Μάθιου Γκαρουάνα Γκαλίσια: Η μητέρα μου ερευνούσε για διαφθορά αυτούς που τώρα ερευνούν το φόνο της

Κάτι που όπως λέει ο ίδιος σχετίζονται. Ο Μάθιου δούλεψε σαν δημοσιογράφος για τέσσερα χρόνια στην Κόστα Ρίκα και στη συνέχεια στο Παρίσι και τώρα ετοιμάζεται να επιστρέψει στη Μάλτα ώστε να βρίσκεται στο κέντρο των ερευνών. Ο Μάθιου Γκαρουάνα Γκαλίσια μίλησε στο CNN Greece για όσα είδε και έμαθε αυτόν τον ένα χρόνο και για τις προσπάθειές του να δικαιωθεί η μητέρα του.

Πως νιώθεις κάθε φορά που επιστρέφεις στη Μάλτα;

Πολύ άσχημα. Είναι να σα να επιστρέφω σε μια εμπόλεμη ζώνη. Είναι ένας τόπος που με τραυμάτισε, αλλά πάνω από όλα είναι η ατμόσφαιρα που νιώθω. Είναι επικίνδυνα και συνεχώς περιμένω να συμβεί κάτι βίαιο. Και δεν είμαι μόνο εγώ που νιώθω έτσι . Όλος ο κόσμος είναι ανήσυχος . Όχι μόνο η οικογένειά μου.

Αναφέρεσαι στο πως νιώθει ο δημοσιογραφικός κόσμος στη Μάλτα, ή σε μια γενικότερη τοξική, όπως λες, ατμόσφαιρα;

Είναι ένα σύστημα μέσων ενημέρωσης που έχει καταρρεύσει. Είναι σαν να μην υπήρξαν ποτέ μέσα ενημέρωσης . Η μητέρα μου ήταν η μόνη δημοσιογράφος ερευνήτρια στη χώρα. Αυτά που δημοσίευε δεν τα δημοσίευε κανένας άλλος και από τότε που τη δολοφόνησαν δεν έχει υπάρξει κανένας για να την αντικαταστήσει, προφανώς γιατί δεν μπορεί. Έχουμε μείνει με μέσα ενημέρωσης δειλά και φοβισμένα, με δημοσιογράφους που δεν ξέρουν πώς να ερευνήσουν, που δεν θέλουν να ερευνήσουν . Θα περάσουν δεκαετίες μέχρι η χώρα να αναρρώσει από αυτό που συνέβη.

Έχει περάσει ένας χρόνος από τη δολοφονία της μητέρας σου. Ποιά είναι η εικόνα που έχεις αναφορικά με τη διαδικασία των ερευνών;

Η κατάσταση είναι απαράδεκτη. Οι ίδιο θεσμοί που κατέστησαν δυνατή τη δολοφονία της μητέρας μου, τώρα είναι αυτοί που έχουν αναλάβει να ερευνήσουν την υπόθεση. Οι ίδιοι θεσμοί του κράτους και της κυβέρνησης δημιούργησαν αυτό το σύστημα ατιμωρησίας στην χώρα. Πως μπορούν τώρα να φέρουν τη δικαιοσύνη; Είναι αδύνατο. Αυτοί οι θεσμοί είναι γεμάτοι ανθρώπους που η μοναδική τους φιλοδοξία είναι να εξασφαλίσουν την ατιμωρησία.

Πριν τη δολοφονία της μητέρας σου παρακολουθούσες της δουλειά της; Ποια είναι η εικόνα που έχεις τώρα για τη μητέρα σου και τη δουλειά της;

Τώρα νιώθω πολύ πιο περήφανος για αυτήν από ότι στο παρελθόν. Με τη δολοφονία της αποδείχθηκε ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν είχαν άλλον τρόπο να τη σταματήσουν. Μόνο αν τη σκότωναν. Προσπάθησαν και με άλλους τρόπους. Με το να πλήξουν την αξιοπιστία της, ή με τον να την εκφοβήσουν, ή με βία όπως το ότι έβαλαν φωτιά στο σπίτι μας, απειλές κτλ.

Άρα στην οικογένεια καταλαβαίνατε πολύ καλά ότι κάνει κάτι επικίνδυνο και ότι θα μπορούσε κάτι κακό να της συμβεί.

Η μητέρα μου δεν επέλεξε να κάνει πίσω. Αυτή είναι η διαφορά. Όταν συμβαίνουν τέτοια πράγματα στη χώρα σου δεν μπορείς να επιλέξεις. Να πεις «εντάξει θα ζήσω με αυτή την αδικία γύρω μου. Με αυτή τη διαφθορά, με αυτή την ατιμωρησία.»
Για ανθρώπους σαν εμένα ή σαν τη μητέρα μου είναι αδύνατο. Πρέπει να κάνουμε κάτι και αυτό σε κάνει ένα προβεβλημένο πρόσωπο χωρίς να το έχεις επιλέξει, βάζοντάς σε ένα μια επικίνδυνη συνθήκη.

Τι είναι η πρωτοβουλία «The Daphne Project»;

Τον πρώτο καιρό μετά τη δολοφονία της μητέρας μου ήμουν σαφώς πολύ στενοχωρημένος αλλά ταυτόχρονα και πολύ ανήσυχος για το τι θα γίνουν οι ιστορίες που ερευνούσε. Για μένα ήταν μια διπλή αδικία. Έχασα τη μητέρα μου αλλά ταυτόχρονα χάναμε και όλη την ερευνητική δουλειά της, όλα όσα είχε μέσα στο μυαλό της. Κάποια στιγμή εμφανίστηκε ένας δημοσιογράφος τον οποίο είχα γνωρίσει το προηγούμενο καλοκαίρι όταν δούλευα στο γραφείο του ICIJ (Διεθνής Ένωση Ερευνητών Δημοσιογράφων) στο Παρίσι και μέσω αυτού ένας Γάλλος δημοσιογράφος που τελικά ξεκίνησε το «The Daphne Project», o Λοράν Ρισάρ, ζήτησε να συναντηθούμε. Πήγα στη συνάντηση μαζί με τα αδέρφια μου, μας είπε για την ιδέα του να συνεχίσει την δουλειά της μητέρας μου μαζί με την ομάδα του και να φέρει στο φως όλα όσα αυτή ερευνούσε. Έτσι αποφασίσαμε να εμπιστευτούμε αυτή την ομάδα των δημοσιογράφων. Και έτσι γίναμε οι πηγές τους χωρίς να αποτελούμε μέρος τις ομάδας.

Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, μαζί με τα αδέρφια σου συνεχίζεται την δουλειά της μητέρας σου. Φοβάσαι καθόλου; Έχεις δεχθεί ποτέ απειλές;

Ναι, το σκέφτομαι συνέχεια. Η απειλή παραμένει εκεί. Είναι το να ζεις με ένα μόνιμο άγχος και μια ανησυχία. Πάντα σκέφτομαι ότι μπορεί να μου συμβεί κάτι γιατί δεν υπάρχει τίποτα που να μπορεί να σταματήσει αυτούς τους ανθρώπους. Το μήνυμα της δολοφονίας της μητέρας μου μέρα μεσημέρι απέναντι από το σπίτι μας ήταν: «Κοιτάξτε. Μπορούμε να σας χτυπήσουμε όπου και όποτε θέλουμε. Δεν μπορεί να μας σταματήσει τίποτα.»
Η κατάσταση συνεχίζει εσύ στη Μάλτα και η αστυνομία δεν αποτελεί απειλή γι αυτούς.

Είχες όμως καμία ευθεία απειλή;

Μας έστειλαν μια απειλητική επιστολή πριν μερικούς μήνες. Αυτοί οι άνθρωποι δεν λειτουργούν με ευθείες απειλές. Να σε πάρουν πχ τηλέφωνο και να σε απειλήσουν ότι θα σε σκοτώσουν .

Μου είπες πριν για το ρόλο της κυβέρνησης. Έχετε αποδείξεις η ενδείξεις ότι η κυβέρνηση της Μάλτας θέτει εμπόδια στην έρευνα για τη μητέρα σου;

Αυτό που συνέβη στην αρχή της έρευνας ήταν ότι επικεφαλής της υπόθεσης τέθηκε ο σύζυγος μιας βουλευτού και υπουργού της κυβέρνησης, ο Σίλβιο Βαλέτα. Αυτός ήταν μεταξύ των προσώπων τη δράση των οποίων ερευνούσε η μητέρα μου γιατί θεωρούσε ότι είναι μέρος του συστήματος της ατιμωρησίας που έχει επιβληθεί στη χώρα καθώς δεν γινόταν καμία έρευνα για τη διαφθορά. Η οικογένειά μου και εγώ προσφύγαμε στη Δικαιοσύνη για να βγει αυτός ο άνθρωπος από την ομάδα της έρευνας το πετύχαμε αλλά η κυβέρνηση προσέφυγε κατά της απόφασης του δικαστή και απαντήσαμε και εμείς με νέα προσφυγή. Αυτό μας κόστισε πολύ σε χρόνο, χρήμα και ενέργεια, τελικά για το τίποτα.

Η κυβέρνηση είναι το ένα κομμάτι της ιστορίας από την πολιτική πλευρά. Το άλλο κομμάτι είναι η αντιπολίτευση. Τι κάνουν οι υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις για την υπόθεση της μητέρας σου;

Στις περυσινές εκλογές, μιλούσαμε με τη μητέρα μου και αναρωτιόμασταν γιατί η κυβέρνηση ξοδεύει τόσα χρήματα για να κερδίσει τις εκλογές; Όλες οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι θα είχε μια άνετη νίκη, γιατί λοιπόν ξόδευαν τόσο χρήμα κι έδιναν δουλειές δεξιά κι αριστερά; Μετά τις εκλογές καταλάβαμε ότι στόχος της κυβέρνησης δεν ήταν να κερδίσουν απλά τις εκλογές αλλά να κερδίσουν με τέτοια διαφορά ώστε να εκμηδενίζουν την αντιπολίτευση. Και τα κατάφεραν. Αυτή τη στιγμή η αντιπολίτευση στη Μάλτα είναι πιο ανίσχυρη από ποτέ. Είμαστε μια χώρα σχεδόν με μόνο ένα κόμμα.

Ναι αλλά για την διαδικασία που μου περιγράφεις, η κυβέρνηση της Μάλτας δεν είναι υπόλογος απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση;

Όχι γιατί η ΕΕ δεν έχει τα εργαλεία για να πιέσει ή για να ελέγξει.

Στην Ελλάδα ξέρεις ότι την τελευταία δεκαετία είχαμε τη δολοφονία ενός δημοσιογράφου και τον περίεργο θάνατο ενός ακόμη. Τον τελευταίο χρόνο στην ΕΕ έχουν δολοφονηθεί τρείς δημοσιογράφοι. Νομίζεις ότι οι δολοφονίες δημοσιογράφων, πλέον εξελίσσονται σε ευρωπαϊκό πρόβλημα; Η ΕΕ τι μπορεί να κάνει γι αυτό;

Ναι είναι ένα πρόβλημα για όλη την Ευρώπη αλλά το πρόβλημα είναι πολύ πιο σοβαρό στην περιφέρεια της ΕΕ όπως έχουμε διαπιστώσει. Με τα θεσμικά όργανα που διαθέτει η ΕΕ σήμερα είναι πολύ λίγα αυτά που μπορεί να κάνει. Το πρώτο που θα πρέπει να κάνει όμως είναι να αναγνωρίσει το σημείο στο οποίο βρισκόμαστε, την κατάσταση αναφορικά με την ασφάλεια των δημοσιογράφων και να συνειδητοποιήσει ότι πλέον δεν υπάρχει δυνατότητα να κάνει ούτε βήμα πίσω. Να πει ότι «από εδώ που βρισκόμαστε η κατάσταση θα χειροτερέψει αν δεν κάνουμε τίποτα». Αυτό που πρέπει να κάνει είναι να αναπτύξει τις υπηρεσίες αυτές που απαιτούνται για αναληφθούν δράσεις και να εγγυηθούν ότι δεν θα υπάρξουν άλλες δολοφονίες.

Ποια είναι τα σχέδιά σου από εδώ και στο εξής;

Θα γυρίσω σύντομα στη Μάλτα γιατί πρέπει να καταθέσω για την υπόθεση της μητέρας μου. Θα συνεχίσω να ταξιδεύω για μερικούς μήνες ακόμη και μετά θα πρέπει να γυρίσω στη Μάλτα. Ασχολούμαι συνεχώς με την υπόθεση της μητέρας μου, αφιερώνω όλο μου το χρόνο σε αυτό και θα είναι καλύτερα να είμαι στο σπίτι της οικογένειάς μου.