Κ. Παναγούλιας: Χρειαζόμαστε νέο παραγωγικό μοντέλο με πρωταγωνιστή τη φαρμακοβιομηχανία

Πρόκειται για τον Αναπληρωτή Πρόεδρο και Αντιπρόεδρο του Δ.Σ. του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ) κ. Κωνσταντίνο Παναγούλια, ο οποίος στη συνέντευξη που ακολουθεί, ξεδιπλώνει τη σκέψη του αναφορικά με το τέλος των Μνημονίων και την πολυπόθητη επόμενη ημέρα της ανάπτυξης, προτείνοντας τη δημιουργία ενός νέου παραγωγικού μοντέλου, στο οποίο θα πρωταγωνιστήσει η φαρμακοβιομηχανία.

Ο συνομιλητής μας αναφέρεται ακόμη στα διδάγματα των Μνημονίων, σημειώνοντας με έμφαση ότι αυτό που μας δίδαξαν αποτυπώνεται εύγλωττα στην Ιπποκράτεια ρήση «το δε προνοείν και προλαμβάνειν κρείττον εστί του θεραπεύειν…», στην «πλάτη» που έβαλαν οι επιχειρήσεις για να στηρίξουν τους ασθενείς, αλλά και σε αυτό που επιθυμεί διακαώς η φαρμακοβιομηχανία: δηλαδή, ένα σταθερό περιβάλλον φαρμακευτικής πολιτικής, με προβλεψιμότητα και συνυπευθυνότητα, με φορολογικά και επενδυτικά κίνητρα, που θα εξασφαλίζει προοπτικές βιωσιμότητας και ανάπτυξης.

Αναφέρεται επίσης στα δεινά του κλάδου τα τελευταία 10 τουλάχιστον χρόνια, (ένας κλάδος που έχει στηρίξει τα μέγιστα όχι μόνο την οικονομία αλλά πρωτίστως την ελληνική κοινωνία, ενώ αποτελεί ξεκάθαρα βασικό χρηματοδότη της Πολιτείας), για το πώς οραματίζεται τη φαρμακοβιομηχανία τα επόμενα χρόνια καθώς και για τις «κόκκινες γραμμές» που θέτουν οι επιχειρήσεις για τη σωτηρία τους αλλά και την καλή υγεία των ασθενών και χρονίως πασχόντων.

Δύο καίρια σημεία της φαρμακοβιομηχανίας που ζητούν λύση ήδη από… χθες και παράλληλα αποτελούν κόκκινες γραμμές, είναι: η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη, η οποία βρίσκεται πολύ χαμηλότερα από τις πραγματικές ανάγκες, καθώς και το clawback, το οποίο πρέπει να έχει ένα ανώτατο όριο ή να βαρύνει με συνυπευθυνότητα φαρμακευτικές εταιρείες και Πολιτεία, σύμφωνα με τον κ. Παναγούλια.

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:

Κύριε Παναγούλια, η ελληνική κυβέρνηση δηλώνει ιδιαίτερα ικανοποιημένη που βγαίνουμε από τα Μνημόνια και ήδη προσβλέπει στην επόμενη ημέρα μετά τον Αύγουστο του 2018, όταν θα είναι και τυπικά γεγονός, η έξοδος από το Μνημονιακό Πρόγραμμα. Θα ήθελα να σας ρωτήσω, κατ’ αρχάς, τι μας δίδαξαν τα Μνημόνια, τι αξίζει να κρατήσουμε και τι να πετάξουμε από αυτήν την μεγάλη και σίγουρα επώδυνη εμπειρία! Κατά δεύτερον, θα ήθελα να ρωτήσω, ως αντιπρόεδρος του ΣΦΕΕ τι προσδοκίες έχετε σε ρεαλιστικό επίπεδο και τι πιστεύετε ότι μπορεί πράγματι να αλλάξει μετά τον ερχόμενο Αύγουστο σε επίπεδο φαρμακευτικής πολιτικής αλλά και περίθαλψης των ασθενών;

Τα μνημόνια μας υπενθύμισαν με τον πιο οδυνηρό τρόπο τη ρήση του πατέρα της Ιατρικής Ιπποκράτη, πως το δε προνοείν και προλαμβάνειν κρείττον εστί του θεραπεύειν…

Ο τομέας της Υγείας αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα των πιέσεων που έχουν υποστεί οι κοινωνικές δομές, από τη βίαιη δημοσιονομική προσαρμογή, τις περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες του κράτους και τη μη αντιμετώπιση χρόνιων παθογενειών.

Για να έχουμε μια αίσθηση των δυσκολιών, αρκεί να σημειώσουμε ότι η φαρμακευτική δαπάνη έχει μειωθεί κατά 60% σε σχέση με το 2009 - όταν ο αριθμός των νοσηλευόμενων ασθενών έχει αυξηθεί κατά 31% - με αποτέλεσμα σήμερα να βρίσκεται περίπου στο 50% του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Με ένα ανεπαρκέστατο κλειστό προϋπολογισμό φαρμακευτικής δαπάνης στο 1,945 δισ. ευρώ, την υπέρβαση και ανεξέλεγκτη αύξηση της δαπάνης την καλύπτουν οι φαρμακευτικές εταιρείες, μέσω υποχρεωτικών και εξοντωτικών εκπτώσεων και επιστροφών, που πέρυσι ξεπέρασαν το 1,2 δισ. ευρώ! Αυτό δεν είναι δυνατόν να συνεχιστεί.

Ο εξορθολογισμός της φαρμακευτικής δαπάνης και η σταδιακή φορολογική εκλογίκευση και αποσυμπίεση, σε περιβάλλον σταθερότητας, αποτελούν τις αναγκαίες προϋποθέσεις της επόμενης μέρας, έτσι ώστε να διασφαλιστεί αυτό που χάρη στις προσπάθειες των φαρμακευτικών εταιρειών δεν χάθηκε ακόμη δηλ. η απρόσκοπτη πρόσβαση των ασθενών στις αναγκαίες για εκείνους θεραπείες.

Πού επικεντρώνεστε όταν μιλάτε για ανάπτυξη, και πώς οραματίζεστε την επόμενη ημέρα της υγείας;

Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω από το πλέον σημαντικό, που δεν είναι άλλο από το ότι οι ακολουθούμενες μέχρι τώρα πολιτικές υγείας, οι δυσβάσταχτες επιβαρύνσεις, η έλλειψη προβλεψιμότητας και οι αλλεπάλληλες νομοθετικές ρυθμίσεις με αναδρομική μάλιστα ισχύ, μας οδηγούν σε αποεπένδυση.

Απαιτείται λοιπόν κατ’ αρχήν να συνειδητοποιήσει η Πολιτεία πως ο κλάδος μας είναι μέρος της λύσης και όχι το πρόβλημα. Η βιωσιμότητα του συστήματος φαρμακευτικής περίθαλψης στη χώρα μας εξαρτάται σημαντικά από την βιωσιμότητα των φαρμακευτικών εταιρειών.

Ο φαρμακευτικός κλάδος όλα τα χρόνια τις κρίσης κάνει το καθήκον του στηρίζοντας περισσότερες από 86.000 άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας και συνεισφέρει κατά 3,5% στο ΑΕΠ της χώρας. Επενδύουμε στην έρευνα και την ανάπτυξη (R&D) για να ενισχύσουμε την Εθνική μας Ανταγωνιστικότητα. Περισσότερες από 150 εταιρίες και 28 εργοστάσια λειτουργούν στη χώρα και προάγουν την άρρηκτη σύνδεση της τοπικής παραγωγής με το διεθνή επιχειρηματικό παράγοντα, συνθέτοντας μία ισχυρή εθνική φαρμακευτική παραγωγική δύναμη, με ανεκτίμητη προστιθέμενη αξία, τόσο στο πεδίο της υγείας όσο και της ανάπτυξης.
Στόχος μας είναι όχι μόνο να συνεχίσουμε να επενδύουμε, αλλά και να αυξήσουμε τις επενδύσεις σε R&D με επίκεντρο τον ασθενή, σε κλινικές μελέτες, στις συνεργασίες διεθνών και ελληνικών εταιρειών, αλλά και να αυξήσουμε τις θέσεις εργασίας στις εταιρείες μας. Αυτό προϋποθέτει, όμως, τη διαμόρφωση ενός σταθερού περιβάλλοντος φαρμακευτικής πολιτικής, με προβλεψιμότητα και συνυπευθυνότητα, που να εξασφαλίζει προοπτικές βιωσιμότητας και ανάπτυξης.

Χρειάζεται πρώτον να σχεδιαστεί ένα πλαίσιο φορολογικών και επενδυτικών κίνητρων για την περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ ελληνικών και διεθνών εταιρειών, που θα παραγάγουν καινοτομία και θα υποστηρίξουν το ερευνητικό δυναμικό της χώρας. Δεύτερον πρέπει να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις και τα κίνητρα που υπάρχουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ώστε να προχωρήσουν σημαντικές επενδύσεις στην κλινική έρευνα στη χώρα μας και τρίτον πρέπει να σταματήσει η αφαίμαξη των εταιρειών μέσω του συστήματος των υποχρεωτικών επιστροφών.

Ποιες οι απόλυτες προτεραιότητες για τη φαρμακοβιομηχανία το επόμενο διάστημα και ποιες οι «κόκκινες γραμμές» σας;

Ο κλάδος του φαρμάκου όλα τα χρόνια της κρίσης προστατεύει το μέγιστο κοινωνικό αγαθό της Υγείας, περιορίζοντας όσο είναι δυνατόν τη μετακύληση του προβλήματος στους ασθενείς, καλύπτοντας σχεδόν το ένα τρίτο της φαρμακευτικής δαπάνης, μέσω υποχρεωτικών εκπτώσεων και επιστροφών, υποκαθιστώντας το ρόλο του κράτους.

Δεν υπάρχουν πια άλλα περιθώρια. Τα οριζόντια μέτρα και οι εξοντωτικές επιβαρύνσεις είναι κόκκινη γραμμή για τη φαρμακοβιομηχανία. Πολλές εταιρείες αδυνατούν να πληρώσουν τα ποσά αυτά. Οι συνέπειες είναι τραγικές στην επιχειρηματικότητα και την απασχόληση. Κινδυνεύουν οι εταιρείες και οι εργαζόμενοι. Και το κυριότερο, απειλείται η πρόσβαση των ασθενών στις απαραίτητες για τη ζωή τους θεραπείες.

Η λύση υπάρχει. Αυτό είναι το πολύτιμο μάθημα από την κρίση των τελευταίων ετών, η αξία της άμεσης υλοποίησης των διαρθρωτικών αλλαγών που έχει ανάγκη το σύστημα υγείας και ο χώρος του φαρμάκου. Η λύση αυτή λοιπόν απαιτεί πρώτα απ’ όλα άμεση προσαρμογή της φαρμακευτικής δαπάνης με βάση τις πραγματικές ανάγκες όπως αυτές υγειονομικά και δημογραφικά τεκμηριώνονται. Πεδίο στο οποίο υπάρχει απόλυτη ταύτιση με την Πολιτεία, αφού η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη κατά κεφαλή είναι 181 ευρώ, ενώ στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου είναι 242 ευρώ και στο σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών είναι 292 ευρώ. Αυτό αποτελεί εμφανή απόδειξη ότι η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη βρίσκεται πολύ χαμηλότερα από τις πραγματικές ανάγκες. Αλλά και το clawback πρέπει να έχει ένα ανώτατο όριο ή να βαρύνει με συνυπευθυνότητα φαρμακευτικές εταιρείες και Πολιτεία.

Ταυτόχρονα, θα πρέπει να ολοκληρωθούν οι μεταρρυθμίσεις, όπως η περαιτέρω αξιοποίηση των δυνατοτήτων της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και η διασύνδεσή της με ηλεκτρονικό φάκελο ασθενούς και με την καταχώρηση των αποτελεσμάτων των διαγνωστικών εξετάσεων, η δημιουργία μητρώων ασθενών και θεραπευτικών πρωτοκόλλων ασθενειών, η θεσμοθέτηση συστήματος αξιολόγησης θεραπειών, η εφαρμογή ενός νέου, δίκαιου και διαφανούς συστήματος τιμολόγησης φαρμάκων, η συγκράτηση της υποκατάστασης δοκιμασμένων θεραπειών σε συνδυασμό με τη χρήση περισσότερων γενοσήμων φαρμάκων, η θεσμική θωράκιση του συστήματος συνταγογράφησης και διακίνησης φαρμάκων, είναι επιτακτική ανάγκη να υλοποιηθούν άμεσα.

Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, στη Γενική Συνέλευση του ΣΕΒ, μίλησε επί μακρόν για την επόμενη ημέρα των Μνημονίων, η οποία θα πρέπει να εμπεριέχει έννοιες όπως ανάπτυξη, εξωστρέφεια, μείωση ανισοτήτων, νέα αντίληψη για την εργασία και το ανθρώπινο κεφάλαιο. Πώς σχολιάζετε το θέμα αυτό;

Είναι κοινός τόπος πως χρειαζόμαστε ένα νέο και βιώσιμο παραγωγικό μοντέλο που θα εδράζεται στην αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της πατρίδας μας. Που θα επιδιώκει την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική πρόοδο μέσα από την υγιή επιχειρηματικότητα, τον προσανατολισμό στη εξωστρέφεια, στην επένδυση στην καινοτομία και στην αξιοποίηση των δεξιοτήτων του πολύτιμου ανθρώπινου δυναμικού που διαθέτουμε. Και με την Πολιτεία να εγγυάται, να στηρίζει, και να διευκολύνει την εθνική προσπάθεια.

Σε ό,τι μας αφορά, ο φαρμακευτικός κλάδος μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στηρίζοντας τις προσπάθειες της Πολιτείας για μια επιτυχή μετάβαση της χώρας μας στην επόμενη μέρα, καθώς διαθέτει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά και διακρίνεται για την υψηλού επιπέδου εγχώρια βιομηχανία αλλά και για τις επιτυχημένες συνέργειες με τις διεθνείς εταιρείες. Αποτελεί την τρίτη εξαγωγική δύναμη της χώρας. Επενδύει στο επιστημονικό προσωπικό και στην αναβάθμιση της γνώσης των επαγγελματιών υγείας και αποτελεί αναντικατάστατο ανάχωμα στο brain drain. Με άλλο λόγια, είναι έτοιμος να αποτελέσει έναν από τους βασικούς πυλώνες του νέου παραγωγικού υποδείγματος που χρειαζόμαστε.

Έχουμε επανειλημμένως υποβάλει τις προτάσεις μας στις αρμόδιες Αρχές και την Κυβέρνηση, γιατί είμαστε μέρος της λύσης και σύμμαχοι σε αυτήν την κατεύθυνση.