«Πώς γινόμαστε εμπόρευμα»: Ο άνθρωπος που ξεσκέπασε την Cambridge Analytica αποκαλύπτει

Ο 29χρονος Κρίστοφερ Γουάιλι, που ήρθε στην Ελλάδα στο πλαίσιο του 4ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, μίλησε στο CNN Greece για όλα όσα έζησε τους περασμένους μήνες και ανέλυσε τους τρόπους με τους οποίους τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να απειλήσουν τη Δημοκρατία.

Μέσα από τον καταιγιστικό λόγο του αναδεικνύονται οι παγίδες της σύγχρονης διαδικτυακής εποχής και ο τρόπος με τον οποίο τα προσωπικά δεδομένα των πολιτών του κόσμου έχουν γίνει «όπλο» στα χέρια τεχνολογικών εταιρειών.

Το σκάνδαλο της Cambridge Analytica είναι μόνο ένα παράδειγμα. Με τον ίδιο τρόπο θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για λόγους χειραγώγησης και τα προσωπικά δεδομένα εκατομμυρίων άλλων ανθρώπων -είτε βρίσκονται στις ΗΠΑ είτε στη Βρετανία είτε στην Ελλάδα.

«Έχουν έρθει τα πάνω-κάτω στη ζωή μου»

Η βρετανική Cambridge Analytica εκμαίευε μέσω φαινομενικά «αθώων» κουίζ προσωπικά δεδομένα, όχι μόνο των χρηστών αλλά και των διαδικτυακών φίλων τους χωρίς τη συγκατάθεσή τους και, στη συνέχεια, βάσει ψυχογραφημάτων, τους σφυροκοπούσε με πολιτικές διαφημίσεις – που τελικά επηρέαζαν την κρίση τους και τις επιλογές τους.

Ο 29χρονος Καναδός είναι πρώην εργαζόμενος της Cambridge Analytica –κάτι που του δίνει μια μοναδική οπτική στο θέμα της χρήσης προσωπικών δεδομένων από εταιρείες.

Πώς έχει αλλάξει, όμως, η ζωή του μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου;

«Έχουν έρθει τα πάνω-κάτω. Η ζωή μου είναι εντελώς διαφορετική μετά από την αποκάλυψη. Πριν προχωρήσω στην αποκάλυψη ήρθα αντιμέτωπος με κάποιες απειλές, ιδιαίτερα από την εταιρεία –την Cambridge Analytica. Γνώριζαν ότι διαφωνούσα κάθετα με τον τρόπο που λειτουργούσαν και ήξεραν ότι κάλυπταν παράνομες πράξεις. Και ήξεραν ότι τα ήξερα αυτά. Εργάστηκαν πολύ σκληρά για να με σταματήσουν από το να μιλήσω. Αλλά εγώ το έκανα» λέει ο ίδιος στο CNN Greece, και συμπληρώνει: «Μετά από τις αποκαλύψεις ήρθα αντιμέτωπος με ακόμη περισσότερες απειλές –από διαφόρων ειδών εταιρείες. Την εβδομάδα που αναμενόταν να βγουν στη δημοσιότητα οι αποκαλύψεις έλαβα ένα γράμμα από το Facebook. Μεγάλη έκπληξη! Μιλούσαν για ενδεχόμενη τέλεση εγκλημάτων και μού έλεγαν ότι θα με καταγγείλουν. Χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι η έρευνα επικεντρωνόταν σε αυτούς και όχι σε εμένα».

«Μπορεί να γίνουν καταστροφικά λάθη»

Δεν τον πειράζει, όμως, η τροπή που πήρε η ζωή του. Αντίθετα είναι υπερήφανος επειδή η αποκάλυψή του υπήρξε το έναυσμα για να ανοίξει μια τόσο σημαντική και πολυδιάστατη συζήτηση.

«Αυτό για το οποίο είμαι υπερήφανος, εάν μπορώ να το πω αυτό, είναι ότι τώρα έχει ξεκινήσει μια πολύ σημαντική συζήτηση» τόνισε ο ίδιος, και συμπλήρωσε: «Αυτό που δεν κατανοούσαν οι άνθρωποι παλαιότερα ήταν ότι η τεχνητή νοημοσύνη και τα data δεν αποτελούν πλέον σενάριο επιστημονικής φαντασίας».

Ο Γουάιλι εξηγεί πως είναι πολύ σημαντικό η μετάβαση στη νέα αυτή εποχή να γίνει με σωστό και ασφαλή τρόπο.

«Αυτό που δείχνει η Cambridge Analytica είναι πως όλα αυτά μπορούν να έχουν καταστροφικές συνέπειες. Και πως μπορεί να γίνουν καταστροφικά λάθη υπό την εποπτεία μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών, που δεν κάνουν τίποτα για να τα αποτρέψουν (…). Τα πράγματα έχουν αλλάξει πολύ για εμένα αλλά ελπίζω πως αυτό σημαίνει ότι θα αλλάξουν και για την κοινωνία».

«Δεν είναι απλά υπηρεσίες…»

Πώς αποφάσισε ο Γουάιλι, όμως, να καταγγείλει την Cambridge Analytica;

«Η απόφαση ήρθε σταδιακά. Δεν έγινε σε μια στιγμή. Όταν έφυγα από την Cambridge Analytica προσπάθησα να προειδοποιήσω. Πήγα στις ΗΠΑ και μίλησα με διάφορους ανθρώπους από τον πολιτικό χώρο για να τους προειδοποιήσω. Πριν από τις εκλογές –δηλαδή πριν ο κόσμος γίνει άνω κάτω- κώφευαν όλοι. Μόνο μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ και το Brexit άρχισαν να μου δίνουν σημασία. Τότε αναρωτήθηκαν: “Tι είναι αυτή η εταιρεία και τι ακριβώς κάνει. Και πώς επηρεάζουν αυτοί οι αλγόριθμοι και αυτά τα δεδομένα;”. Εκείνη ήταν η στιγμή που αποφάσισα ότι πρέπει να μιλήσω, στη δική μου περίπτωση στα ΜΜΕ, για το τι συνέβη».

Πλέον, ο Γουάιλι έχει αφιερώσει τη ζωή του στην αφύπνιση των πολιτών αλλά και την ενεργοποίηση κυβερνήσεων για τη θέσπιση ενός κανονιστικού πλαισίου που θα διασφαλίζει τη Δημοκρατία.

Σε κάθε του ομιλία ή επαφή με νομοθέτες προσπαθεί να εξηγήσει πως οι πλατφόρμες των social media δεν είναι απλά υπηρεσίες αλλά θα πρέπει να τις σκεπτόμαστε διαφορετικά.

Πώς; Ως οικοδομήματα, όπως εξηγεί ο ίδιος.

«Αυτό που προσπαθώ να εξηγήσω στους νομοθέτες είναι πως αυτές οι πλατφόρμες δεν είναι υπηρεσίες αλλά αρχιτεκτονήματα. Και πρέπει να αρχίσουμε να τις σκεφτόμαστε ως κτίσματα, όχι ως υπηρεσίες ή κάποιο συμβόλαιο. Δεν υπάρχει κανένα κτήριο στο οποίο μπαίνεις που γράφει απ’ έξω όρους και προϋποθέσεις που λένε πως για την εμπειρία του χρήστη και για τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε το brand μας δεν υπάρχουν έξοδοι κινδύνου. Αυτό θα ήταν παράνομο. Και δεν μπορώ να καταλάβω γιατί επιτρέπουμε στην τεχνολογία και το διαδίκτυο να κατασκευάζει επικίνδυνα “κτήρια”. Αυτό που θέλω να καταλάβουν οι νομοθέτες είναι πως δεν πρόκειται για υπηρεσίες αλλά κτίσματα. Οι άνθρωποι ζουν τις ζωές τους μέσα σε αυτά τα κτήρια. Και όπως ακριβώς έχουμε ένα σωρό πρότυπα ασφαλείας για τα αυτοκίνητα, για τα κτήρια και για την ιατρική πρέπει να έχουμε και ορισμένους κανόνες για το πώς δημιουργούνται τα διαδικτυακά αυτά κτίσματα» αναφέρει χαρακτηριστικά.

«Terra nova»

Κατά τον Γουάιλι, η ανθρωπότητα βρίσκεται πλέον μπροστά από μια νέα εποχή. Πρόκειται, όμως, για μια νέα εποχή που κρύβει κινδύνους και απειλεί να μετατρέψει τις ιδέες και τις πεποιθήσεις των ανθρώπων σε εμπόρευμα.

«Νομίζω ότι αυτό που συμβαίνει τώρα είναι πολύ αποικιακό. Το διαδίκτυο είναι μια νέα γη. Και όταν κοιτάξουμε ιστορικά την εξερεύνηση και την εκμετάλλευση κάποιας νέας γης βλέπουμε ότι οι άνθρωποι, και περισσότερο οι αυτόχθονες, επηρεάστηκαν δραματικά κατά την προσπάθεια εκμετάλλευσης πόρων. Το ύπουλο πράγμα με το διαδίκτυο, όμως, είναι πως οι πόροι πλούτου δεν είναι το πετρέλαιο ή ο χρυσός ή το λάστιχο αλλά οι άνθρωποι –τα δεδομένα. Αν κάνουμε μια ιστορική αναδρομή παρατηρούμε τι συμβαίνει όταν οι άνθρωποι μετατρέπονται σε εμπορεύματα –όπως με την εμπορία σκλάβων ή οργάνων. Τώρα βρισκόμαστε μπροστά από τη δημιουργία της εμπορίας πληροφοριών, κατά την οποία η ταυτότητά σου και το ποιος είσαι –το είναι σου- μετατρέπονται σε εμπόρευμα» εξηγεί ο Γουάιλι, και συμπληρώνει:

«Και αυτό για εμένα είναι προσβλητικό. Και όχι μόνο προσβλητικό, νομίζω ότι είναι επικίνδυνο. Έτσι νομίζω ότι πρέπει να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να εξετάσουμε -είτε μιλάμε για την πολιτική είτε για κάποιο brand- εάν αυτό που κάνουμε με την ταυτότητα των ανθρώπων και τη συμπεριφορά τους και τις διαδράσεις τους στο διαδίκτυο είναι εμπορευματοποίηση και αν συμβάλει στη δημιουργία μιας ηθικής και ανθρώπινης κοινωνίας».

«Οι Έλληνες ψηφοφόροι είναι υπό τον έλεγχο μιας αμερικανικής εταιρείας»

Ο Christopher Wylie συμμετείχε στα Digital Disruption Sessions powered by VALUECOM, στο session «Weaponizing the Algorithm: My Data is My Weakness» στο πλαίσιο του Delphi Economic Forum IV, σε μια συζήτηση με τον ιδρυτή και CEO της VALUECOM, Αλέξανδρο Μάνο για τη δύναμη και σημασία των προσωπικών δεδομένων, πως ανατρέπουν την παραδοσιακή σχέση του καταναλωτή με τις μάρκες, τους κινδύνους και τις ευκαιρίες που δημιουργούνται αλλά και τη σημασία των αλγορίθμων.

Τα Digital Disruption Sessions είναι συζητήσεις με θέμα τη σύγκλιση της τεχνολογίας και της επικοινωνίας που διοργανώνει η VALUECOM στο πλαίσιο της FULL STACK MARKETING στρατηγικής που εφαρμόζει. Μέσα από αυτά, επιθυμεί να ξεκινήσει ένα διάλογο με δημιουργούς περιεχομένου, εκπροσώπους των ΜΜΕ, ειδήμονες της επικοινωνίας και κορυφαία επιχειρηματικά στελέχη για την ανάδειξη του ρόλου των νέων τεχνολογιών στην επικοινωνία και το μάρκετινγκ.

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, ο Γουάιλι εξέφρασε την πεποίθηση ότι οι χρήστες δύσκολα μπορούν να προστατευτούν από μόνοι τους αλλά θα πρέπει οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης να απλώσουν δίχτυ ασφαλείας.

«Πώς μπορείς να προστατευτείς από ένα αεροπλάνο που πέφτει;» διερωτήθηκε ο ίδιος, και συνέχισε: «Το ύπουλο πράγμα με την προπαγάνδα είναι πως όταν την βλέπεις σου αρέσει. Γιατί είναι στοχευμένη σε εσένα, έχει δημιουργηθεί για εσένα».

«Έχουμε κλωνοποιήσει την κοινωνία στο διαδίκτυο» εξήγησε ο Γουάιλι, και συμπλήρωσε: «Και όλα αυτά είναι αποθηκευμένα στις ΗΠΑ, υπό τον έλεγχο μιας αμερικανικής εταιρείας. Οι Έλληνες ψηφοφόροι είναι υπό τον έλεγχο μιας αμερικανικής εταιρείας. Έξω από τη δικαιοδοσία της ελληνικής κυβέρνησης. Και αυτό είναι πρόβλημα».