Πώς θα ήταν η καθημερινότητα του #menoumespiti το 1990;

Όλα αυτά είναι εφικτά κυρίως λόγω των εξελίξεων που έχουν σημειωθεί στο χώρο της τεχνολογίας τις τελευταίες 2-3 δεκαετίες. Σε σημείο, μάλιστα, που να αναρωτιέται κανείς πόσο διαφορετική θα ήταν η καθημερινότητα του #menoumespiti αν η πανδημία του COVID-19 είχε συμβεί το 1990 αντί για το 2020. Η χρονική απόσταση μοιάζει μεγάλη, αλλά είναι μόλις 30 χρόνια και η σύγκριση είναι αρκετή για να δείξει πόσα έχουν γίνει μέσα σε διάστημα τριών δεκαετιών.

Εργασία

Ας ξεκινήσουμε από το θέμα της εργασίας εξ αποστάσεως. Κατ’ αρχάς το 1990 αυτό θα ήταν πρακτικά αδύνατο. Το Διαδίκτυο δεν υπάρχει, η δημοτικότητα των προσωπικών υπολογιστών κινείται σε χαμηλά μονοψήφια νούμερα στην Ελλάδα, ουσιαστικά δεν υπάρχει η δυνατότητα για να εργαστεί κανείς από το σπίτι του.

Από την άλλη πλευρά, το 2020 η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η δυνατότητα για εργασία εξ αποστάσεως αφορά όλους τους εργαζόμενους σε όλα τα επαγγέλματα. Αλλά, πλέον αν έχεις έναν φορητό υπολογιστή και ένα κινητό τηλέφωνο και, φυσικά, σύνδεση στο Διαδίκτυο, δεν έχει καμία διαφορά αν είσαι στο γραφείο σου στην εταιρεία ή στο γραφείο σου στο σπίτι. Τα εργαλεία για συνεργασία που είναι διαθέσιμα όπως αυτά που υπάρχουν για τηλεδιασκέψεις ή ανταλλαγή αρχείων και μηνυμάτων είναι τέτοια που σου επιτρέπουν να λειτουργείς από το σπίτι σου ως να είσαι στο γραφείο σου χωρίς καμία διαφορά. Σημειωτέον δε πως αρκετές εταιρείες χρησιμοποιούν ούτως ή άλλως τα ίδια εργαλεία και ο μόνος λόγος που θέλουν ένα μεγάλο μέρος των εργαζομένων τους να πηγαίνει στο γραφείο δεν είναι άλλος από τις συσκέψεις. Οπότε γενικώς το μοντέλο της εργασίας εξ αποστάσεως μπορεί πλέον να λειτουργήσει.

Ενημέρωση

Με δεδομένο ότι το 1990 το Διαδίκτυο πρακτικά δεν υπάρχει για το ευρύ κοινό, τα μέσα ενημέρωσης περιορίζονται στην τηλεόραση, το ραδιόφωνο και τις εφημερίδες. Το 1990, τα ιδιωτικά κανάλια μόλις έχουν αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους (σ.σ. το MEGA ξεκίνησε στο τέλος του 1989, ο ΑΝΤ1 στις αρχές του 1990), οπότε είναι ακόμη στα πρώτα βήματα τους. Πρακτικά, οι πολίτες που θα έμεναν στο σπίτι τους θα είχαν συνεχώς ανοικτή την τηλεόραση και θα ήταν συντονισμένοι σε έναν ενημερωτικό ραδιοφωνικό σταθμό, ενώ αρκετοί θα έσπευσαν να αγοράσουν σε καθημερινή βάση μία εφημερίδα.

Το πρόβλημα είναι πως δεν μπορούσαν να έχουν τη συνεχή ενημέρωση και τη δυνατότητα πρόσβασης σε πληροφορίες από την Ελλάδα και το εξωτερικό που σου δίνει το Διαδίκτυο. Ούτε φυσικά θα μπορούσες να ενημερώνεσαι άμεσα για το τι συμβαίνει αναφορικά με την πανδημία σε παγκόσμιο επίπεδο. Όπως, επίσης, δεν υπήρχαν και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προκειμένου να αλληλεπιδράσεις με τους συνανθρώπους σου, επίσης, από ολόκληρο τον κόσμο.

Από την άλλη πλευρά, στο Διαδίκτυο είναι πολύ πιο εύκολο να έρθεις αντιμέτωπος με fake news, θεωρίες συνωμοσίας και να βρεις κάθε λογής γιατροσόφια. Αλλά, σε κάθε περίπτωση, εν έτει 2020 μπορείς να έχεις πολύ πληρέστερη ενημέρωση για το τι πραγματικά συμβαίνει και πόσο επικίνδυνη είναι η πανδημία του κορωνοϊού.

Επικοινωνία

Ένα βασικό στοιχείο της ανθρώπινης φύσης είναι η επικοινωνία με τους συνανθρώπους σου. Αν υποχρεωτικά πρέπει να μείνεις σπίτι και είσαι μόνος σου, τότε η επικοινωνία με φίλους, γνωστούς και συγγενείς είναι κάτι παραπάνω από απαραίτητη. Αλλά και μαζί με την οικογένεια σου να είσαι, θέλεις να μάθεις πως είναι οι φίλοι σου προκειμένου να μην ανησυχείς.

Το 1990 ο μόνος τρόπος επικοινωνίας -χωρίς να βγεις από το σπίτι- είναι το σταθερό τηλέφωνο. Δεν υπάρχει κινητή τηλεφωνία, δεν υπάρχει email ούτε κάποια από τις πολυάριθμες εφαρμογές επικοινωνίας που έχουμε πλέον στη διάθεση. Το 1990 θα χρειαζόταν να χρησιμοποιείς αποκλειστικά το σταθερό τηλέφωνο και είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι το δίκτυο του ΟΤΕ, μοναδικού τότε τηλεπικοινωνιακού παρόχου, θα είχε καταρρεύσει από το φόρτο που θα δημιουργείτο. Ή πολύ απλά θα φτάναμε στο σημείο να υπάρχει απαγόρευση της χρήσης του σταθερού τηλεφώνου παρά μόνο για ειδικές περιπτώσεις και ανάγκες, προκειμένου να μπορούν οι αρμόδιες αρχές και το σύστημα υγείας να έχει τρόπο επικοινωνίας μεταξύ τους.

Παράλληλα, ίσως να είχαμε μία αύξηση στον αριθμό των επιστολών και των γραμμάτων προς φίλους και γνωστούς, ένα μέσο επικοινωνίας που πλέον δεν χρησιμοποιούμε, δεδομένων των ουκ ολίγων επιλογών που έχουμε.

Ψυχαγωγία

Ο τομέας που υπάρχει τεράστια διαφορά μεταξύ του 1990 και του 2020 είναι αυτός της ψυχαγωγίας. Το 2020 οι επιλογές που έχεις είναι τόσες πολλές που μπορείς να περάσεις αρκετές ώρες μέσα στο σπίτι σου. Το διαθέσιμο περιεχόμενο είναι τεράστιο χάρη στις συνδρομητικές πλατφόρμες τηλεόρασης, το Netflix και άλλες αντίστοιχες υπηρεσίες, το YouTube, το Internet γενικώς, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που έχουν περάσει αρκετές ώρες ασχολούμενοι με τα video games.

Το 1990 οι επιλογές ήταν πολύ, μα πολύ λιγότερες. Τα τηλεοπτικά κανάλια ήταν πολύ λιγότερα και θα είχαν δώσει -και ορθώς- έμφαση στην ενημέρωση με αποτέλεσμα όσοι αναζητούσαν ψυχαγωγικό περιεχόμενο να χρειάζονταν να απευθυνθούν στα video clubs, τα οποία είναι βέβαιο ότι θα έκαναν «χρυσές» δουλειές, όντας παράλληλα και εστία εξάπλωσης λόγω του συνωστισμού που θα υπήρχε.

Το ραδιόφωνο και ειδικά οι μουσικοί σταθμοί θα ήταν μία λύση, ενώ είναι σίγουρο ότι θα υπήρχε αύξηση όσον αφορά τα επιτραπέζια παιχνίδια. Το πρόβλημα είναι πως για όσους μένουν σπίτι, να παίζουν σκάκι ή τάβλι χωρίς αντίπαλο δεν είναι και η καλύτερη λύση.

Η ανάγνωση βιβλίων θα είχε σίγουρα μεγάλη αύξηση (σ.σ. παρεπιμπτόντως και τώρα παρατηρείται αύξηση) και αυτό ενδεχομένως να είναι ένα από τα λίγα θετικά που θα μπορούσε να βρει κανείς αν η πανδημία «χτυπούσε» το 1990.

Εκπαίδευση

Εξαιρετικά απίθανη θα ήταν και η εκπαίδευση εξ αποστάσεως. Χωρίς Διαδίκτυο, η μόνη λύση ήταν η αποστολή ενημερωτικών από τα σχολεία προς τους μαθητές προκειμένου να διαβάσουν. Αν και χωρίς την εποπτεία δασκάλων και καθηγητών, κάτι τέτοιο θα ήταν πρακτικά αδύνατο. Χωρίς να σημαίνει πάντως ότι και τώρα η κατάσταση είναι πιο εύκολη, δεδομένου κιόλας ότι το εκπαιδευτικό σύστημα μας δεν έχει χρησιμοποιήσει -παρά ελάχιστα- μοντέλα και υπηρεσίες τηλε-εκπαίδευσης.

Το 1990, κάτι τέτοιο θα έμοιαζε τουλάχιστον ουτοπικό, οπότε το πιθανότερο σενάριο θα ήταν να μετακινηθεί προς το καλοκαίρι η σχολική χρονιά και το ακαδημαϊκό έτος. Κάτι που δεν αποκλείεται να γίνει και τώρα.