Έρευνα του CNN Greece: Πόσο θωρακισμένα είναι τα κτήριά μας από έναν ισχυρό σεισμό

Σε γενικές γραμμές, οι επιστήμονες συμφωνούν ότι τα κτήρια στην Αττική έχουν επιδείξει ανθεκτικότητα, αν και έχουμε αφήσει την σεισμική θωράκιση και το έλεγχο των κτηρίων στην τύχη τους.

Σημείο αναφοράς για τα τελευταία 20 χρόνια είναι ο σεισμός της Πάρνηθας το 1999 που άφησε αρκετές πληγές ανοιχτές και μία από αυτές είναι ότι μέχρι σήμερα δεν έχει ολοκληρωθεί ο έλεγχος στα κτήρια του δημοσίου, ενώ σε περίπου 10.000 κτήρια, οι ζημίες δεν επιδιορθώθηκαν όπως θα έπρεπε. Μετά τον μεγάλο σεισμό της Πάρνηθας εκδόθηκε υπουργική απόφαση για έλεγχο όλων των κτηρίων Δημοσίου συμφέροντος στη χώρα μας τα οποία είναι περίπου 80.000.

Όπως λέει στο CNN Greece ο κ. Παναγιώτης Καρύδης, καθηγητής αντισεισμικών κατασκευών και ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ, που μετά τον σεισμό της Πάρνηθας είχε πραγματοποιήσει εκατοντάδες ελέγχους:

«Aπό αυτά έχουν ελεγχθεί μόνο 16.000 μέχρι σήμερα και μιλάμε μόνο για οπτικό έλεγχο. Όχι για λεπτομερή αναλυτικό έλεγχο. Άρα ελέγχονται ας πούμε 1000 κτήρια το χρόνο σημαίνει ότι για τα υπόλοιπα 64.000 κτήρια πρέπει να περάσουν άλλα 64 χρόνια» τονίζει.

Παλιοί σεισμοί, νέα προβλήματα

Ο σεισμός της Μαγούλας έφερε στην επιφάνεια προβλήματα σε σπίτια που στο παρελθόν είχαν χαρακτηριστεί κίτρινα και επισκευάστηκαν. Ωστόσο όπως υποστηρίζει ο Καθηγητής του ΕΚΠΑ και πρόεδρος του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας κ. Ευθύμης Λέκκας «τα προβλήματα εντοπίζονται αποκλειστικά στα παλιά κτήρια τα οποία ταυτόχρονα είναι και ερειπωμένα ή έχουν πλημμελή συντήρηση ή είναι ιστορικά κτήρια και είναι διατηρητέα. Αυτό δε σημαίνει όμως ότι όλα τα παλιά κτήρια έχουν πρόβλημα.

Συνεπώς αναδείχτηκε το πρόβλημα σε ένα μέρος των παλιών κτήρίων, το οποίο θα πρέπει να το επιλύσουμε για να μειώσουμε τον σεισμικό κίνδυνο στην Αθήνα.

Αρμόδιοι γι’ αυτά τα κτήρια είναι οι κατά τόπους Δήμοι. Εκτιμούμε ότι τα κτήρια τα οποία χρήζουν μίας μεγάλης προσοχής στην Αθήνα είναι περίπου 1.000» αν και ο κύριος Καρύδης εκτιμά ότι ο αριθμός τους είναι ελαφρώς μεγαλύτερος.

«Στον τελευταίο σεισμό διαφάνηκε όλο αυτό το πρόβλημα αλλά θα πρέπει να πούμε ότι αυτό το πρόβλημα μεγεθύνθηκε πάρα πολύ» μας λέει ο κ. Λέκκας.

«Μετά το τελευταίο σεισμό στη Μάγουλα υπεβλήθησαν 10.000 αιτήσεις για ελέγχους. Ο αριθμός αυτός όμως είναι τελείως πλασματικός. Ουσιαστικά κάποιες δεκάδες σπίτια εμφάνισαν κάποιες ρωγμές και μόνο και σε μερικά κατέρρευσαν κάποια τμήματα της πρόσοψης. Σε ένα σεισμό της τάξεως των 5,3 βαθμών με μεγάλη επιτάχυνση και σε κοντινό πεδίο.

Δηλαδή τα 1.000 κτήρια για τα οποία σας έλεγα προηγουμένως, δεν είχαν πρόβλημα από αυτό το σεισμό εκτός από μερικές δεκάδες από αυτά. Οι υπόλοιπες αιτήσεις αποτυπώνουν ουσιαστικά την ανησυχία των κατοίκων για να γίνουν έλεγχοι έστω κι αν δεν υπάρχει αναγκαιότητα. Ή να δηλώσουν μία βλάβη για να τύχουν ίσως κάποιας κρατικής συνδρομής.

Για παράδειγμα, στην δυτική Πελοπόννησο που είχαμε μία πολύ μικρή σεισμική δραστηριότητα, υποβλήθηκαν 600 αιτήσεις για σπίτια, από τα οποία ουσιαστικά είχαν πρόβλημα μόνο τρία και αυτά και ήταν παλιά κτήρια.»

Αντισεισμικοί κανονισμοί

Το θέμα με την αντισεισμική θωράκιση των κτηρίων είναι πολύπλοκο και η ευαλωτότητα ή μη ενός κτηρίου έχει να κάνει με τον χρόνο κατασκευής του που συνδέεται άμεσα με το αντισεισμικό κανονισμό ανά χρονική περίοδο. Ο κ. Καρύδης μας εξηγεί ότι:

«Τα κτήρια που κατασκευάστηκαν πριν το 1959 αντιστοιχούν στο περίπου 30% του ελληνικού δομημένου πλούτου. Αυτά τα κτήρια είναι υποτίθεται χωρίς αντισεισμικές προδιαγραφές και λέω υποτίθεται γιατί από έρευνες που έχουμε κάνει - και εδώ είναι το περίεργο- είναι πολύ πιο αντισεισμικά απ’ ότι τα κτήρια της επόμενης φάσης που έχουν γίνει σύμφωνα με τον αντισεισμικό κανονισμό. (Ο πρώτος αντισεισμικός κανονισμός έγινε το 1959)».

Αυτό οφείλεται στο ότι πριν το 1959 τα κτήρια κατασκευάζονταν από πολύ έμπειρους μηχανικούς δεδομένου και του γεγονότος ότι το μπετόν αρμέ ήταν ένα σχετικά νέο υλικό και δεν τολμούσε κάποιος που δεν είχε μεγάλη εμπειρία να αναλάβει μια κατασκευή.

Σεισμός Πάρνηθας 1999. Στιγμιότυπο από τις ζημιές που προκάλεσε ο σεισμός σε πολυκατοικία στην Φιλαδέλφεια, Πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ

Με την έλευση του πρώτου αντισεισμικού κανονισμού το πράγμα χαλάρωσε και ιδιαίτερα στην περίοδο της δικτατορίας, που υπήρχε μεγάλη κατασκευαστική δραστηριότητα, άλλαξε και η νομοθεσία για την έκδοση των αδειών» μας εξηγεί ο κ. Καρύδης.

«Τότε λοιπόν μπορούσε κάποιος να πάρει οικοδομική άδεια και η πολεοδομία απλά αναγνώριζε ότι τα στοιχεία της μελέτης είναι πραγματικά και υπόκεινται σε μελλοντικό έλεγχο από την υπηρεσία. Αυτό γινόταν προκειμένου να εξυπηρετηθεί η μεγάλη ζήτηση και ανάγκη για κατασκευές. Εκείνη την περίοδο λοιπό πέρασαν πολλές άδειες χωρίς έλεγχο.

Το 48% των κτηρίων μας είναι κατασκευασμένο από το 1960 μέχρι το 1985» καταλήγει ο κ. Καρύδης.

Ωστόσο δεν παύει να ισχύει ότι το 70% των κτηρίων μας σήμερα έχουν κατασκευαστεί με τους διάφορους αντισεισμικούς κανονισμούς από το 1959 μέχρι τον τελευταίο του 2012 τον οποία μάλιστα ο κ. Λέκκας χαρακτηρίζει σαν έναν από τους καλύτερους στον κόσμο.

Από τον σεισμό του 1999 κληρονομήσαμε προβλήματα σε κτήρια αλλά υπάρχουν και πλεονεκτήματα λέει ο κ. Λέκκας.

«Τα πλεονεκτήματα είναι ότι έχουμε πλέον πολύ μεγάλη τεχνική και επιστημονική γνώση, γι’ αυτό και διαμορφώσαμε ακόμη καλύτερα των αντισεισμικό κανονισμό, έχουμε τεχνογνωσία για την επισκευή των κτηρίων, για όλες τις παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν και για την απόκριση του κρατικού μηχανισμού.

Χαλάσματα από παλαιά κτίσματα σε στενό κάθετο στην Πειραιώς, μετά τον σεισμό που έγινε στην περιοχή της Αθήνας, μεγέθους 5,1 βαθμών της Κλίμακας Ρίχτερ με επίκεντρο τον ορεινό όγκο της Πάρνηθας πάνω από τη Μάνδρα και τη Μαγούλα ΑΠΕ ΜΠΕ/ΑΠΕ ΜΠΕ/ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΙΡΩΝΗΣ

Τα μειονεκτήματα είναι ότι πολλές από τις κατασκευές δεν επιδιορθώθηκαν» τονίζει ο κ. Λέκκας. «Αυτές είναι περίπου 10.000 κατασκευές. Ήταν κατασκευές όχι κατ’ ανάγκη επικίνδυνες, αλλά ήταν κατασκευές που ήθελαν επιδιόρθωση. Δεν ήταν κόκκινα κτήρια γιατί τα κόκκινα είτε επιδιορθώθηκαν είτε κατεδαφίστηκαν. Μιλάμε για μικρές βλάβες οι οποίες δεν επιδιορθώθηκαν ή επιδιορθώθηκαν με πλημμελή τρόπο» καταλήγει ο κ. Λέκκας.

«Μεγαλύτερης προσοχής χρήζουν τα παλιά εγκαταλειμμένα κτήρια τα οποία δεν έχουν συντηρηθεί καθόλου για διάφορους λόγους», συμπληρώνει ο κ. Καρύδης.
Αυτά τα κτήρια σύμφωνα με τον κύριο Καρύδη θα πρέπει είτε να συντηρηθούν και στις περιπτώσεις που δεν συμφέρει η συντήρησή τους θα πρέπει να κατεδαφιστούν ώστε να δημιουργηθούν χώροι πρασίνου, εκτόνωσης και προστασίας ώστε να μπορεί κάποιος εάν γίνεται σεισμός, να διαφύγει εκεί.

Αναφορικά με τα σχολεία σχολικά κτήρια, ο κύριος Καρύδης λέει ότι δεν υπάρχει δομικό πρόβλημα, αλλά τα σχολεία υποφέρουν από έλλειψη συντήρησης και παλαιότητα των υλικών κάτι που μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα.

Ταυτότητα κτηρίων

Το ζήτημα των ελέγχων των κτηρίων αναδεικνύει και ο πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας κ. Γ. Στασινός ο οποίος λέει στο CNN Greece ότι «χιλιάδες κτήρια χρειάζονται έλεγχο και ο έλεγχος δεν έχει γίνει.

Πρέπει να κάνουμε το ξεκίνημα από τα παλιότερα κτήρια γιατί αυτή τη στιγμή δεν είναι τίποτα καταγεγραμμένο. Θα ήταν καταγεγραμμένα αν είχαμε την «ταυτότητα κτηρίου» δηλαδή ουσιαστικά μία ηλεκτρονική ταυτότητα όλων των κτηρίων που έχουν κατασκευαστεί στη χώρα αλλά αυτό αναμένεται να ξεκινήσει μέσα στο 2020 και μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια θα ολοκληρωθεί ώστε να έχουμε ακριβή εικόνα όλων των κτηρίων της χώρας.

Ενδιάμεσα όμως θα πρέπει να γίνουν αυτοί οι έλεγχοι γιατί όπως έχουμε πει ο σεισμός δημιουργεί ένα πρόβλημα σε λίγα δευτερόλεπτα. Δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με άλλο τρόπο παρά μόνο με πρόληψη. Άρα θα πρέπει τουλάχιστον να έχουμε κάνει τους απαραίτητους ελέγχους. Μετά οι έλεγχοι όπου αποδείξουν ότι χρειάζεται περαιτέρω μελέτη θα γίνουν οι ανάλογες μελέτες και στη συνέχεια οι ενισχύσεις που χρειάζονται. Πάντως τουλάχιστον στα δημόσια κτήρια πρέπει να γίνει άμεσα.»

Ο κ. Στασινός επαναφέρει μάλιστα μια πρόταση του ΤΕΕ η οποία είχε γίνει και προς την προηγούμενη κυβέρνηση και αφορά στην παροχή κινήτρων προς τους ιδιοκτήτες να ελέγξουν και να θωρακίσουν τα σπίτια τους, αν αυτό χρειάζεται, από σεισμό.

Κίνητρα στους ιδιοκτήτες

«Προγράμματα όπως αυτό που τρέχει τώρα, το «εξοικονομώ κατ’ οίκον» το οποίο χρηματοδοτεί κάποιες εργασίες για να εξοικονομήσουμε ενέργεια από το κτηριακό απόθεμα το οποίο είναι απαραίτητο για να πετυχαίνουμε τους στόχους που τίθενται από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Δεν μπορεί να αλλάζουμε όμως τζάμια, κουφώματα, αλουμίνια σε ένα κτήριο που δεν έχουμε ελέγξει ότι είναι ασφαλές. Δεν έχει κανένα νόημα για τον ίδιο τον πολίτη. Άρα θα έλεγα ότι πρέπει να τα συνδυάσουμε όλα αυτά και να ελέγχεται καταρχήν ότι το κτήριο είναι ασφαλές και στη συνέχεια να κάνουμε τις εργασίες εξοικονόμησης ενέργειας.

Θα πρέπει επίσης όπως και σε άλλες χώρες, για παράδειγμα στην Ιταλία που έχει προβλήματα σεισμών, να υπάρχουν φορολογικές ελαφρύνσεις και αυτούς που κάνουν τέτοιες εργασίες. Ένα μόνιμο κίνητρο κι όχι να περιμένουμε προγράμματα «εξοικονομώ.»

Το ίδιο θα μπορούσε να γίνει και για τέτοιες εργασίες που είναι απαραίτητες για να δούμε ένα κτήριο ότι είναι ασφαλές για να κάνουμε και τις απαραίτητες εργασίες
Μπορεί να είναι ένα θετικό κίνητρο. Σκεφτείτε ότι αυτό θα βοηθούσε και την οικονομία της χώρας και ουσιαστικά δεν θα έκοβε έσοδα από κάτι που δεν γίνεται αυτή τη στιγμή. Αυτή τη στιγμή δεν γίνονται εργασίες καθόλου. Άρα δεν έχει κάποια έσοδα το κράτος. Το να δώσει ένα φορολογικό κίνητρο για εργασίες που θα γίνουν, ουσιαστικά δεν θα χάσει κάτι. Αντίθετα μπορεί να κερδίσει.

Δεν θέλουμε αυτό το μέτρο να έχει χαρακτήρα υποχρεωτικό.

Θέλουμε απλά κάποιοι πολίτες που τους απασχολεί το ζήτημα της ασφάλειας του κτηρίου που μένουν, να έχουν ένα επιπλέον κίνητρο όταν οι ίδιοι το επιθυμούν να κάνουν αυτές τις εργασίες.»