτρωτοι και εάν κάτι μας κρατά ζωντανούς και υγιείς είναι η αυτοθυσία και το ενδιαφέρον όλων για όλους. Εξαιρέσεις σε αυτή την κοινή προσπάθεια για την αντιμετώπιση του COVID-19 σίγουρα υπήρξαν και θα υπάρχουν, αλλά όσο η τρομολαγνία μειώνεται και η αίσθηση της συνεργατικότητας και της προσφοράς αυξάνεται, τόσο περισσότεροι θα συστρατευόμαστε για την υποστήριξη του κοινού καλού.