FOCUS

Tetris: Το πιο διάσημο παιχνίδι, γεννήθηκε πριν 35 χρόνια στην ΕΣΣΔ

Παρασκευή, 13 Δεκεμβρίου 2019 13:56

Δεν υπάρχει ζωή χωρίς παιχνίδι. Αυτή είναι πιθανότατα η σκέψη όλων όταν ανοίγουμε τον υπολογιστή αναζητώντας έναν δοκιμασμένο και ασφαλή τρόπο να διώξουμε το μυαλό μας από όλα τα άλλα που κάνει. Οι ασφαλείς τρόποι είναι στάνταρ: Πασιέντζα ή Tetris.

Και δεν υπάρχει -λογικά- άνθρωπος που δεν έχει σκοτώσει κάμποσες ώρες από τη ζωή του προσπαθώντας να στοιχίσει τα τουβλάκια του Tetris σε υπολογιστή ή κινητό. Είναι ένα από τα πλέον εθιστικά παιχνίδια, ένας συνδυασμός λογικής και μαθηματικών, όπως όλα τα παιχνίδια του είδους εξάλλου, όμως την εποχή που δημιουργήθηκε, η επαφή μας με τα video games ήταν περίπου όση είναι σήμερα και με τη ζωή στον Άρη: Έχουμε ακούσει ότι ίσως υπάρχει, αλλά δεν έχουμε ιδέα πώς και γιατί.

Δεν χρειάζεται, φυσικά, να ξέρεις ποιος και πώς δημιούργησε το κάθε παιχνίδι με το οποίο σκοτώνεις την ώρα σου, μπορείς απλώς να το κάνεις, αλλά η περίπτωση του Tetris έχει πολύ ενδιαφέρον.

Τι είναι το ενδιαφέρον, λοιπόν;

Αρχικά, ότι είναι σοβιετικής προέλευσης. Αυτό από μόνο του είναι πολύ ενδιαφέρον για ένα πράγμα, αν αυτό το πράγμα δεν είναι βότκα, βαλλιστικός πύραυλος ή μυστικό πείραμα στη Σιβηρία. Το τελευταίο πράγμα που θα περίμενε κανείς να ακούσει για τους Σοβιετικούς είναι ότι εφηύραν ένα πολύχρωμο και εντελώς άσκοπο video game.

Κι όμως. Αν και η αλήθεια είναι ότι το Tetris δεν ήταν καθόλου άσκοπο. Η ιδέα γεννήθηκε στο μυαλό του Αλεξέι Παζίτνοφ, μηχανικού λογισμικού στη Σοβιετική Ακαδημία Επιστημών της Μόσχας. Ένα ωραίο πρωί τού είπαν να δοκιμάσει έναν νέο ηλεκτρονικό υπολογιστή, τον Electronika 60. Ο κόσμος είναι τυχερός που ο Παζίτνοφ ήταν ωραίος τύπος και για να δοκιμάσει τον υπολογιστή αποφάσισε να φτιάξει ένα παιχνίδι βασισμένο σε ένα παζλ από την παιδική του ηλικία.

Πότε έγιναν όλα αυτά;

Στις 6 Ιουνίου 1984 ο Παζίτνοφ έβαλε το πρώτο Tetris στον Electronika 60. Τον δεύτερο δεν τον θυμάται κανείς, το πρώτο όλοι. Ο Παζίτνοφ εμπνεύστηκε από το πεντόμινο, ένα κλασικό επιτραπέζιο παιχνίδι που αποτελείται από όλα τα διαφορετικά σχήματα που μπορούν να προκύψουν συνδυάζοντας πέντε τετράγωνα. Για να απλοποιήσει τα πράγματα, μείωσε τον αριθμό των τετραγώνων σε τέσσερα, μειώνοντας έτσι τον συνολικό αριθμό των πιθανών σχημάτων από 12 σε 7.

Γιατί Tetris;

Επειδή ο Παζίτνοφ διάλεξε ως πρώτο συστατικό την ελληνική λέξη «ΤΕΤ»ράγωνο, μαθηματικός γαρ. Κι επειδή ο ίδιος έπαιζε τέν«ΙΣ». Αν και δεν είχε ιδέα τι δημιούργησε, ο ίδιος ήταν ο πρώτος φανατικός παίκτης Tetris. «Δεν μπορούσα να σταματήσω να παίζω αυτή την πρωτότυπη έκδοση, επειδή ήταν πολύ εθιστικό να βάζω τα σχήματα μαζί», είπε στο CNNi. Δεν μας είπε κάτι καινούργιο. Όποιος το ΄χει πιάσει στα χέρια του, με δυσκολία το άφησε έκτοτε... Όπως λέει εξάλλου και ο δημιουργός του, το παιχνίδι έχει τη μαγική ιδιότητα να είναι «εύκολο να το μάθεις, δύσκολο να γίνεις καλός σε αυτό»...

Αλεξέι Παζίτνοφ: Ένας χαρούμενος Σοβιετικός επιστήμονας που όταν αποφάσισε να δοκιμάσει τον υπολογιστή του, με ένα παιχνίδι, δεν είχε ιδέα τι θα γινόταν στο μέλλον (@Wikipedia)

Και μετά;

Μετά άρχισαν όλοι οι Σοβιετικοί επιστήμονες να παίζουν Tetris, γεγονός που δημιούργησε κάποια θέματα, όχι στη σοβιετική επιστημονική κοινότητα, αλλά στους ίδιους. Επειδή το Tetris ήταν ευφυές, ο Electronika 60, πάλι, όχι ιδιαίτερα.

Πρώτα απ' όλα δεν είχε γραφικά, με συνέπεια τα τουβλάκια να «πέφτουν» γράφοντας λέξεις. Και η μνήμη του ήταν περίπου εφάμιλλη χρυσόψαρου – μικρότερη κι από ένα σημερινό κομπιουτεράκι.

Ο σοβιετικής κατασκευής ηλεκτρονικός υπολογιστής Electronika 60 μοιάζει πιο πολύ με κασετόφωνο αυτοκινήτου και τα specs του προκαλούν, σήμερα, γέλιο. Όμως, χάρισε άθελά του στον κόσμο το Tetris (@Wikipedia)

Το παιχνίδι όμως εξαπλωνόταν ραγδαία. «Ήταν σαν δασική πυρκαγιά. Όλοι όσοι είχαν πρόσβαση σε υπολογιστή στη Σοβιετική Ενωση, έπαιζαν Tetris», λέει ο δημιουργός του.

Φυσικά δεν του πέρασε ποτέ από το μυαλό να το πουλήσει και να βγάλει χρήματα από αυτό. Ήταν Σοβιετικός επιστήμονας. Ότι έκανε, ότι σκεφτόταν και ότι δημιουργούσε ανήκε στο κράτος και όχι στον ίδιο. Παρόλα αυτά έμαθε ότι το παιχνίδι είχε αρχίσει να παίζεται και εκτός Σοβιετικής Ένωσης, σε άλλες χώρες του ανατολικού μπλοκ. Μέχρι που, το 1986 έλαβε ένα φαξ από την άλλη πλευρά του παραπετάσματος και πιο συγκεκριμένα από έναν Ρόμπερτ Στάιν, πωλητή εταιρείας λογισμικού με έδρα το Λονδίνο.

Προφανώς το παιχνίδι του είχε καταφέρει αυτό που δεν κατάφερναν οι περισσότεροι άνθρωποι στην εποχή του:

Είχε περάσει στη Δύση.

Ποιός έβγαλε χρήματα;

Αρχικά κανείς. Ο Στέιν, είχε δει το Tetris στην Ουγγαρία και φυσικά ενθουσιάστηκε. Εκείνος δεν ήταν Σοβιετικός και μαζί με τα τουβλάκια άρχισαν μπροστά του να πέφτουν δολάρια. Ήθελε να εξασφαλίσει τα δικαιώματα για να το πουλήσει στη Δύση. Προσέφερε, μάλιστα, στο δημιουργό του, πολλά χρήματα.

Όμως ο Παζίτνοφ φοβόταν -εύλογα- να κάνει μπίζνες με τη Δύση και δεν απάντησε αμέσως θετικά. Προσπάθησε όμως να πάει στο κράτος και να τους εξηγήσει την κατάσταση, μήπως και έκαναν εκείνοι την πώληση. Ο Στέιν, ωστόσο, άρχισε αμέσως να παράγει το παιχνίδι. Κάπου εκεί, όμως, το Σοβιετικό κράτος ξύπνησε και ο Στάιν έλαβε μήνυμα από την Elorg -συντομογραφία για την Electronorgtechnica, το σοβιετικό οργανισμό που επιβλέπει τις εξαγωγές λογισμικού και υλικού- που τον ενημέρωνε ότι τα δικαιώματα δεν είχαν χορηγηθεί επισήμως και ότι το λανσάρισμά του Tetris στην αγορά ήταν παράνομο.

Σε πρώτη φάση το Tetris ήταν κάπως έτσι. Δεν δείχνει πολύ fun, αλλά ακόμα και στη βασική του εκδοχή ήταν πολύ εθιστικό (@YouTube)

Τελικά, ο Στέιν κατάφερε να πάρει την άδεια και το Tetris κυκλοφόρησε ως εμπορικό παιχνίδι για PC στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ το 1988. Το παιχνίδι τράβηξε την προσοχή χάρη στις σοβιετικές του καταβολές με εικονογραφήσεις που είχαν ως θέμα το Κρεμλίνο και με τους κυριλλικούς χαρακτήρες του.

Πώς απογειώθηκε;

Το Tetris πήγε πολύ καλά στους υπολογιστές, αλλά εκείνη την εποχή τα μεγάλα χρήματα στον τομέα των παιχνιδιών έρχονταν από αλλού: από τις κονσόλες. Ο Χενκ Ρότζερς, ένας Ολλανδός κατασκευαστής βιντεοπαιχνιδιών και επιχειρηματίας που ζούσε στην Ιαπωνία, ήταν ο πρώτος που συνειδητοποίησε ότι το Tetris ήταν το ιδανικό παιχνίδι για το Game Boy, ένα νέο φορητό σύστημα που κυκλοφόρησε η Νintendo στην Ιαπωνία, στις αρχές του 1989.

Η κονσόλα επρόκειτο να λανσαριστεί στη Βόρεια Αμερική και στην Ευρώπη, και ο Ρότζερς επιχείρησε να πείσει την εταιρεία να διατίθεται ένα αντίγραφο του παιχνιδιού με τη συσκευή, μια κοινή πρακτική εκτός της Ιαπωνίας.

Τότε, συνειδητοποίησε ότι υπήρχαν διάφορες εταιρίες που ισχυρίζονταν ότι κατέχουν τα δικαιώματα στο παιχνίδι. Ο ίδιος πήγε στη Μόσχα και μια εβδομάδα και πολλές περιπέτειες αργότερα ("όταν μιλούσα με τους υπεύθυνους, αναρωτιόμουν εάν σκέφτονται να με στείλουν στη Σιβηρία", λέει σήμερα γελώντας ο ίδιος) έφυγε με μια υπογεγραμμένη συμφωνία για την εισαγωγή του Tetris στο Game Boy.

Αρχικά, τo Tetris αποκτά χρώμα και βγαίνει από τη Σοβιετική Ένωση. Η απογείωση, όμως, ήρθε όταν ενσωματώθηκε στην κονσόλα Game Boy (@YouTube)

Η έκδοση του Game Boy με το Tetris πώλησε 35 εκατομμύρια αντίτυπα και βοήθησε την κονσόλα να γίνει μια από τις πιο επιτυχημένες όλων των εποχών. Εξακολουθεί να θεωρείται από πολλούς -συμπεριλαμβανομένου και του ίδιου του Παζίτνοφ - ότι αυτή ήταν η καλύτερη έκδοση του Tetris που βγήκε ποτέ.

Ο δημιουργός του τι απέγινε;

Έγινε πάμπλουτος. Αλλά άργησε κάπως. Παρά την επιτυχία του παιχνιδιού, αρχικά ο Παζίτνοφ εξακολουθούσε να μην βγάζει χρήματα από αυτό.

Στο μεταξύ, ξέσπασε δικαστική διαμάχη ανάμεσα στη Nintendo και την Atari σχετικά με τα δικαιώματα του παιχνιδιού. Ένας δικαστής αποφάνθηκε υπέρ της Nintendo στα τέλη του 1989 προκαλώντας τεράστια ζημιά στην Atari, που είχε ήδη παράγει εκατοντάδες χιλιάδες άχρηστα αντίγραφα της έκδοσης του παιχνιδιού, με τίτλο «Τέτρις: Το σοβιετικό παιχνίδι του μυαλού».

Η Nintendo υιοθέτησε μια διαφορετική προσέγγιση, επιλέγοντας το σύνθημα «Από τη Ρωσία με διασκέδαση».

Ο Παζίτνοφ εγκατέλειψε τη Μόσχα για το Σιάτλ το 1991. Και όταν η συμφωνία για τα δικαιώματα έληξε το 1995, τελικά άρχισε να καρπώνεται τα προνόμια.

Σε ποιον ανήκουν σήμερα τα δικαιώματα;

Το 1996, μαζί με τον Ρότζερς, ίδρυσαν την Tetris Company, η οποία εξαγόρασε το 2005 την Elorg -που μετά την πτώση της Σοβιετικής Ενωσης είχε ιδιωτικοποιηθεί- αποκτώντας τον απόλυτο έλεγχο όλων των δικαιωμάτων του Tetris παγκοσμίως.

Η εταιρεία έχει κατοχυρώσει και τα ονόματα και τα χρώματα του κάθε κομματιού Tetris, τα οποία ονομάζονται επίσημα τετρίμινα.

Και ναι, σωστά μαντέψατε, επιτέλους ο Παζίτνοφ είναι ένας πάρα πολύ πλούσιος άνθρωπος.

Τι θα πάθω αν παίζω πολύ Tetris;

Διάφορα. Μπορεί να αδυνατίσεις, να κόψεις τα ναρκωτικά ή να ονειρεύεσαι τουβλάκια στον ύπνο ή και τον ξύπνιο σου. Το Tetris αποτέλεσε αντικείμενο πολλών επιστημονικών μελετών. Κάποιος διαπίστωσε ότι το παιχνίδι μπορεί να είναι αποτελεσματικό για την καταπολέμηση της επιθυμίας για φαγητό και ακόμη και ναρκωτικά, ενώ άλλος διαπίστωσε αύξηση του πάχους ορισμένων τμημάτων του εγκεφάλου σε άτομα που έπαιζαν συστηματικά.

Το να παίζει κανείς Tetris για παρατεταμένες χρονικές περιόδους μπορεί να τον οδηγήσει να ονειρεύεται τα «τουβλάκια» του παιχνιδιού ή να ερμηνεύει τα αντικείμενα του πραγματικού κόσμου ως «τουβλάκια» - ένα φαινόμενο γνωστό ως «αντίκτυπο του Tetris». Αυτό το τελευταίο ακούγεται ανατριχιαστικό, αλλά ίσως δεν είναι και τόσο. Πόσο χειρότερος μπορεί να είναι ο κόσμος σε τουβλάκια, απ' όσο είναι στην πραγματικότητα;

Παίζει ακόμα ο κόσμος Tetris;

Πιο πολύ από ποτέ.

Μέχρι σήμερα, το Tetris έχει κυκλοφορήσει σε περισσότερες από 65 πλατφόρμες -παγκόσμιο ρεκόρ- με περισσότερα από μισό δισεκατομμύριο downloads σε κινητές συσκευές, σύμφωνα με την Tetris Company.

Η τελευταία έκδοση, που κυκλοφόρησε στις αρχές του 2019 και συμπίπτει με την 35η επέτειο του παιχνιδιού, παίζεται απευθείας από πολλούς χρήστες ταυτόχρονα (μέχρι και 99) και για αυτό ονομάζεται «Tetris 99».

Από το 2010, ένα τουρνουά βασισμένο στην έκδοση του Tetris της Nintendo Entertainment System του 1989 φιλοξενεί τους καλύτερους παίκτες του κόσμου στο Πόρτλαντ του Όρεγκον. Μερικοί από τους αγώνες, οι οποίοι μπορούν να ξεπεράσουν τα 30 λεπτά σε διάρκεια, έχουν συγκεντρώσει πάνω από 10 εκατομμύρια προβολές στο YouTube.

Παρά τις προφανείς αλλαγές στα γραφικά, στη βάση του το Tetris παραμένει ολόιδιο από τη μέρα που δημιουργήθηκε. ΠΙθανώς αυτό είναι μέρος της γοητείας του. (@Instagram)

Ο Χενκ Ρότζερς εξηγεί με απλά λόγια τη δημοφιλία του παιχνιδιού: «Είναι σαν το Happy Birthday: Πολλά τραγούδια έχουν προσπαθήσει να το αντικαταστήσουν αλλά δεν τα κατάφεραν. Το Happy Birthday τραγουδιέται πάντα και πάντα με τον ίδιο τρόπο. Το Tetris είναι το Happy Birthday των ηλεκτρονικών παιχνιδιών».