Ο Κυριάκος Κουτσομάλλης «οδηγεί» το Μουσείο Γουλανδρή στο αύριο

Η συνάντησή μας ήταν προγραμματισμένη για το μεσημέρι της 6ης Δεκεμβρίου. Ο ήλιος έστεκε λαμπρός, μία συνιστώσα που μας διευκόλυνε να απολαύσουμε το μέρος στο οποίο ανεγέρθηκε το νέο μουσείο του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή: Ερατοσθένους 13, στην «καρδιά» της Αθήνας.

Το Μουσείο Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή άνοιξε τις πύλες του για το ευρύ κοινό την 1η Οκτωβρίου 2019 και είναι αναμφίβολα ένα από τα σπουδαιότερα πολιτιστικά δρώμενα της χρονιάς που πέρασε -αν όχι το σπουδαιότερο. 11 όροφοι, 7.250 τμ συνολική έκταση, 180 έργα και αντικείμενα τέχνης από εικαστικούς της παγκόσμιας σκηνής.

Ο Κυριάκος Κουτσομάλλης, διευθυντής του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, μας υποδέχτηκε με θέρμη, μας μύησε στα «μυστικά» της συλλογής, ενώ -χωρίς αμφιβολία- αναζωπύρωσε τη φλόγα που παρακίνησε το ζεύγος Γουλανδρή για την απόκτηση εμβληματικών έργων της νεότερης Ιστορίας Τέχνης.

Όπως ο ίδιος μας πληροφόρησε, η ιδέα για τη στέγαση της συλλογής του ζεύγους Γουλανδρή σε ένα Μουσείο ανοιχτό για το κοινό, εκκολάφθηκε το 1992 κι έπειτα από τρικυμίες -που αφορούσαν στην τοποθεσία, κατάφερε επιτέλους να πάρει τρισδιάστατες διαστάσεις.

Δείτε το βίντεο της συνέντευξης του Κυριάκου Κουτσομάλλη στο CNN Greece:

Η ιδέα πίσω από την ανέγερση του Μουσείου

Ο κ. Κουτσομάλλης δεν δίστασε να διευκρινίσει πως πρόκειται για έναν χώρο ανοιχτό σε όλους τους ανθρώπους, μυημένους ή όχι στην Τέχνη. «Θέλουμε να γίνει ζωντανό εργαστήρι ιδεών. Δεν θέλουμε να διδάξουμε τέχνη, θέλουμε να φέρουμε τους ανθρώπους κοντά στην τέχνη, να τους εξοικειώσουμε με αυτή. Το Μουσείο Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή είναι ένα παράθυρο φωτεινό που ανοίγει και προστίθεται στην αθηναϊκή καθημερινότητα, ώστε να δώσουμε μια δυναμική εικόνα πολιτισμού προς τα έξω» σημειώνει ο ίδιος.

Υπομονή και αφοσίωση, οι λέξεις πίσω από το ζεύγος Γουλανδρή

Σήμερα, η Ερατοσθένους 13 στεγάζει μία συλλογή με εμβληματικά έργα της νεότερης Ιστορίας Τέχνης. Μάλιστα, η συλλογή του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή είναι από τις σημαντικότερες ιδιωτικές συλλογές που δημιουργήθηκαν κατά το δεύτερο ήμισυ του 20ού αιώνα. Να σημειωθεί πως πρωταρχικός σκοπός του νέου μουσείου που ανεγέρθηκε στην Αθήνα είναι να στεγάσει αυτή τη συλλογή και να την κάνει προσβάσιμη στο κοινό, σύμφωνα με την επιθυμία των Ιδρυτών.

Ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή σχεδόν επί πενήντα χρόνια έχτιζαν τη συλλογή τους με φροντίδα, υπομονή και πραγματική αφοσίωση, με απώτερη βλέψη, κάποια μέρα, να εκτεθεί στο μουσείο που είχαν κατά νου.

Επί της παρούσης εκτίθενται 180 έργα και αντικείμενα τέχνης. Εκτός από τα εμβληματικά έργα της συλλογής που παρουσιάζονται στο σύνολό τους και θα εκτίθενται μόνιμα, άλλα επίσης σημαντικά έργα θα εκτίθενται εκ περιτροπής προκειμένου όλη η συλλογή να τεθεί σε κοινή θέαση.

Το πρώτο έργο της συλλογής του ζεύγους Γουλανδρή, «Το ιερό μανδήλιο της Βερονίκης», Ελ Γκρέκο

Αξίζει να σημειωθεί πως μέσα στους δύο πρώτους μήνες λειτουργίας του, το Μουσείο έχει υποδεχτεί περισσότερους από 50.000 επισκέπτες, μια εντυπωσιακή ανταπόκριση εκ μέρους του κόσμου.

Όπως ο κ. Κουτσομάλλης μας ξεναγεί στην πραγματικά εντυπωσιακή συλλογή που στεγάζεται στο Μουσείο, ο ίδιος υπογραμμίζει: «Οι καλλιτέχνες που εκτίθενται, οι Γκογκέν, Σεζάν, Μονέ, Βαν Γκογκ είναι οι πρωτοπόροι, οι προπομποί της νεότερης εικαστικής έκφρασης και εκείνοι που συνέδεσαν το εικαστικό με το πνευματικό κομμάτι στην αποτύπωση της τέχνης. Εξάλλου, η τέχνη είναι πνευματικό αγαθό, για αυτό και μότο μας είναι η πνευματική ανεξιθρησκία. Με άλλα λόγια, ο καθένας να μπορεί να μπαίνει στο Μουσείο και να φεύγει γεμάτος, πλήρης και να αφορά σε όλο τον κόσμο, όλοι να έχουν θέση σε αυτό. Μόνο έτσι ξεπερνιούνται πολλά προβλήματα. Η τέχνη δεν είναι εδώ για να διαιρεί. Η τέχνη ενώνει τους ανθρώπους».

Στιγμιότυπο από τα εγκαίνια του Μουσείου

Η συλλογή και η έκθεση των έργων

Την κύρια θέση στη συλλογή κατέχει η μοντέρνα και η σύγχρονη τέχνη, ευρωπαϊκή κυρίως, με έργα που χρονολογούνται από την περίοδο 1880-1980. Στον 1ο και 2ο όροφο του κτιρίου, οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν, υπό το πράο βλέμμα του El Greco, έργα των Paul Cézanne, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Claude Monet, Edgar Degas, Pablo Picasso, Henri de Toulouse-Lautrec, Pierre Bonnard, Georges Braque, Joan Miró, Wassily Kandinsky, Paul Klee, Fernand Léger, Jackson Pollock, Francis Bacon, Alberto Giacometti, Marc Chagall, Jean Hélion, Hans Arp, Ben Nicholson, Barbara Hepworth, César, Jean Tinguely, Niki de Saint Phalle, Friedensreich Hundertwasser, Balthus, Victor Brauner, Giorgio de Chirico και άλλων.

Στο ζεύγος Γουλανδρή άρεσε ιδιαίτερα να παραπέμπουν μέσω των επιλογών τους σε φανταστικούς, ως επί το πλείστον, διαλόγους μεταξύ αυτών των καλλιτεχνών: Ο Rodin, που επί χρόνια επιθυμούσε να εκθέσει μαζί με τον Monet και κατάφερε να πραγματώσει την επιθυμία του, ο Kandinsky, που δέχτηκε το πρώτο εικαστικό του κλονισμό μπροστά και πάλι στον Monet, ο Gauguin, που δεν πούλησε τον αγαπημένο του Cézanne παρά μόνο όταν σχεδόν δεν είχε τα προς το ζην πια να φάει, ο Toulouse-Lautrec, που ανέφερε ως μοναδικό του πρότυπο τον Degas. Επιπλέον, ο Van Gogh, που τόσες ελπίδες έτρεφε για τη συγκατοίκησή του με τον Gauguin, προτού η ψυχική του υγεία κλονιστεί, αλλά και ο Klee, που έζησε τις ίδιες ζοφερές ώρες με τον Kandinsky όταν έκλεισε το Bauhaus. Ο Braque, που βρισκόταν στη Νορμανδία μαζί με τον Léger όταν κηρύχτηκε ο πόλεμος, το 1939, οι Miró Giacometti, που αντιτάχθηκαν σθεναρά, καθένας με το δικό του τρόπο, στους κανόνες του σουρεαλισμού που είχε επιβάλει ο André Breton, αλλά και οι De Chirico και Hélion, που επέλεξαν να κινηθούν ενάντια στο ρεύμα και να επιστρέψουν σε μια πιο συμβατική ζωγραφική, πληρώνοντας την επιλογή τους με το τίμημα της απομόνωσης. Και βεβαίως ο Picasso, ο δημιουργός, ο επαναστάτης, που αφομοίωσε όλες τις αισθητικές αναφορές του και τις απέδωσε με τρόπο όχι μόνο νεωτεριστικό, αλλά και εντελώς προσωπικό.

Όλες αυτές οι ιστορίες, οι διαδρομές, οι ανεκδοτολογικές αναφορές ζωντανεύουν στους τοίχους του μουσείου. Την περιδιάβαση συμπληρώνουν δύο αίθουσες αφιερωμένες σε Έλληνες καλλιτέχνες, μοντέρνους και σύγχρονους, στον 3ο και 4ο όροφο. Από τις απαρχές της συγκρότησης της συλλογής τους, ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή επιθυμούσαν διακαώς να δώσουν μία ξεχωριστή θέση σε συμπατριώτες τους όπως ο Γιώργος Μπουζιάνης, ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, ο Γιάννης Μόραλης, ο Μιχάλης Τόμπρος.

Credits για το βίντεο

Σκηνοθετική Eπιμέλεια: Σεραφείμ Ντούσιας

Κάμερα: Λευτέρης Παρτσάλης

Nicholas Cornford

Γιώργος Αποστολόπουλος

Σπύρος Μελισσάρης

Μοντάζ: Νίκη Μαλλιωτάκη

Λευτέρης Παρτσάλης

Nicholas Cornford

Γιώργος Αποστολόπουλος

Σπύρος Μελισσάρης

Ρεπορτάζ: Σοφία Μαυραντζά