Πόσο απέχουμε από την εμπορική διάθεση 5G υπηρεσιών στην Ελλάδα;

Τη δεκαετία του ’80 ήταν η 1^η -αναλογική- γενιά, τη δεκαετία του ’90 περάσαμε στην ψηφιακή 2^η γενιά, του ’00 ήταν η σειρά της 3^ης γενιάς που έδωσε τη δυνατότητα να περάσουμε στην εποχή του mobile Internet, την τρέχουσα δεκαετία είναι η εποχή της 4^ης γενιάς ή 4G. Και η δεκαετία του ’20 θα είναι η σειρά για την 5^η γενιά, η οποία τις τελευταίες εβδομάδες βρίσκεται στο προσκήνιο του ενδιαφέροντος όλων όσων ασχολούνται με το χώρο των ψηφιακών τεχνολογιών. Ακόμη και στην Ελλάδα, όπου έχουμε αρχίσει να βλέπουμε τις πρώτες πιλοτικές δοκιμές.

Αν πάντως πιστεύει κανείς ότι η εμπορική διάθεση υπηρεσιών 5G είναι θέμα μηνών, καλό θα ήταν να κάνει υπομονή, καθώς στην Ελλάδα τα πρώτα δείγματα θα τα δούμε το 2020, ενώ θα πρέπει να τονιστεί ότι για την πλήρη «ανάπτυξη» και αξιοποίηση των δικτύων 5^η γενιάς όπως και των νέων υπηρεσιών και εφαρμογών που θα προσφέρει το 5G -το οποίο χαρακτηρίζεται ως «επανάσταση» ενώ το 4G ήταν «εξέλιξη»- θα πρέπει να περιμένει μέχρι τα μέσα της επόμενης δεκαετίας.

Γιατί τόσο ενδιαφέρον;

Ο λόγος που υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για το 5G δεν είναι απλά ότι θα προφέρει πολύ

πολύ υψηλότερες ταχύτητες διακίνησης δεδομένων, που θα ξεκινούν σε πρώτη φάση από τα 10 Gbps αν και υπάρχουν υλοποιήσεις που φθάνουν σε επίπεδα 25 Gbps και άνω. Υπενθυμίζεται ότι τα ενσύρματα δίκτυα οπτικών ινών προσφέρουν ταχύτητες έως 1 Gbps, προκειμένου να έχετε ένα μέτρο σύγκρισης.

Στα πλεονεκτήματα της τεχνολογίας είναι η δυνατότητα που προσφέρει για τη λειτουργία ενός πολύ μεγάλου αριθμού διασυνδεδεμένων συσκευών ακόμη και σε μία σχετικά μικρή περιοχή. Κάτι πολύ σημαντικό και ουσιαστικά απαραίτητο προκειμένου να λειτουργήσει αποδοτικά το αποκαλούμενο «Διαδίκτυο των Πραγμάτων» (Internet of Things – IoT) όπου όλες οι συσκευές είναι συνδεδεμένες μεταξύ τους.

Επιπλέον, η νέα αρχιτεκτονική που υλοποιείται έχει ως αποτέλεσμα όπου απαιτείται η «καθυστέρηση» στην ανταπόκριση του δικτύου (σ.σ. πρόκειται για το αποκαλούμενο latency) να κινείται σε πολύ χαμηλά επίπεδα της τάξεως ακόμη και του 1 ms. Το χαμηλό latency είναι απαραίτητο σε υπηρεσίες όπως είναι η διαχείριση αυτόνομων αυτοκινήτων και η τηλεϊατρική όπου απαιτείται μεγάλη ακρίβεια.

Επίσης, η τεχνολογία δίνει τη δυνατότητα στους παρόχους δικτύου να διαμορφώνουν τις υποδομές τους ώστε να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες συγκεκριμένων υπηρεσιών, το αποκαλούμενο network slicing. Δηλαδή, για να έχει κανείς γρήγορη πρόσβαση στο Web, χρειάζεται υψηλές ταχύτητες αλλά όχι απαραίτητα χαμηλό latency. Αντίθετα, στην αυτόνομη οδήγηση δεν χρειάζεσαι υψηλές ταχύτητες αλλά πολύ χαμηλό latency. Οπότε, ο πάροχος διαμορφώνει ανάλογα με την υπηρεσία την υποδομή του, κάτι που θεωρείται ότι βοηθά στην καλύτερη αξιοποίηση των υποδομών και τη μείωση του κόστους.

Πρακτικά, το 5G αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου να μπορούν να υπάρχουν υπηρεσίες όπως είναι τα αυτόνομα οδηγούμενα αυτοκίνητα, η τηλεϊατρική οπουδήποτε, το IoT κ.ά. Συν ότι ανοίγει το δρόμο για να δούμε λύσεις που δεν φανταζόμασταν τα τελευταία χρόνια.

Τι γίνεται στην Ελλάδα;

Στη χώρα μας, το 5G έχει εισέλθει νωρίτερα από ότι θα περίμενε κανείς. Οι προ διετίας εκτιμήσεις ήταν πως τα πρώτα πιλοτικά δίκτυα θα ξεκινούσαν μέσα στο α’ εξάμηνο του 2019, αλλά η Cosmote «πρόλαβε» και υλοποίησε το πρώτο δοκιμαστικό δίκτυο 5G στην Ελλάδα μέσα στο 2018. Η σχετική παρουσίαση έγινε την περασμένη εβδομάδα με τη δοκιμή να λαμβάνει χώρα σε υπαίθριο χώρο του δήμου Ζωγράφου, παρουσία του υπουργού Ψηφιακής Πολιτικής, Νίκου Παππά, ενώ ο εξοπλισμός που χρησιμοποιήθηκε προέρχεται από τις Ericsson και Nokia.

Όσον αφορά τις εφαρμογές που επέδειξε η Cosmote περιελάμβαναν:

• εφαρμογή Internet of Skills για προσομοίωση ιατρικής επέμβασης από απόσταση μέσω μάσκας εικονικής πραγματικότητας (VR),
• ολογραφική μεταφορά (Hologram Transfer), όπου άνθρωποι που βρίσκονταν σε διαφορετικά σημεία συζητούσαν στον ίδιο χώρο, σε πραγματικό χρόνο,
• χρήση αυτοματισμών 5G real time και συνεργασία ρομποτικής για την ισορροπία μιας μπάλας
• 360° live feed σε ανάλυση 4Κ, μέσω εικονικής πραγματικότητας και
• εκτέλεση πέναλτι σε πραγματικό χρόνο μέσω εικονικής πραγματικότητας (VR).

Το 5G έχει βρεθεί ψηλά στην ατζέντα του υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, το οποίο ήταν εκείνο που ώθησε τους τρεις παρόχους (Cosmote, Vodafone, Wind) να υπογράψουν μνημόνια συνεργασίας με τους δήμους Ζωγράφου, Τρικκαίων και Καλαμάτας αντίστοιχα αναφορικά με την ανάπτυξη πιλοτικών δικτύων 5G. Η απορία που υπάρχει -και δεν έχει λυθεί στους περισσότερους παρατηρητές της τηλεπικοινωνιακής αγοράς- είναι πως ένας δήμος μπορεί να βοηθήσει έναν πάροχο να αναπτύξει το πιλοτικό δίκτυο του, ενώ, προς το παρόν, δεν θα υπάρχουν κάποια οφέλη από τους δημότες πέραν του ότι -ενδεχομένως- θα μπορούν να δουν από κοντά τις δυνατότητες της επόμενης γενιάς κινητής τηλεφωνίας.

Το δρόμο της Cosmote αναμένεται να ακολουθήσουν σύντομα Vodafone και Wind, αλλά θα πρέπει να τονιστεί ότι έχουμε ακόμη πολύ δρόμο μέχρι να ξεκινήσει η εμπορική διάθεση υπηρεσιών στην Ελλάδα. Και ο βασικός λόγος δεν είναι άλλος από το γεγονός ότι δεν έχει εκχωρηθεί το απαραίτητο φάσμα συχνοτήτων, μία διαδικασία που αναμένεται να πραγματοποιηθεί προς το τέλος του 2019, σύμφωνα τουλάχιστον με τις πληροφορίες από την αρμόδια Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ). Το μόνο θετικό σημείο -μέχρι τώρα- είναι πάντως πως η ΕΕΤΤ ολοκλήρωσε σχετικά γρήγορα τη διαδικασία εκχώρησης του φάσματος συχνοτήτων που χρησιμοποιείται για τα πιλοτικά δίκτυα των τριών παρόχων στις περιοχές που έχουν επιλεγεί.

Η διαδικασία εκχώρησης του φάσματος συχνοτήτων για το 5G αναμένεται σε κάθε περίπτωση με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Κατ’ αρχήν, να σημειωθεί πως στο 5G αναμένεται να χρησιμοποιηθούν διαφορετικές περιοχές συχνοτήτων και κάθε περιοχή θα χρησιμοποιείται για διαφορετικές υπηρεσίες. Συγκεκριμένα, αναμένεται να χρησιμοποιηθούν τόσο τα 700 MHz, όσο και τα 3,6 GHz (Ευρώπη) ή τα 3,8 GHz (ΗΠΑ) αλλά και φάσμα σε υψηλότερες συχνότητες (26 και 28 MHz), ενώ παράλληλα γίνονται δοκιμές για χρήση συχνοτήτων στα 60 και άνω GHz. Ποιες συχνότητες θα δοθούν στην Ελλάδα είναι κάτι που θα δούμε μέσα στο 2019.

Στις ΗΠΑ και την ανατολική Ασία, οι διαδικασίες έχουν προχωρήσει και ολοκληρωθεί σε ορισμένες περιπτώσεις (Νότια Κορέα) κάτι που συμβαίνει σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, όπου, μάλιστα, το τίμημα πήγε σε πολύ υψηλά επίπεδα. Γεγονός που δεν αποκλείεται να έχει επηρεάσει την εδώ επιλογή να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο 5G.

Βέβαια, η «γκρίνια» για το πόσο ψηλά θα κινηθεί το τίμημα για το φάσμα συχνοτήτων έχει ήδη ξεκινήσει από την πλευρά των παρόχων που υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να τους δοθεί η δυνατότητα να έχουν περιθώρια να κάνουν επενδύσεις σε υποδομές και όχι να χρησιμοποιήσουν τα κεφάλαια τους για την απόκτηση του φάσματος. Μάλιστα, δεν είναι τυχαίες οι πρόσφατες δηλώσεις των επικεφαλής των τριών παρόχων σε τηλεπικοινωνιακό συνέδριο όπου επισημάνθηκε ότι η πολιτεία δεν θα πρέπει να κάνει μία δημοπρασία αποκλειστικά για να συγκεντρώσει έσοδα τη στιγμή που δεν υπάρχει πλάνο αυτή τη στιγμή αναφορικά με το που θα προέλθουν τα επιπλέον έσοδα για τις εταιρείες. Και δεν είναι τυχαίο ότι στο ίδιο συνέδριο ο Srini Golopan, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της Deutsche Telekom και υπεύθυνος για τις ευρωπαϊκές δραστηριότητες του γερμανικού ομίλου, αναφέρθηκε στην περίπτωση της Νοτίου Κορέας, η οποία έχει αποκτήσει εξαιρετικά προηγμένες δικτυακές υποδομές αλλά είναι και μία χώρα όπου το φάσμα συχνοτήτων έχει εκχωρηθεί έναντι πολύ χαμηλού τιμήματος.

«Το κράτος έκανε μία παραχώρηση έχοντας ως στόχο να δημιουργήσει μία οικονομία που θα ήταν ανταγωνιστική χάρη στην αξιοποίηση των τεχνολογιών και όχι χάρη στο χαμηλό κόστος του εργατικού δυναμικού όπως συνέβαινε στο παρελθόν» επεσήμανε το υψηλόβαθμο στέλεχος του γερμανικού κολοσσού.

Η διεθνής «μάχη» για το 5G

Σε διεθνές επίπεδο, το 5G έχει εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια σε έναν «αγώνα δρόμου» μεταξύ των μεγάλων οικονομιών προκειμένου να δείξουν την τεχνολογική πρωτοπορία τους. Μάλιστα, η ΕΕ είχε χαρακτηρίσει πριν από 4 χρόνια ως μία ευκαιρία προκειμένου η Ευρώπη να βρεθεί εκ νέου στην αιχμή της τεχνολογίας τουλάχιστον όσον αφορά την κινητή τηλεφωνία. Όμως, από πέρσι ήταν εμφανές ότι η ΕΕ έχει χάσει αυτήν την ευκαιρία με τους Αμερικανούς, τους Κινέζους και τους Κορεάτες να έχουν πλέον το πάνω χέρι.

Η πραγματικότητα είναι πως οι Ευρωπαίοι δεν υπολόγισαν ότι οι διεθνείς τηλεπικοινωνιακοί οργανισμοί θα κατάφερναν να συμφωνήσουν πιο γρήγορα από ποτέ όσον αφορά τα τεχνολογικά πρότυπα για το 5G. Κάτι που έχει ως αποτέλεσμα να είναι πλέον δυνατόν να αρχίσουν οι υλοποιήσεις εμπορικών δικτύων 5^ης γενιάς, έστω και αν οι διαθέσιμες υπηρεσίες και οι τερματικές συσκευές είναι ελάχιστες. Η αμερικανική Verizon έχει λανσάρει ήδη ένα εμπορικό δίκτυο 5G σε ορισμένες πόλεις των Ηνωμένων Πολιτειών, ενώ κάτι αντίστοιχο έκαναν πρόσφατα και τρεις πάροχοι στη Νότια Κορέα (SK Telekom, KT και LG Uplus). Στην Ευρώπη, όλοι οι μεγάλοι τηλεπικοινωνιακοί όμιλοι έχουν υλοποιήσει πιλοτικά δίκτυα σε αρκετές αγορές και δοκιμάζουν υπηρεσίες.

Βέβαια, η κάλυψη είναι περιορισμένη και οι υπηρεσίες αφορούν αποκλειστικά εταιρικούς πελάτες που έχουν τη δυνατότητα για εξαιρετικά γρήγορη πρόσβαση στο Διαδίκτυο μέσω μίας λύσης σταθερής ασύρματης πρόσβασης. Από την άλλη πλευρά, αυτό είναι και το πρώτο βήμα μέχρι να δούμε τις συσκευές που θα αξιοποιούν τις δυνατότητες της 5^ης γενιάς κινητής τηλεφωνίας.

Τι γίνεται με τις συσκευές;

Όσον αφορά τις 5G τερματικές συσκευές, η πιο ενδιαφέρουσα χρονιά αναμένεται να είναι το 2019. Μέσα στη φετινή χρονιά, οι ανακοινώσεις για τερματικές συσκευές ήταν περιορισμένες. Η Huawei ανακοίνωσε μία τερματική συσκευή για υπηρεσίες σταθερής ασύρματης πρόσβασης στο Mobile World Congress που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο και η οποία χρησιμοποιεί έναν ειδικό επεξεργαστή με την επωνυμία Balang. Επίσης, στο τέλος του καλοκαιριού η Motorola έδειξε ένα module, το οποίο όταν συνδέεται με συγκεκριμένα smartphones της τους δίνει τη δυνατότητα να εκμεταλλευτούν τις υψηλές ταχύτητες ενός 5G δικτύου.

Το πρόβλημα ήταν μέχρι πρόσφατα η έλλειψη των κατάλληλων chipsets, της «καρδιάς» των smartphones και άπαντες περίμεναν την Qualcomm, τον αμερικανικό κολοσσό τα προϊόντα του οποίου χρησιμοποιούνται στη συντριπτική πλειοψηφία των κορυφαίων φορητών συσκευών. Η αναμονή έληξε την περασμένη εβδομάδα με την Qualcomm να παρουσιάζει τον Snapdragon 855, το πρώτο chipset που μπορεί να υποστηρίξει τη λειτουργία μίας συσκευής σε 5G δίκτυα.

Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι οι κατασκευαστές smartphones μπορούν πλέον να ξεκινήσουν να σχεδιάζουν 5G συσκευές και οι πρώτες ανακοινώσεις αναμένονται στο Mobile World Congress τον προσεχή Φεβρουάριο, χωρίς να αποκλείεται να υπάρξει κάποια ανακοίνωσε και στη CES στις αρχές του 2019. Μεταξύ των κατασκευαστών που αναμένεται να έχουν έτοιμα 5G μοντέλα την επόμενη χρονιά περιλαμβάνονται η Samsung, η Huawei, η Motorola, η LG και ενδεχομένως ορισμένοι ακόμη από τους μεγάλους Κινέζους κατασκευαστές. Όσον αφορά την Apple, το πρώτο 5G iPhone δεν αναμένεται πριν το 2020.

Πάντως, αυτό που πρέπει να τονισθεί είναι πως ναι μεν τη διετία 2019-2020 το 5G θα είναι ψηλά στην ατζέντα των εταιρειών ψηφιακών τεχνολογιών, αλλά για τους καταναλωτές η πραγματική αξία της επόμενης γενιάς δικτύων κινητής τηλεφωνίας θα αρχίσει να γίνεται ορατή από το 2021 και έπειτα. Ο λόγος είναι ότι χρειάζεται κατ’ αρχήν να υπάρχει σημαντική πληθυσμιακή κάλυψη, να γίνει πιο προσιτό το κόστος απόκτησης μίας 5G συσκευής και το κυριότερο να υπάρξουν καινοτόμες εφαρμογές και υπηρεσίες που θα εκμεταλλεύονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης τεχνολογίας. Πρακτικά, χρειάζεται να δημιουργηθεί έναν νέο οικοσύστημα, το οποίο, προς το παρόν, βρίσκεται ακόμη στα πρώτα βήματα του.