FOCUS

Πώς θα ήταν ο κόσμος αν δεν είχαν εξαφανιστεί οι δεινόσαυροι; Μερικές ενδιαφέρουσες θεωρίες

Δευτέρα, 09 Σεπτεμβρίου 2019 09:36

Είναι δύσκολο να απαντηθούν τα υποθετικά ερωτήματα στην επιστήμη, ιδιαίτερα ερωτήματα που αφορούν σε γεγονότα που δεν συνέβησαν ποτέ. Όμως, μπορούμε να κάνουμε κάποιες σχετικά ασφαλείς εκτιμήσεις. Ας επιχειρήσουμε μια τέτοια, με τη βοήθεια του BBC, για ένα ερώτημα που σε κάποιους μπορεί να φαντάζει εφιαλτικό, αλλά τελικά ίσως δεν είναι και τόσο. Τι θα είχε γίνει αν δεν είχαν εξαφανιστεί οι δεινόσαυροι;

Η καταστροφή που έφερε το τέλος των δεινοσαύρων ήταν κατά τι χειρότερη από ότι μπορεί να φανταστεί κανείς. Ένας αστεροειδής με διάμετρο 15 χιλιομέτρων χτύπησε τη Γη πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια με δύναμη που ισούται περίπου με 10 δισεκατομμύρια βόμβες σαν αυτή που ρίξαμε στη Χιροσίμα. Αυτό αρκεί για να καταλάβει κανείς τι έγινε μετά: Μέσα στο απόλυτο χάος κανένα ζώο μεγαλύτερο από 25 κιλά (το πολύ) δεν θα μπορούσε να επιβιώσει σε μια ατμόσφαιρα που καιγόταν. Στην πραγματικότητα, το 75% όλων των ειδών εξαφανίστηκε. Συνεπώς, όλοι οι δεινόσαυροι, εκτός από τους μικρούς ιπτάμενους -πρόγονους των σημερινών πουλιών- ήταν αδύνατον να επιζήσουν.

earth extinction event asteroid 1big stock 768x543

@Earth.com

Όμως… Τι θα είχε γίνει αν η ιστορία είχε γραφτεί διαφορετικά; Αν ο αστεροειδής μάς είχε προσπεράσει ή είχε χτυπήσει λίγα λεπτά νωρίτερα ή αργότερα; Το σενάριο φαίνεται απίθανο, αλλά δεν είναι και τόσο.

Σήμερα οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι αν ο αστεροειδής είχε χτυπήσει τη Γη λίγες στιγμές πιο νωρίς ή πιο αργά, δεν θα είχε πέσει στη Χερσόνησο του Γιουκατάν, αλλά ίσως είχε βυθιστεί στα βαθιά νερά του Ειρηνικού ή του Ατλαντικού και έτσι μεγάλο μέρος της δύναμής του θα είχε απορροφηθεί, ενώ θα είχε περιοριστεί και η τεράστια ποσότητα θειούχων σωματιδίων τα οποία «έπνιξαν» την ατμόσφαιρα της Γης για χρόνια.

Προφανώς και η καταστροφή θα ήταν ούτως ή άλλως τεράστια. Όμως, κάποιοι από τους μεγαλύτερους δεινόσαυρους ίσως και να είχαν επιβιώσει. Κι αν είχε συμβεί αυτό, πώς θα ήταν ο κόσμος σήμερα;

Πώς θα είχαν εξελιχθεί οι δεινόσαυροι;

Πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ακόμα και χωρίς τη βοήθεια του αστεροειδούς, η βασιλεία των δεινοσαύρων θα είχε τελειώσει. Ο Μάικ Μπέντον, παλαιοντολόγος του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ, για παράδειγμα, πιστεύει ότι οι δεινόσαυροι ήταν ούτως ή άλλως καταδικασμένοι λόγω του γεγονότος ότι το κλίμα γινόταν πιο ψυχρό. «Τώρα ξέρουμε ότι οι δεινόσαυροι ήταν ήδη σε παρακμή επί 40 εκατομμύρια χρόνια πριν χτυπήσει ο κομήτης», υποστηρίζει σε μια εργασία του που δημοσιεύθηκε το 2016.

Άλλοι ειδικοί το βλέπουν κάπως διαφορετικά. Ο μελετητής σαρκοβόρων δεινοσαύρων, Τομ Χολτζ, του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ, πιστεύει ότι πράγματι κάποια από τα είδη θα είχαν εξαφανιστεί έτσι κι αλλιώς μετά από 66 εκατομμύρια χρόνια, αλλά υποστηρίζει ότι άπαξ και η Γη μπήκε στην Παλαιόκαινο και την Ηώκαινο, δεν συνέβη κάτι ιδιαίτερο το οποίο θα επηρέαζε τη γενική βιολογία των δεινοσαύρων. Σε απλά ελληνικά: Θα μπορούσαν να επιβιώσουν έως σήμερα. Και θα ήταν και μια χαρά στον κόσμο μας.

AP Photo/Ajit Solanki

Ο Στίβεν Μπρουσέιτ, του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, συμπληρώνει ότι οι δεινόσαυροι είχαν επιβιώσει καλά κατά τη διάρκεια της αλλαγής των κλιματικών συνθηκών επί 160 εκατομμύρια χρόνια. «Οι δεινόσαυροι ήταν πολύ προσαρμοστικοί στο τέλος της Κρητιδικής περιόδου, δεν έμοιαζαν καθόλου με ένα είδος που βαίνει προς εξαφάνιση περιμένοντας έναν αστεροειδή να τους λιανίσει. Αντιθέτως ήταν ένα είδος με μεγάλη προοπτική εξέλιξης», υποστηρίζει.

Ας πούμε, λοιπόν, ότι οι δεινόσαυροι επιβίωσαν

Ας πούμε ότι ο αστεροειδής δεν χτύπησε ποτέ τη Γη. Ας πούμε ότι συνέχισαν τη θορυβώδη πορεία τους πάνω σ’ αυτήν. Ποιοι παράγοντες θα επηρέαζαν αργότερα την εξέλιξή τους;

Η βασική πρόκληση γι αυτούς θα ήταν η αλλαγή του κλίματος. Ένα γεγονός γνωστό ως το Παλαιόκαινο-Ηώναικο Θερμικό Μέγιστο, περίπου 55 εκατομμύρια χρόνια πριν, είδε τη μέσα παγκόσμια θερμοκρασία στους 8 βαθμούς Κελσίου ψηλότερα από σήμερα. Ο κόσμος ήταν περίπου σα θερμοκήπιο. Σε έναν τέτοιο κόσμο, τα σαυρόποδα πιθανώς θα αυξάνονταν σε πληθυσμό, θα γεννούσαν σε νεαρότερη ηλικία και θα μίκραιναν σε μέγεθος. Στο τέλος της Κρητιδικής υπήρχαν πολλά μικρά σαυρόποδα -περίπου στο μέγεθος μιας μεγάλης αγελάδας- στην Ευρώπη κυρίως, ενώ οι 40μετροι τιτανόσαυροι της μέσης Κρητιδικής περιόδου είχαν ήδη εξαφανιστεί προ πολλού.

Ένας άλλος παράγοντας της εξελικτικής πορείας των δεινοσαύρων είναι τα φυτά που υπήρχαν στη Γη. Στην ύστερη Κρητιδική περίοδο, άρχισαν να επικρατούν τα πιο θρεπτικά αγγειόσπερμα, έναντι των λιγότερο θρεπτικών γυμνόσπερμων. Ξανά σε απλά ελληνικά, ο δεινόσαυρος χρειαζόταν τεράστιο πεπτικό σύστημα -και άρα και μέγεθος σώματος- για να μπορέσει να χωνέψει.

Στο σημερινό κόσμο οι δεινόσαυροι θα τρέφονταν κατά κύριο λόγο με ανθοφόρα και άρα θα είχαν πιθανώς οδηγηθεί σε μείωση του μεγέθους τους, υποστηρίζει ο Ματ Μπόναν, παλαιοντολόγος του Πανεπιστημίου Στόκτον, του Νιού Τζέρζεϊ. Ο ίδιος λέει, ότι όπως πολλά πουλιά τρώνε φρούτα, έτσι και κάποια είδη δεινοσαύρων θα μπορούσαν να προσαρμοστούν σε τέτοιου είδους διατροφή.

Ο μαλλιαρός T-Rex

Ένα άλλο σημαντικό γεγονός, που συνέβη περίπου 34 εκατομμύρια χρόνια νωρίτερα, είναι η αποκοπή της Νοτίου Αμερικής από την Ανταρκτική. Αυτό οδήγησε στη δημιουργία ενός ρεύματος περιμετρικά του πόλου, το οποίο με τη σειρά του οδήγησε στη δημιουργία των πάγων και ενός πιο κρύου και ξηρού κλίματος στη Γη.

Στην Ολιγόκαινο και αργότερα στη Μειόκαινο εποχή, πολλές περιοχές της Γης έγιναν στέπες και βοσκοτόπια. «Επικράτησαν τα ευκίνητα, γρήγορα και μικρά χορτοφάγα ζώα. Στο παρελθόν ήταν εύκολο να κρυφτείς στα δάση. Στις στέπες, όμως, δεν έχεις που να κρυφτείς», λέει ο Χολτζ. Είναι η περίοδος που άρχισαν να αναπτύσσονται τα οπληφόρα ζώα. «Οι δεινόσαυροι είχαν ήδη πολλά εξελικτικά όπλα που τα θηλαστικά χρειάστηκαν αρκετά χρόνια για να αναπτύξουν», λέει ο Ντάρεν Νάις, παλαιοντολόγος στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον. Συμπληρώνει ότι κάποιοι χορτοφάγοι δεινόσαυροι είχαν μέχρι και 1000 δόντια σε κάθε σαγόνι, ενώ ένα άλογο ας πούμε, έχει 40. Επίσης οι δεινόσαυροι είχαν καλύτερη όραση από τα θηλαστικά, κάτι που τους βοηθούσε να βλέπουν τον κίνδυνο. Και βέβαια, θα είχαν πιθανώς μικρύνει οι λαιμοί τους αν έπρεπε να βοσκάνε γκαζόν.

AP Photo/Jose Luis Magana

Πιο κοντά στην εποχή μας οι δεινόσαυροι θα έπρεπε να διαχειριστούν τις εποχές των παγετώνων, στα τελευταία 2,6 εκατομμύρια χρόνια. Ξέρουμε όμως ότι οι δεινόσαυροι της Κρητόκαινου ζούσαν πάνω από τον Αρκτικό Κύκλο. «Ίσως στα πιο κρύα μέρη να βλέπαμε δεινόσαυρους με γούνα, ή καλυμμένους με φτερά», λέει ο Νάις. «Δεν θα ήταν πολύ δύσκολο να αναπτυχθούν μαλλιαροί Τυρανόσαυροι ή Τρικεράτοπες», συμφωνεί η Βικτόρια Άρμπορ, ειδική στους «θωρακισμένους» δεινόσαυρους από το Βασιλικό Μουσείο του Οντάριο, στον Καναδά.

Το ερώτημα, βέβαια, είναι ένα, για μας τουλάχιστον: Σε έναν κόσμο γεμάτο από φτερωτούς, επίγειους και θαλάσσιους δεινόσαυρούς, ποια θα ήταν η τύχη και η εξέλιξη των θηλαστικών;

Θα είχε υπάρξει ο άνθρωπος;

Τα θηλαστικά υπήρχαν στη Γη ήδη επί 160 εκατομμύρια χρόνια όταν χτύπησε ο αστεροειδής, αλλά ήταν περιθωριακά πλάσματα, μικρά και περιορισμένα σε συγκεκριμένα μέρη. Το χτύπημα του αστροειδούς και οι ανακατατάξεις που προκλήθηκαν από αυτό, ήταν που τους επέτρεψε να βγουν από τη σκιά και να εξελιχθούν.

«Κάποια από τα θηλαστικά ήδη εξελίσσονταν πριν το συμβάν», λέει ο Νάις. «Πιθανώς θα είχαμε πρωτεύοντα έτσι κι αλλιώς στην πορεία και ποιος ξέρει, ίσως και κάποια εκδοχή του ανθρώπου. Με δεδομένο ότι εξελιχθήκαμε σε έναν κόσμο γεμάτο από γιγαντιαία θηλαστικά, δεν είναι απίθανο», συμπληρώνει. Ο Χολτζ συμφωνεί: «Θα υπήρχαν μάλλον κάποια πρωτεύοντα και, όπως οι πρόγονοί μας αναγκάστηκαν να επιβιώσουν σε έναν κόσμο γεμάτο από θηριώδη αιλουροειδή έτσι κι αυτοί θα έπρεπε να αντιμετωπίσουν τους δεινόσαυρους».

AP Photo/John Minchillo

Οι άνθρωποι θα έπρεπε να δημιουργήσουν καταφύγια, κάτι που ο Νάις συμφωνεί ότι είναι λίγο σαν ένα σίκουελ του «Ένα εκατομμύριο χρόνια π.Χ.», αλλά κι αυτός επισημαίνει το γεγονός ότι έτσι κι αλλιώς οι πρόγονοί μας επιβίωσαν σε έναν κόσμο γεμάτο από μεγάλα ζώα που τους έβλεπαν σα μεζέ. «Ο κόσμος πιστεύει ότι η Μεσοζωική περίοδος (των δεινοσαύρων) ήταν ένα διαρκές λουτρό αίματος, στο οποίο μπορούσες να γίνεις κομματάκια σε δευτερόλεπτα, αλλά η αλήθεια είναι ότι οι μεγάλοι θηρευτές ήταν σκορπισμένοι σε μεγάλες εκτάσεις και ο κόσμος ήταν ένα σχετικά ασφαλές μέρος αν κατάφερνες να μην βρεθείς στο δρόμο τους», λέει.

Και φτάνουμε στο σήμερα

Αν υποθέσουμε, λοιπόν, ότι οι δεινόσαυροι τα κατάφεραν και επιβίωσαν. Τι θα τους είχε συμβεί τα τελευταία 100 χιλιάδες χρόνια;

Θα μπορούσαν να ζήσουν μαζί μας κι εμείς μαζί τους; Η πιο πιθανή απάντηση είναι «ναι».

Όμως, με τον ίδιο τρόπο που οδηγήσαμε πολλά είδη στην εξαφάνισή τους, η εξάπλωσή μας και η τεχνολογική ανάπτυξη, θα είχαν επιπτώσεις και στους δεινοσαύρους. Στο σήμερα, σ’ αυτή την παράλληλη πιθανή πραγματικότητα, κάποια είδη δεινοσαύρων, ακόμα και ο απόγονος του T-Rex, θα μπορούσαν να επιζήσουν σε προστατευμένα πάρκα, αρκετά μεγάλα για να φιλοξενήσουν τους ίδιους και τις ανάγκες τους. Ίσως σε κάποια μέρη όπως η Αλάσκα, ή η καρδιά της Αυστραλιανής ηπείρου. Κάποια μικρότερα είδη, ίσως είχαν καταφέρει να επιβιώσουν και να προσαρμοστούν ακόμα και στα αστικά περιβάλλοντα, όπως έχουν κάνει οι νυχτερίδες, τα ποντίκια και τα περιστέρια.

Παρ’ ότι στο παρελθόν τα μεγάλα θηλαστικά εξαφανίστηκαν, κάποια κατάφεραν να επιβιώσουν, όπως ο ελέφαντας και ο ρινόκερος. Έτσι, ίσως δεν είναι και τόσο απίθανο το σενάριο που θα έφερνε το Jurassic Park στην πραγματικότητα, τεράστια θεματικά πάρκα στα οποία θα χαζεύαμε τους δεινόσαυρους από μακριά, προσπαθώντας παράλληλα να εμποδίσουμε την εξαφάνισή τους.

Το απειλουμενο είδος, αντίθετα με όσα μας αρέσει να πιστεύουμε, δεν θα ήμασταν εμείς...

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

ΕΛΛΑΔΑ

«Προλαμβάνω»: Τα αποτελέσματα του Εθνικού Προγράμματος Πρόληψης από την Ειρήνη Αγαπηδάκη