FOCUS

Η παιδική παχυσαρκία μάστιγα στις χώρες που «γέννησαν» τη Μεσογειακή διατροφή

Newsroom

Τετάρτη, 30 Μαϊος 2018 14:30

Η παιδική παχυσαρκία μάστιγα στις χώρες που «γέννησαν» τη Μεσογειακή διατροφή — Pixabay

Η μεσογειακή διατροφή είναι γνωστή για τις ευεργετικές της ιδιότητες στο καρδιοαγγειακό σύστημα αλλά και τον μεταβολισμό. Όμως, σύμφωνα με νέα έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), τα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας σε χώρες της Μεσογείου είναι ανάμεσα στα υψηλότερα παγκοσμίως.

Η νέα μελέτη του ΠΟΥ, που παρουσιάστηκε την περασμένη Τετάρτη στη Βιέννη, έδειξε πως από τις 34 χώρες της Ευρώπης, η Κύπρος, η Ελλάδα , η Ιταλία, η Μάλτα, το Σαν Μαρίνο και η Ισπανία είχαν τα υψηλότερα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας. Σε αυτές τις χώρες, σχεδόν ένα στα πέντε αγόρια είναι παχύσαρκα (18%-20% των αγοριών). Τα επίπεδα στα κορίτσια είναι ελάχιστα χαμηλότερα.

Η παιδική παχυσαρκία είναι ένα από τα επίμονα προβλήματα της περιοχής, ακόμη και σε σύγκριση με τις ΗΠΑ, όπου το 17% των παιδιών είναι παχύσαρκα, όπως αναφέρει το Αμερικάνικο Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων.

«Η παχυσαρκία στην πλειονότητα των (ευρωπαϊκών) χωρών επηρεάζει 1-2 παιδιά σε δείγμα 10 παιδιών. Το πρόβλημα είναι πιο μεγάλο στις χώρες της νότιας Ευρώπης», είπε ο Δρ. João Breda, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Γραφείου του ΠΟΥ για την Πρόληψη και τον Έλεγχο των Μη Μεταδοτικών Ασθενειών, το οποίο διενήργησε την έρευνα.

«Θεωρούμε πως οφείλεται στο ότι η παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή χάνεται στις περιοχές του νότου (ενώ από την άλλη) αυξάνεται η κατανάλωση ζάχαρης και τροφών πλούσιων σε ενέργεια, σε συνδυασμό με χαμηλά ποσοστά σωματικής άσκησης», συμπλήρωσε ο Breda.

Η μεσογειακή διατροφή χαρακτηρίζεται από υψηλή κατανάλωση λαχανικών και ελαιόλαδου, μέτρια κατανάλωση ψαριών ή πουλερικών, χαμηλή κατανάλωση γαλακτοκομικών, κόκκινου κρέατος και γλυκών και λελογισμένη κατανάλωση κρασιού.

Τα στοιχεία δείχνουν πως η επιλογή της μεσογειακής διατροφής μπορεί να έχει σημαντικές ωφέλειες στο καρδιαγγειακό και τον μεταβολισμό σε βάθος χρόνου. Μελέτη του 2011, για παράδειγμα, έδειξε πως άτομα τα οποία έμεναν πιστά στη μεσογειακή διατροφή για χρόνια είχαν μειωμένες πιθανότητες εμφάνισης διαβήτη τύπου 2.

Πηγή: Pixabay

Πρωταθλητής στην παιδική παχυσαρκία ο ευρωπαϊκός νότος

Τα ποσοστά της παιδικής παχυσαρκίας είναι σαφώς υψηλότερα στις χώρες του νότου σε σχέση με τον βορρά και συγκεκριμένα χώρες όπως η Δανία, η Ιρλανδία και η Νορβηγία. Σε αυτές τις περιοχές τα ποσοστά παχυσαρκίας σε αγόρια και κορίτσια κυμαίνονταν μεταξύ 5%-9%, σύμφωνα με την μελέτη του ΠΟΥ.

Τα στοιχεία συγκεντρώθηκαν από την Υπηρεσία Παρακολούθησης Παιδικής Παχυσαρκίας του Οργανισμού, ο οποίος αναλύει δεδομένα σχετικά με τα ποσοστά παχυσαρκίας σε παιδιά 6-9 ετών τα τελευταία 10 έτη. Για τη νέα μελέτη που διενεργήθηκε, συγκεντρώθηκαν τα στοιχεία για το ύψος και το βάρος περίπου 250.000 παιδιών από τις 34 χώρες της Ευρώπης μεταξύ 2015 και 2017.

Μερικές μεγάλες χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία, δεν έλαβαν μέρος στην έρευνα, αλλά αυτές έχουν το δικό τους σύστημα παρακολούθησης των ποσοστών παιδικής παχυσαρκίας.

«Είναι μία μοναδική πρωτοβουλία σε παγκόσμιο επίπεδο και η μεγαλύτερη (έρευνα) που έχει γίνει παγκοσμίως σε τόσο τεράστια βάση», είπε ο Breda. «Δεδομένων των διαστάσεών της, θεωρούμε πως αυτή η μελέτη δίνει σημαντικά στοιχεία για την παγκόσμια εικόνα».

Ένας συνδυασμός παραγόντων υπεύθυνος για τα υψηλά ποσοστά

Η αύξηση των ποσοστών της παιδικής παχυσαρκίας στη νότια Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, όπως αναφέρει το CNNi, οφείλεται σε έναν συνδυασμό αλλαγών της διατροφής και του τρόπου ζωής, σύμφωνα με τον δρ. Bruce Y. Lee, διευθυντή του Παγκόσμιου Κέντρου Πρόληψης της Παχυσαρκίας Johns Hopkins, που όμως δεν συμμετείχε στην έρευνα του ΠΟΥ.

«Είναι ένας συνδυασμός παραγόντων», είπε ο Lee. «Υπάρχουν αλλαγές στο σύστημα διατροφής – περισσότερα επεξεργασμένα φαγητά, περισσότερα συντηρητικά, αλάτι, ζάχαρη κ.α. – και αυτό είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα».

«Σημειώνεται επίσης μία μείωση της σωματικής δραστηριότητας. Είμαστε στη μέση μίας επιδημίας σωματικής αδράνειας, ή ίσως πανδημίας, γιατί οι ζωές του κόσμου είναι καθιστικές», σημείωσε ο ίδιος.

Πηγή: Pixabay

Το παράδοξο του Σαν Μαρίνο και ο παράγοντας της αστικοποίησης

Το Σαν Μαρίνο, που έχει τα πέμπτα μεγαλύτερα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας, παραδόξως, είναι, επίσης, η πέμπτη χώρα στη λίστα με το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής στον κόσμο. Η μέση διάρκεια ζωής στο μικρό αυτό ευρωπαϊκό κράτος το 2017 ήταν 83.3 χρόνια.

«Ένα από τα ζητήματα, φυσικά, είναι το ότι η μεσογειακή διατροφή ήταν μέρος μίας ζωής όπου ήταν συχνή και η σωματική δραστηριότητα – γι’ αυτό το λόγο περιείχε πάντα μία γενναία ποσότητα θερμίδων», ανέφερε ο Breda, προσθέτοντας: «Στην προσπάθεια αναβίωσης της μεσογειακής διατροφής, θα πρέπει να εξασφαλίσουμε πως οι θερμίδες θα έχουν προσαρμοστεί στη μοντέρνα ζωή και η σωματική δραστηριότητα θα έχει αυξηθεί – βασικά πρέπει να προσαρμόσουμε τη μεσογειακή διατροφή στον 21^ο αιώνα».

Οι διατροφικές αλλαγές στη Μεσόγειο μπορεί επίσης να είναι αποτέλεσμα της αστικοποίησης, σύμφωνα με την Aviva Must, καθηγήτρια Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Tufts, που, επίσης, δεν συμμετείχε στην έρευνα. «Η μεσογειακή διατροφή απειλείται από την αστικοποίηση και την παγκοσμιοποίηση», είπε στο CNNi. «Οι παραδοσιακές διατροφικές συνήθειες του νότου, ειδικά όσον αφορά τα παιδιά, αλλάζουν. (Υπάρχουν) περισσότερα επεξεργασμένα φαγητά, περισσότερο κρέας, λιγότερες ίνες και γενικώς περισσότερες θερμίδες».

Ο Breda δήλωσε πως η μελέτη δεν σημαίνει πως οι κάτοικοι της Μεσογείου είναι λιγότερο υγιείς απ’ ότι θεωρούνταν μέχρι σήμερα, όμως. Βέβαια, τα αποτελέσματα δείχνουν πως σε πολλά μέρη της Μεσογείου, οι διατροφικές συνήθειες πολλών ατόμων και γενικώς ο τρόπος ζωής τους δεν είναι ίδιες με το παρελθόν.

Πώς επηρεάζουν τα ποσοστά φτώχειας;

Η μεσογειακή διατροφή, δυστυχώς, είναι παρελθόν σε πολλές περιοχές, είπε ο Breda. «Αλλά τα καλά νέα είναι πως υπάρχουν σημαντικές κινήσεις και πρωτοβουλίες σε αυτές τις περιοχές για να την επανακτήσουν. Ελπίζουμε (οι προσπάθειες) να είναι επιτυχημένες και οι αρχές της παραδοσιακής διατροφής να γίνουν το πρότυπο τα επόμενα χρόνια στην Ευρώπη».

Οι αλλαγές στη διατροφή μπορεί, ακόμη, να συνδέονται με τα αυξημένα ποσοστά φτώχειας στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου. Πολλές απ’ αυτές (τις χώρες) που έχουν τα υψηλότερα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας είναι ανάμεσα στις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης, σύμφωνα με στοιχεία που συνέλλεξε η CIA μεταξύ 2011 – 2015.

Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, σχεδόν το 36% που πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας – το εν λόγω ποσοστό, είναι το μεγαλύτερο σε όλη την Ευρώπη.

«Πολλοί είναι αυτοί που δεν έχουν ‘’πρόσβαση’’ σε υγιεινό φαγητό, γιατί, αν το σκεφτείτε, ένας υγιεινός τρόπος ζωής μπορεί να είναι δαπανηρός».

Αυξημένος ο κίνδυνος εμφάνισης νοσημάτων

Η παιδική παχυσαρκία αυξάνει τις πιθανότητες οι παθόντες να εμφανίσουν προβλήματα υγείας όταν ενηλικιωθούν. Οι μελέτες δείχνουν πως ένα παχύσαρκο παιδί είναι πέντε με επτά φορές πιο πιθανό να παραμείνει παχύσαρκο και ως ενήλικος, όπως είπε ο Breda.

«Σε πολλές χώρες, η παχυσαρκία επηρεάζει περισσότερα παιδιά που στερούνται βασικών προνομίων, αυξάνει τις μεγάλες ανισότητες όσον αφορά την πρόσβαση στο σύστημα υγείας, αυξάνοντας έτσι τον κύκλο της βίας και της φτώχειας».

Η παχυσαρκία έχει, επίσης, αρνητικές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία, σύμφωνα με τον Lee. «Βλέπουμε πλέον πως χρόνιες ασθένειες, που κάποτε θεωρούνταν πως επηρέαζαν μόνο ενήλικες, εμφανίζονται και σε παιδιά. Έτσι, τώρα, βλέπουμε παιδιά με διαβήτη τύπου 2, ενώ συνήθως τα παιδιά εμφανίζουν διαβήτη τύπου 1».

Μία αχτίδα φωτός

Από την περίοδο που διενεργήθηκε η έρευνα τα ποσοστά της παιδικής παχυσαρκίας στον νότο έχουν μειωθεί, κάπως. «Η μείωση εκτιμάται πως είναι μεταξύ 2%-7% σε χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα», είπε ο Breda. «Χρειαζόμαστε περισσότερες μελέτες για να είμαστε σίγουροι για το μέγεθος της μείωσης (των ποσοστών παιδικής παχυσαρκίας) και ετοιμάζουμε ήδη τις κινήσεις μας για τον επόμενο χρόνο».

«Η μελέτη υπογραμμίζει την σημασία του να συζητείται το πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας με έναν κατανοητό και συστηματικό τρόπο, χρησιμοποιώντας εκπαιδευτικά και ρυθμιστικά εργαλεία», σημείωσε ο ίδιος και κατέληξε: «Αλλά, ακόμη δίνει μία σημαντική-ελπιδοφόρα ένδειξη πως αν κάνουμε τις σωστές κινήσεις και επιβάλουμε ισχυρές λύσεις, το πρόβλημα μπορεί να επιλυθεί».

Childhood obesity is high in home of Mediterranean diet, by Mark Lieber, CNN