FOCUS

Για τη ζωή και την ελευθερία: Γιατί πολεμούν οι γυναίκες στο Κουρδιστάν

Κυριακή, 20 Οκτωβρίου 2019 10:12

Οι μαχητές του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) δεν φοβόντουσαν το θάνατο. Φοβόντουσαν να μην τους σκοτώσει γυναίκα. Επειδή εάν συνέβαινε αυτό, θα πήγαιναν στην κόλαση. Είναι άγνωστο εάν υπάρχει πράγματι κόλαση, αλλά αν υπάρχει, οι Κούρδισες μαχήτριες έστειλαν πολλούς από αυτούς απ’ ευθείας εκεί. Οι γυναίκες στο Κουρδιστάν, όμως, δεν πολεμούν μόνο τους ορατούς εχθρούς τους, που είναι ήδη πολλοί. Στην πραγματικότητα πολεμούν για τη θέση τους στην κοινωνία.

Δεν υπάρχουν επίσημα στατιστικά στοιχεία, αλλά πιστεύεται ότι το 30-40% των πολεμιστών στην ευρύτερη περιοχή που ονομάζουμε Κουρδιστάν είναι γυναίκες. Όταν ξεκίνησε ο (τωρινός) πόλεμος στη Συρία, το 2011, οι εικόνες γυναικών μαχητριών άρχισαν να κατακλύζουν το Δυτικό Τύπο. Έγιναν εμβληματικές, σχεδόν μυθικές φιγούρες, σύμβολα ενός λαού που δεν απέκτησε ποτέ κράτος, αλλά είχε πάντα πολλούς εχθρούς.

Το γεγονός ότι πολλές από αυτές ήταν νέες και όμορφες βοήθησε στη στοιχειοθέτηση της μυθολογίας αυτής και οι ιστορίες τους που ήταν γεμάτες από ηρωικές δηλώσεις και ακόμα πιο ηρωικές πράξεις έγιναν πρωτοσέλιδες.

Πηγή: AP Photo/Hasan Sarbakhshian

Το κοινό σχεδόν σταμάτησε να βλέπει τις γυναίκες πίσω από τις στολές και τα όπλα: Ήταν απλώς μάχιμες ομάδες, επίλεκτα σώματα που η δική τους υπερδύναμη ήταν το φύλο τους. Ή μάλλον το εντυπωσιακό κοντράστ ανάμεσα στην «αδυναμία» του φύλου τους και τη δυναμικότητα που φέρει ο επίκτητος ρόλος τους, αυτός του πολεμιστή. Κι εκεί ακριβώς κρύβεται ο λόγος για τον οποίο οι γυναίκες του Κουρδιστάν παίρνουν μαζικά τα όπλα.

Θέλουν να κερδίσουν την ελευθερία όχι μόνο της πατρίδας, αλλά και του φύλου τους.

Γυναίκες με όπλα και γυναίκες στα όπλα

Στον πλανήτη υπάρχουν αρκετές χώρες που στρατολογούν γυναίκες και μάλιστα με όρους ίσους με εκείνους των αντρών. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ είναι δύο πολύ χαρακτηριστικά παραδείγματα. Σε καμία άλλη χώρα όμως (αν και ο ρόλος «χώρα» είναι καταχρηστικός στην περίπτωση του Κουρδιστάν και υφίσταται μόνο στις επιθυμίες των ίδιων των Κούρδων), οι γυναίκες δεν αποτελούν ξεχωριστό σώμα και μάλιστα σε εμπόλεμη κατάσταση.

Στη Συρία, τα ένοπλα τμήματα του Κόμματος της Δημοκρατικής Ενότητας (PYD) των Κούρδων είναι δύο: Οι Λαϊκές Μονάδες Προστασίας (YPG) και οι Γυναικείες Μονάδες Προστασίας (YPJ). Στην Τουρκία, η αντίστοιχη μονάδα του PKK, είναι οι YJA Star, οι Μονάδες των Ελεύθερων Γυναικών.

Πηγή: AP Photo/Hasan Sarbakhshian

Πολλές από τις γυναίκες είναι σε εφηβική ηλικία όταν κατατάσσονται. Και πηγαίνουν να πολεμήσουν είτε με τη συγκατάθεση των γονιών τους, είτε παρά τη θέλησή τους, φεύγοντας από τα σπίτι τους. Όπως η Ντιλτζίν, που έχει περάσει τα τελευταία πέντε χρόνια στη μονάδα, τα μισά από αυτά στο μέτωπο και παρά το γεγονός ότι σε μια μάχη τραυματίστηκε σοβαρά, συνεχίζει και δεν σκοπεύει να σταματήσει.

Ή, η Τζιλάν, που εκπαιδεύτηκε για μόλις έξι μήνες πριν πάει στο μέτωπο σαν στρατιωτική γιατρός. Δουλειά της είναι να κάνει ότι μπορεί για να ανακουφίσει τις τελευταίες ώρες όσων έχουν τραυματιστεί θανάσιμα και να προσπαθήσει να τους εξασφαλίσει μια αξιοπρεπή κηδεία…

Και οι δύο, όταν τις ρωτάς, λένε ότι πολεμάνε για τα δικαιώματα των γυναικών. Κι αυτό είναι το κλειδί στην περίπτωση των γυναικών του Κουρδιστάν.

Πηγή: AP Photo/Jake Simkin

Μάχη με την Πατριαρχία

Οι Κούρδοι πολεμάνε -με τον έναν ή τον άλλο αντίπαλο- εδώ και περισσότερα από εκατό χρόνια για να αποκτήσουν ένα κράτος. Για την αυτονομία τους. Για το δικαίωμα στην αυθυπαρξία. Για τις Κούρδισες, όμως, η μάχη είναι πολύ πιο σύνθετη. Μέσα από τη μάχη τους για μια πατρίδα, πολεμούν και την Πατριαρχία.

Βλέποντας κανείς τις περήφανες Κούρδισες στα όπλα, θα περίμενε ότι για τους Κούρδους ο φεμινισμός είναι αυτονόητος. Τον διακηρύσσει εξάλλου και το Δημοκρατικό Κόμμα της Ενότητας. Η αλήθεια, όμως, είναι πολύ διαφορετική.

Οι γυναίκες στο Κουρδιστάν παντρεύονται συνήθως σε μικρή ηλικία. «Ακόμη και για να βγούμε μια βόλτα, χρειαζόμαστε άδεια», λέει η Ντιλτζίν. Για πολλές, η κατάταξή τους στο στρατό, σήμανε την πρώτη τους πραγματική γεύση από ελευθερία. Κι έτσι, μπαίνοντας σε παραδοσιακά αντρικούς ρόλους, προσπαθούν να αλλάξουν τις αντιλήψεις, να αποδείξουν ότι δικαιούνται την ισότητα που διεκδικούν.

Πηγή: AP Photo

Ο φυλακισμένος από την Τουρκία ηγέτης του PKK, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, που όλοι οι Κούρδοι και κυρίως οι Κούρδισες θαυμάζουν, ήταν πρωτοπόρος σε αυτή την αντίληψη: «Η χώρα δεν μπορεί να είναι ελεύθερη αν δεν είναι ελεύθερες οι γυναίκες», έχει πει στο παρελθόν.

Ο φεμινισμός του PKK

Το Μαρξιστικό-Λενινιστικό PKK, που ιδρύθηκε το 1978, είναι ένα από τα πιο φεμινιστικά κινήματα όχι μόνο στη Μέσα Ανατολή, αλλά σε όλο τον πλανήτη. Το PKK έκανε το πρώτο του συνέδριο για τα δικαιώματα των γυναικών το 1987 και σε αυτό η συν-ιδρύτριά του, Σακινέ Τσανσίζ -η οποία δολοφονήθηκε το 2013- έβαλε τη βάση για ένα απελευθερωτικό κίνημα «για όλους». Και για τις γυναίκες δηλαδή.

Σήμερα, η πολιτική ατζέντα του κόμματος αναγνωρίζει τα θέματα των θρησκευτικών μειονοτήτων, των αντιφρονούντων και των γυναικών, ως «κρίσιμα για τη δημοκρατία». Στις αυτόνομες κουρδικές περιοχές του Ιράκ και της Συρίας, οι γυναίκες απολαμβάνουν ίσα δικαιώματα με τους άντρες και η εκπροσώπησή τους στην Κουρδική περιφερειακή κυβέρνηση είναι μεγαλύτερη από αυτή στο Ηνωμένο Βασίλειο: 30%-20% αντίστοιχα…

Πηγή: AP Photo

Η ιδρυτική διακήρυξη της ημι-αυτόνομης Συριακής Ομοσπονδίας του Κουρδιστάν ορίζει ότι τουλάχιστον το 40% των κρατικών και κυβερνητικών θέσεων πρέπει να καταλαμβάνονται από γυναίκες. Και κάθε κυβερνητικός οργανισμός πρέπει να έχει δύο Προέδρους: Έναν άντρα και μια γυναίκα.

Όλα αυτά ακούγονται πολύ ωραία, και είναι, αλλά η κοινωνία δεν είναι πάντα σύμφωνη. Οι θάνατοι γυναικών από ενδο-οικογενειακή βία, τα περιστατικά δολοφονιών επειδή μια γυναίκα «πρόσβαλε» την τιμή του άντρα της, αλλά και πρακτικές όπως η κλειτοριδεκτομή, δεν λείπουν από το Κουρδιστάν.

Οι γυναίκες που αμφισβητούν την αντρική υπεροχή έρχονται συχνά σε δύσκολη θέση, ή χάνουν και την ίδια τους τη ζωή. Αυτό συνέβη και στην πρώτη γυναίκα που πολέμησε στον κουρδικό στρατό. Η Μάργκαρετ Τζορτζ Μαλίκ ήταν Σύρια. Γι’ αυτό και έγινε δεκτή, τη δεκαετία του ’60, στον κουρδικό στρατό που ήταν τότε εντελώς ανδροκρατούμενος. Ανέβηκε στην ιεραρχία και έγινε αποδεκτή, αλλά δολοφονήθηκε υπό μυστηριώδεις συνθήκες το 1969. Ένα σενάριο λέει ότι τη δολοφόνησε η κουρδική ηγεσία, φοβούμενη την αυξανόμενη επιρροή της.

Σε μια περιοχή γεμάτη απειλές, τις επιθέσεις των Τούρκων, την τρομοκρατία του ISIS και την Πατριαρχία στην κοινωνία, οι γυναίκες του Κουρδιστάν πολεμούν για τη ζωή τους και την ελευθερία τους.

Στη δική τους περίπτωση αυτά τα δύο ταυτίζονται.