5+1 γεγονότα του 2019: Χρονιά πολιτικής αλλαγής και αβεβαιότητας για την Ελλάδα

Όταν πέφτει η αυλαία του έτους, οποιαδήποτε κατηγορηματική απάντηση είναι παρακινδυνευμένη γιατί εκ των πραγμάτων κυριαρχείται από την άποψη του καθενός και της καθεμιάς.

Πρέπει να μείνουμε λοιπόν στα αδιαμφισβήτητα γεγονότα. Το 2019 λοιπόν είναι πέραν αμφιβολίας μια χρονιά πολιτικής αλλαγής, χρονιά που ανήκει στον Κυριάκο Μητσοτάκη. Οι εκλογές έφεραν τη Νέα Δημοκρατία στην εξουσία, ύστερα από 4,5 χρόνια κυριαρχίας του Αλέξη Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ.

Θα μπορέσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης να επιταχύνει την ανάπτυξη όπως έχει υποσχεθεί; Θα το διαπιστώσουμε τα επόμενα χρόνια.

Η άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία που διαθέτει, του αφαιρεί πάντως οποιαδήποτε δικαιολογία για εσωκομματικές τρικλοποδιές.

Είναι όμως πιθανό για τον ιστορικό του μέλλοντος οι βουλευτικές εκλογές να έχουν μικρότερη σημασία από τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Το 2019 υπήρξε η χρονιά της μεγάλης «αντεπίθεσης» του Ερντογάν προκειμένου να καταλάβει το χαμένο έδαφος στο ενεργειακό παιχνίδι.

Θα τα καταφέρει; Μπορεί η ένταση να μπει σε επικίνδυνες ατραπούς; Θα το διαπιστώσουμε το 2020. Σε κάθε περίπτωση το 2019 κλείνει εν μέσω αβεβαιότητας για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

1- Χρονιά πολιτικής αλλαγής

Το 2019 υπήρξε χρονιά πολιτικής αλλαγής. Μετά από τεσσεράμισι χρόνια η Νέα Δημοκρατία επέστρεψε στην εξουσία.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης με 39,85% κατήγαγε περιφανή νίκη. Πέτυχε μάλιστα την αυτοδυναμία, για πρώτη φορά από την έναρξη της κρίσης.

Ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να έχασε, εντούτοις, με 31,53% αποτελεί τον αδιαφιλονίκητο δεύτερο πυλώνα του νέου «μικρού» δικομματισμού. Το ΚΙΝΑΛ με 8,2% και το ΚΚΕ με 5,3% κινήθηκαν στα αναμενόμενα επίπεδα. Για πρώτη φορά μπήκε στη Βουλή η ακροδεξιά Ελληνική Λύση του Κυριάκου Βελόπουλου και το ΜέΡΑ 25 του Γιάνη Βαρουφάκη, που κινείται στα αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ.

Στα αξιοσημείωτα των εκλογών ήταν ο οριακός αποκλεισμός από τη Βουλή της ναζιστικής Χρυσής Αυγής. Επίσης, αυτές οι εκλογές σήμαναν το τέλος των κομμάτων που γεννήθηκαν στην κρίση.

Ούτε οι ΑΝΕΛ του Πάνου Καμμένου ούτε το Ποτάμι του Σταύρου Θεοδωράκη κατάφεραν να μπουν στη Βουλή.

Μάλιστα, το Ποτάμι αυτοδιαλύθηκε και επισήμως. Αρχικός προγραμματισμός του Αλέξη Τσίπρα ήταν να ολοκληρώσει τη θητεία του και να κάνει τις εκλογές τον Οκτώβριο.

Όμως η δεινή ήττα που υπέστη στις ευρωεκλογές της 26ης Μαΐου τον ανάγκασε να παραιτηθεί.

Στις ευρωεκλογές η ΝΔ πήρε 33,12%, ο ΣΥΡΙΖΑ 23,75%, το ΚΙΝΑΛ 7,72%, το ΚΚΕ 5,35%, η Χρυσή Αυγή 4,87% και η Ελληνική Λύση 4,18%.

2- Η χρονιά της Ανατολικής Μεσογείου

Το 2019 υπήρξε η χρονιά της Ανατολής Μεσογείου, όχι όμως με τον τρόπο που θα το επιθυμούσαν οι κυβερνήσεις σε Λευκωσία και Αθήνα. Γιατί το 2109 σηματοδότησε την κλιμάκωση των ενεργειών της Άγκυρας για να επιβάλει τους όρους της στην περιοχή. Βασικός στόχος του Ερντογάν είναι να καταστήσει την Τουρκία το κέντρο του ενεργειακού παιχνιδιού την Ανατολικής Μεσογείου. Ο Ερντογάν θέλει να μη γίνεται καμία διαδικασία εξόρυξης υδρογονανθράκων χωρίς τη συμμετοχή ή την άδεια της Τουρκίας.

Ταυτοχρόνως, ανοίγοντας το «μέτωπο» της Ανατολική Μεσογείου αποκτά ένα ακόμα χαρτί στην περίπλοκη και σκληρή διαπραγμάτευσή του με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ για την επίλυση της συριακής κρίσης.

Η Τουρκία κινήθηκε το 2019 σε δύο επίπεδα. Στο πραγματικό πεδίο τουρκικά πλοία κάνουν κατά βούληση γεωτρήσεις και σεισμικές έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ –την αρχή την έκανε το Μπαρμπαρός τον Φεβρουάριο και συνέχισαν το Φατίχ και το Γιαβούζ. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η Άγκυρα φαλκιδεύει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας, ακυρώνει στην πράξη τις εκχωρήσεις δικαιωμάτων έρευνας κι εκμετάλλευσης της Λευκωσίας και στέλνει το μήνυμα στις πετρελαϊκές εταιρείες ότι δεν μπορούν να κάνουν γεωτρήσεις χωρίς την τουρκική σύμπραξη.

Στο διπλωματικό πεδίο, η συμφωνία με τη Λιβύη για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων μπορεί να μην άμεσο πρακτικό αποτέλεσμα, εντούτοις, παρέχει στην Άγκυρα ένα επιπλέον διπλωματικό επιχείρημα. Η πιο σημαντική διπλωματική κίνηση της Τουρκίας είναι όμως η σύγκλιση με τις ΗΠΑ που εκφράστηκε στο πράσινο φως του Τραμπ στην εισβολή στη Συρία.

Τα μεγάλα ερωτήματα για το 2020 είναι:

1 Αν ξεπεράσει τα όρια η ελληνοτουρκική ένταση –δεν είναι πολύ πιθανό, αλλά δεν μπορεί να αποκλειστεί.
2. Αρκούν οι κινήσεις της ελληνικής διπλωματίας όπως η συμφωνία σχετικά με τον αγωγό EastMed, για να αναχαιτιστούν οι τουρκικές κινήσεις;

3- Προσφυγικό: Επιστροφή στο 2015

Πολιτικές αψιμαχίες και νέες εικόνες ντροπής: παρά τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και της ελληνικής πολιτικής σκηνής να αγνοήσουν ένα «εκρηκτικό» πρόβλημα τα περασμένα τέσσερα χρόνια, το προσφυγικό / μεταναστευτικό ζήτημα επέστρεψε στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας.

Οι προσφυγικοί «διάδρομοι» άνοιξαν για ακόμη μια φορά, με χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες να φτάνουν μέσω Αιγαίου αλλά και από ξηράς, από τον Έβρο.

Οι αριθμοί «μιλούν» από μόνοι τους… Σύμφωνα με στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, 73.377 άνθρωποι έφτασαν στη χώρα μας μέχρι την 22η Δεκεμβρίου -58.638 μέσω Αιγαίου και 14.739 από ξηράς. Οι άνθρωποι αυτοί «στοιβάχτηκαν» μαζί με όσους φιλοξενούνταν ήδη σε κέντρα προσφύγων ανά την Ελλάδα. Tα υπόλοιπα είναι λίγο – πολύ γνωστά. Σχεδόν 19.000 άνθρωποι διαμένουν πλέον στη Μόρια, σε μια δομή που μπορεί να φιλοξενήσει 2.840 ανθρώπους.

Και η εικόνα δεν είναι πολύ διαφορετική στα υπόλοιπα κέντρα… Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, που δεν μπορούσε να φανταστεί ότι το προσφυγικό θα «σκάσει» στα χέρια της, σκλήρυνε τη στάση της, ανακοινώνοντας σειρά νέων μέτρων για την αποσυμφόρηση των νησιών αλλά και την ταχύτερη επεξεργασία των αιτημάτων ασύλου.

Ξεκίνησε δε, «επιχείρηση» για την ανάδειξη του προσφυγικού / μεταναστευτικού ζητήματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι δηλώσεις αλληλεγγύης από πλευράς των Βρυξελλών δεν άργησαν αλλά οι Ευρωπαίοι έμειναν για άλλη μια φορά στα λόγια -τουλάχιστον μέχρι την «εκπνοή» του 2019. Θα συνεχίσει να «εργαλοποιεί» το προσφυγικό ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν; Θα αλλάξουν την ανάλγητη στάση τους οι Ευρωπαίοι; Και πότε θα σταματήσουν να ζουν σε άθλιες συνθήκες οι χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες που βρίσκονται στη χώρα μας; Ο χρόνος θα δώσει τις απαντήσεις…

4- Η χρόνια της (αν)ασφάλειας

Το 2019 υπήρξε η χρόνια της (αν)ασφάλειας ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, της δημόσιας συζήτησης για την αστυνόμευση. Προεκλογικά η Νέα Δημοκρατία έκανε «σημαία» το ζήτημα.

Η ασφάλεια μαζί με τους λιγότερους φόρους και τις περισσότερες δουλειές συναποτέλεσε το βασικό προεκλογικό μότο της.

Η Πειραιώς κατηγόρησε τον ΣΥΡΙΖΑ ότι έδειχνε ανοχή απέναντι στην παραβατικότητα. Ιδιαίτερη έμφαση έδινε στη δράση των αναρχικών και το λεγόμενο άβατο των Εξαρχείων. Η επιχειρηματολογία της Νέας Δημοκρατίας απεδείχθη ισχυρότερη αυτής του ΣΥΡΙΖΑ, κάτι που φάνηκε με ενάργεια όχι μόνο από το εκλογικό αποτέλεσμα, αλλά και από τον τρόπο που διαμορφώθηκε ο δημόσιος διάλογος.

Μετά τις εκλογές, άνοιξε ο δεύτερος γύρος «ασφάλειας», που δεν έχει κλείσει ακόμα. Η αστυνομία εκκενώνει καταλήψεις προσφύγων και αναρχικών, καταργείται τα πανεπιστημιακό άσυλο, η αστυνομία μπαίνει στην ΑΣΟΕΕ ενώ τα ΜΑΤ περιπολούν μόνιμα στα Εξάρχεια. Να σημειωθούν επίσης οι συλλήψεις για την «Επαναστατική Αυτοάμυνα» και η κατάσχεση του οπλισμού της τρομοκρατικής οργάνωσης.

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν μεγάλη δημοτικότητα του αρμόδιου υπουργού Μιχάλη Χρυσοχοΐδη. Εντούτοις, η Αριστερά διαμαρτύρεται, στα social media ξεσηκώνεται κύμα καταγγελιών για αστυνομική αυθαιρεσία και οργανώνονται μεγάλες κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας. Τα γεγονότα είναι εν εξελίξει και σίγουρα θα μας απασχολήσουν πολύ και το 2020.

5- Αναζητώντας τη Σούζαν

«Πιστεύουμε ότι είτε ζεστάθηκε πολύ και αναζήτησε μια σκιά είτε έπεσε»: με τα λόγια αυτά, η οικογένεια της μιας Αμερικανίδας βιολόγου εξέφρασε στις αρχές Ιουλίου την αγωνία της για την εξαφάνιση της 60χρονης Σουζάν Ίτον στην Κρήτη. Η Ελλάδα βρέθηκε για ακόμη μια φορά στο επίκεντρο του διεθνούς Τύπου, με εφημερίδες, κορυφαία δίκτυα αλλά και ειδησεογραφικά πρακτορεία να αναφέρονται στην εξαφάνιση της βιολόγου και να φιλοξενούν δηλώσεις της οικογένειας και των φίλων της.

Ο χρόνος επιβεβαίωσε το χειρότερο σενάριο… Η βιολόγος του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ είχε δολοφονηθεί άγρια από έναν 27χρονο αγρότη, με το πτώμα της να εντοπίζεται από δύο ερασιτέχνες σπηλαιολόγους μερικές ημέρες αργότερα σε σπηλιά στο Μάλεμε της Κρήτης. Οι εξελίξεις αλλά και οι αποκαλύψεις ήταν καταιγιστικές… «Δεν δουλεύει σωστά το μυαλό του» είπε τότε ένας γείτονας του 27χρονου καθ’ ομολογίαν δολοφόνου. «Είχε “πειράξει” και άλλα κορίτσια» έλεγε μερικές μέρες αργότερα ο δικηγόρος του, αναδεικνύοντας για ακόμη μια φορά χρόνιες παθογένειες της ελληνικής πραγματικότητας.

Ο Γιάννης Παρασκάκης, όπως ονομάζεται ο δράστης της στυγερής δολοφονίας, αποκάλυψε ανατριχιαστικές στοιχεία για το έγκλημά του -άλλα πραγματικά και άλλα πλασματικά. Ο ίδιος είπε στην αστυνομία ότι χτύπησε τη βιολόγο με το αυτοκίνητό του δύο φορές και στη συνέχεια την έσυρε μέχρι τη σπηλιά, όπου τη βίασε. Στη συνέχεια, όμως, υποστήριξε μέσα από το Ψυχιατρείο των Φυλακών Κορυδαλλού ότι ουδέποτε βίασε την άτυχη Αμερικανίδα, προκαλώντας την οργή της οικογένειάς της. Ο επίλογος της δραματικής αυτής ιστορίας αναμένεται να «γραφτεί» στις δικαστικές αίθουσες από τη νέα χρονιά…

Οι απώλειες του 2019

Το 2019 είχε -όπως κάθε χρονιά- το δικό του μερίδιο σε απώλειες σημαντικών προσώπων. Στη διάρκεια της χρονιάς έφυγαν από τη ζωή άνθρωποι από όλο το φάσμα της δημόσιας ζωής του τόπου, καλλιτέχνες, διανοούμενοι, πολιτικοί...