Παραεμπόριο: Η μεγάλη ανοικτή πληγή της ελληνικής οικονομίας

Το ελληνικό δημόσιο εξακολουθεί να στερείται συνολικά έσοδα ύψους τουλάχιστον 5 δισ. ευρώ ετησίως λόγω του παραεμπορίου, με τον διαφυγόντα τζίρο από την αγορά να εκτιμάται από 15 έως και 17 δις. ευρώ, ενώ το 30% του συνολικού εμπορικού τζίρου είναι προϊόντα απομίμησης ή παραποίησης.

Ο πρόεδρος της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ) Βασίλης Κορκίδης, μιλώντας στο CNN Greece για το φαινόμενο του παραεμπορίου και λαθρεμπορίου, κάνει λόγο για «συνεχή αιμορραγία της ελληνικής οικονομίας».

Η ραγδαία εξάπλωση του φαινομένου, από την προμνημονιακή εποχή μέχρι και σήμερα, σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί αυτοτελές πρόβλημα καθώς συνδέεται άμεσα τόσο με την οικονομική κρίση, όσο και με την υπερφορολόγηση.

Η Ελλάδα, σύμφωνα με την έκθεση του ΟΟΣΑ, είναι κόμβος για δύο από τις δέκα βασικές κατηγορίες προϊόντων απομίμησης που διοχετεύονται στην ευρωπαϊκή αγορά. Ειδικά για τον φωτογραφικό εξοπλισμό και τα ιατρικά μηχανήματα –κατηγορία στην οποία περιλαμβάνονται και τα γυαλιά ηλίου- η Ελλάδα είναι στην έβδομη θέση κατάταξης των χωρών προέλευσης απομιμήσεων.

Σύμφωνα με σειρά μελετών που έχει εκπονήσει το Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO) μέσω του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου παραβίασης των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, εκτιμάται ότι κάθε χρόνο χάνονται περισσότερα από 48 δισ. ευρώ, δηλαδή το 7,4% του συνόλου των πωλήσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Οι συνέπειες του φαινομένου επεκτείνονται και σε επίπεδο θέσεων εργασίας καθώς σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του EUIPO περίπου 790.000 θέσεις εργασίας χάνονται στην Ευρώπη λόγω παραεμπορίου.

Στην Ελλάδα μόνο από το λαθρεμπόριο τσιγάρων, που εντείνεται τα τελευταία δύο χρόνια, εκτιμάται ότι έχουν χαθεί περίπου 60.000 θέσεις εργασίας. Οι απώλειες από τις απομιμήσεις και την πειρατεία ξεπερνούν τις 24.000 θέσεις εργασίας, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Ινστιτούτου Εμπορίου και Υπηρεσιών της ΕΣΕΕ (ΙΝΕΜΥ).

Το EUIPO κατατάσσει την Ελλάδα στην 1^η θέση αναφορικά με τη σχετική απώλεια θέσεων εργασίας λόγω της κυκλοφορίας προϊόντων παραποίησης/απομίμησης και στην 4^η θέση σχετικά με τις απολεσθείσες πωλήσεις μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Τα καλλυντικά και τα φάρμακα είναι οι κλάδοι που πλήττονται περισσότερο σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ, καταγράφοντας απώλειες της τάξης του 20% και 12% αντίστοιχα.

Το λαθρεμπόριο, που μέχρι πρότινος αποτυπωνόταν ως εικόνα με πλανόδιους «μικροπωλητές» στους κεντρικούς εμπορικούς δρόμους της Αθήνας, διαφοροποιείται τα τελευταία δύο χρόνια, κατά κοινή εκτίμηση του Συντονιστικού Κέντρου Εποπτείας Αγοράς και Αντιμετώπισης Παραεμπορίου (ΣΥΚΕΑΑΠ), της ΕΣΕΕ, του Εμπορικού Συλλόγου Αθήνας και του Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος.

Το παραεμπόριο της Αθήνας πλέον «στεγάζεται» σε καταστήματα με νόμιμη άδεια λειτουργίας όπου τα τελευταία δύο χρόνια έχουν εντοπιστεί και κατασχεθεί εκατοντάδες χιλιάδες προϊόντα. Το «πεζοδρόμιο» των λαθραίων προϊόντων έχει μετακομίσει από τους κεντρικούς εμπορικούς δρόμους, κατά κύριο λόγο στις οδούς Αχαρνών και Πατησίων.

Οι πλανόδιοι πλέον βρίσκονται είτε στις λεγόμενες «παραλαϊκές» -δηλαδή σε παράνομους πάγκους που στήνονται περιμετρικά των λαϊκών αγορών- είτε σε στάσεις του ΗΣΑΠ και περιφερειακές στάσεις του μετρό, σε ώρες αιχμής.

Το «πεζοδρόμιο» της ΑΣΟΕΕ

Κατά κοινή διαπίστωση όλων των αρμόδιων φορέων, οι χώροι εντός και εκτός του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών παραμένουν σταθερά στην κορυφή των σημείων διακίνησης λαθραίων εμπορευμάτων.

Ο πρόεδρος του ΣΥΚΕΑΑΠ Βασίλης Μαστρογιάννης, μιλώντας στο CNN Greece, αποδίδει την συνεχιζόμενη κατάσταση στην ΑΣΟΕΕ στην έλλειψη κουλτούρας συνεργασίας μεταξύ πολιτικών αρμόδιων, ακαδημαϊκής και φοιτητικής κοινότητας, απορρίπτοντας την αστυνομική καταστολή του φαινομένου, εντός και εκτός πανεπιστημιακού ασύλου, ως λύση.

«Η ανάπτυξη κουλτούρας συνεργασίας μεταξύ υπηρεσιών και ελεγκτικών κλιμακίων είναι το κλειδί για την αντιμετώπιση του παραεμπορίου στο σύνολο» επισημαίνει ο κ. Μαστρογιάννης.

Η νέα πτυχή του παραεμπορίου

Ο Σωτήρης Αντωνίου, διευθυντής του Εμπορικού Συλλόγου Αθήνας, επισημαίνει στο CNN Greece την αύξηση του ηλεκτρονικού παραεμπορίου που δείχνει πλέον να «προσελκύει» όλο και περισσότερους καταναλωτές.

Το γεγονός ότι η διαφορά τιμής των προϊόντων στο διαδίκτυο δεν είναι κραυγαλέα συγκριτικά με την αγορά και σε συνδυασμό με την αδυναμία ελέγχου της γνησιότητάς τους, έχει δημιουργήσει τα τελευταία δύο χρόνια ένα νέο παρακλάδι παραοικονομίας.

Παρόλο που η ραγδαία αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών συμμαχεί στην αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, το ψηφιακό παραρεμπόριο διεκδικεί όλο και μεγαλύτερο κομμάτι της παραοικονομίας.

Το τοπίο του παραεμπορίου στην Ελλάδα γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο ως αποτέλεσμα της εντατικοποίησης των ελέγχων και του συντονισμού των ελεγκτικών κλιμακίων τα τελευταία δύο χρόνια.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΥΚΕΑΑΠ, το 2017 πραγματοποιήθηκαν πάνω από 80.000 έλεγχοι (χωρίς να έχει ολοκληρωθεί ακόμη η συγκέντρωση όλων των στοιχείων), ενώ κατασχέθηκαν 2.246.912 προϊόντα παραεμπορίου, αύξηση κατά 12,67% των κατασχέσεων από το 2016.

Για το πρώτο δεκάμηνο του 2018, οι κατασχέσεις προϊόντων παραεμπορίου των αρμόδιων κλιμακίων του ΣΔΟΕ ξεπερνούν τα δύο εκατομμύρια τεμάχια, αριθμός διπλάσιος συγκριτικά με την αντίστοιχη περίοδο το 2017, με τις περισσότερες κατασχέσεις να αφορούν προϊόντα κινέζικης προέλευσης.

Ωστόσο, ο ισχυρότερος αντίπαλος του λαθρεμπορίου καλείται να αντιμετωπίσει μια μεγάλη απώλεια ανθρώπινου δυναμικού, όπως εξηγεί στο CNN Greece ο επικεφαλής του ΣΔΟΕ, Σταύρος Θωμαδάκης. «Η υπηρεσία ξαναστήνεται από την αρχή καθώς περίπου 500 έμπειροι ελεγκτές έχουν διατεθεί στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων», σημειώνει.

Σύμφωνα με τον κ. Θωμαδάκη, μόλις το 1/5 του επιχειρησιακού δυναμικού του ΣΔΟΕ αναμένεται να αναπληρωθεί βάσει των μέχρι στιγμής ανακοινωμένων προσλήψεων, ενώ η ενσωμάτωσή τους στα κλιμάκια απαιτεί χρόνο λόγω απαίτησης εσωτερικής εκπαίδευσης.