Ψάχνοντας για φωλιές αλεπούδων στο "σχολείο του δάσους"
Πρώτη φορά άκουσα για το σχολείο του δάσους με το συμβολικό όνομα "Πευκίτες", από μια φίλη που συμμετείχε σε μια εθελοντική δράση. Ψάχνοντας στο διαδίκτυο βρήκα ελάχιστες πληροφορίες και σχεδόν τίποτα από οπτικό υλικό, οπότε μετά από συνεννόηση με την υπεύθυνη, κυρία Βασιλική Κομπιλάκου, το πρώτο Σάββατο μετά τις διακοπές των Χριστουγέννων που λειτούργησε το σχολείο βρέθηκα στο Διόνυσο λίγα χιλιόμετρα από τον οικισμό της Σταμάτας.
Ανεβαίνοντας προς τη Δροσιά βλέπω τον ουρανό απειλητικό γεμάτο μαύρα σύννεφα. "Που θα τα βγάλουν τα παιδιά με τέτοιο παλιόκαιρο σκέφτηκα". Τελικά αποδείχθηκε για μια ακόμη φορά ότι κάτι τέτοιες νευρώσεις έχουμε μόνο οι ενήλικες και ιδιαίτερα όσοι είμαστε γονείς. Ο τελευταίος που ενδιαφέρεται για τον καιρό είναι τα παιδιά που το διασκεδάζουν με την καρδιά τους, χαρούμενα και αεικίνητα.
Φτάνοντας στο καταφύγιο που έχουν στήσει οι υπεύθυνοι του σχολείου του δάσους, βλέπω μακριά πολύχρωμα σκουφιά να χορεύουν σε ένα ξέφωτο.
Η κυρία Κομπιλάκου με καλωσορίζει και ακολουθώ την ομάδα των παιδιών που ψάχνει να βρει φωλιές αλεπούδων...
"Η παιδαγωγική του δάσους είναι ένα μεταρρυθμιστικό κίνημα στην εκπαίδευση, το οποίο θεωρεί ότι μπορεί να πετύχει τους στόχους που θέτουν τα υπουργεία παιδείας σε κάθε χώρα, σε ένα χώρο χωρίς τοίχους, αυτό της φύσης", μου λέει η κυρία Κομπιλάκου. "Απευθύνεται πρώτον σε παιδιά προσχολικής ηλικίας προκειμένου να αποκτήσουν δεξιότητες κιναισθητικά, νοητικά, συναισθηματικά και επίσης σε μεγαλύτερα παιδιά, που ακολουθούν ένα συμβατικό σύστημα εκπαίδευσης, αλλά για τους λόγους που ο πολιτισμός μας έχει ορίσει, δεν έρχονται σε επαφή με τη φύση."
1500 δασικά σχολεία στην Ευρώπη
Το πρώτο σχολείο του δάσους στην Ευρώπη, ιδρύθηκε το 1951 στη Δανία αν και οι πρώτες θεωρίες για την παιδαγωγική του δάσους είχαν κάνει την εμφάνιση τους τον 19ο αιώνα στη Σουηδία. Σύμφωνα με το περιοδικό Spiegel το οποίο είχε κάνει πρόσφατα αφιέρωμα στα δασικά σχολεία, στην Ευρώπη σήμερα λειτουργούν πάνω από 1500 νηπιαγωγεία του δάσους και ο θεσμός εξαπλώνεται ραγδαία.
Ακολουθώ τα παιδιά στον περίπατό μέχρι ένα μικρό ποταμάκι όπου θα σταματήσουν για παιχνίδι εικονικό ψάρεμα και κολατσιό.
-Το κρύο δεν είναι ανασταλτικός παράγοντας; ρωτάω την κυρία Κομπιλάκου.
"Σε καμία περίπτωση. Είμαστε έξω όλο τον χρόνο και σε περίπτωση που βρέξει μπαίνουμε στο καταφύγιο. Τα παιδιά είναι καλά ντυμένα, φοράνε γαλότσες και συνεχίζουν κανονικά το πρόγραμμά τους.
Μια τυπική μέρα στο σχολείο του δάσους ξεκινά με το σχηματισμό ενός κύκλου από τα παιδιά και τραγούδι, αν ο καιρός το ευνοεί μπορεί να συνοδευτεί από άναμμα φωτιάς. Στη συνέχεια ξεκινά η περιπλάνηση μέσα στο δάσος όπου με συνοδεία των παιδαγωγών τα παιδιά αναζητούν ίχνη, φωλιές, σκαρφαλώνουν στα δέντρα και η μέρα εξελίσσεται με το κολατσιό, με το ελεύθερο παιχνίδι. Ανάλογα με τη διάθεση υπάρχουν διάφορες άλλες δραστηριότητες και η συνάντηση κλείνει με αφήγηση.
"Έχουμε επίσης τη δυνατότητα να οργανώνουμε ιδιαίτερες δράσεις με τη βοήθεια εθελοντών. Για παράδειγμα μια ζωγράφος διδάσκει την τέχνη της γης τη λεγόμενηart land που είναι η δημιουργία γλυπτών με υλικά από τη φύση, μια γεωπόνος, βάζει τα παιδιά να μαζεύουν διάφορα φυτά και να τα αναγνωρίζουν, και ένας αρχαιολόγος κάνει με τα παιδιά πλασματικές ανασκαφές."
Διαχείριση της ελευθερίας
Η συγκεκριμένη ομάδα παιδιών που συνάντησα εκείνο το Σάββατο είχε παιδιά προσχολικής ηλικίας και αναρωτιέμαι πως αντιμετωπίζουν οι γονείς αυτή την νέα για τα ελληνικά δεδομένα δράση.
"Θεωρητικά η απήχηση είναι πολύ καλή και πολύ μεγάλη, δηλαδή λαμβάνουμε ενθαρρυντικά μηνύματα στην ιστοσελίδα που διατηρούμε αλλά πρακτικά, οι γονείς που τολμούν να φέρουν το παιδί τους καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου, είναι λίγοι" μου λέει η κυρία Κομπιλάκου.
"Θεωρώ ότι όλες αυτές οι κοινωνικές επιστρώσεις που έχουμε λάβει, στον σύγχρονο πολιτισμό δεν αφήνουν ένα γονέα να χαλαρώσει και να απολαύσει το παιδί του αυτή την ελευθερία. Η διαχείριση της ελευθερίας, θέλει εκπαίδευση. Ένα παιδί που καταδιώκεται από τους γονείς του, στο να φάει στο να ντυθεί και δεν αφήνεται να αυτορυθμιστεί, έχει συνέπεια να μην μπορεί να λειτουργήσει σε αυτό το χώρο. Θέλει χρόνο, και ο ίδιος ο γονέας δεν του τον προσφέρει αυτό τον χρόνο . Είναι ένα ίδιο κακό του δικού μας πολιτισμού που θέτει ότι για να είναι ένα παιδί ασφαλές πρέπει να δημιουργούμε διαρκώς ασφαλή περιβάλλοντα."
Προς το παρόν η ομάδα "Πευκίτες" λειτουργεί ως μη κερδοσκοπικός οργανισμός και οι γονείς που στέλνουν τα παιδιά τους πληρώνουν ένα μικρό ποσό για τα λειτουργικά έξοδα.
Στόχος της κυρίας Κομπιλάκου είναι το σχολείο του δάσους να καθιερωθεί στη συνείδηση των γονέων και σύντομα να βρει εφαρμογή ως δράση στα δημοτικά σχολεία όλης της χώρας. Παράλληλα να θεσμοθετηθεί και το δασικό νηπιαγωγείο ως ισότιμο με τα υπόλοιπα νηπιαγωγεία κάτι για το οποίο έχει γίνει ήδη σχετική αίτηση στο υπουργείο παιδείας.