Τι είναι το «Τσάμικο ζήτημα» που αποτελεί «αγκάθι» στις σχέσεις Αθήνας-Τιράνων
Με αφορμή τις δηλώσεις του πρωθυπουργού της Αλβανίας, Έντι Ράμα σχετικά με τους Τσάμηδες και τα δικαιώματα που αυτοί έχουν επί ελληνικής γης, επανήλθε στο προσκήνιο ένα ζήτημα που αποτελεί «αγκάθι» στις σχέσεις των δύο χωρών εδώ και πολλές δεκαετίες. Τι είναι λοιπόν το «Τσάμικο Ζήτημα»;
Ο καθηγητής του τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης, ανέλυσε στις 12 Ιουνίου του 2016 στο CNN Greece - με αφορμή, τότε, την ανάρτηση ενός προκλητικού πανό από Αλβανούς οπαδούς στο Euro 2016, το οποίο ανέφερε: «Η Ελλάδα είναι ένοχη για γενοκτονία στην Τσαμουριά.100.000 Αλβανοί θύματα» - τα γεγονότα εκείνης της εποχής.
«Η ιστορία ξεκινά από την ενσωμάτωση της Ηπείρου στο ελληνικό κράτος το 1913. Τα πράγματα δυσκόλεψαν μετά το 1925-1926, με τα παράπονα των Τσάμηδων, που εν πολλοίς είναι δικαιολογημένα, όπως λένε οι εκθέσεις του τότε πρωθυπουργού Βενιζέλου. Οι μικροϊδιοκτήτες έχασαν την περιουσία τους και δεν αποδόθηκαν οι αποζημιώσεις σωστά. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα κύμα βίας και από την πλευρά των Τσάμηδων προς τους Έλληνες και από την πλευρά των Ελλήνων προς τους Τσάμηδες» ανέφερε ο καθηγητής και προσέθεσε:
«Το αποκορύφωμα αυτής της αντίδρασης και της σύγκρουσης ήταν όταν μέρος των Τσάμηδων συνεργάστηκε με τους Ιταλούς και τους Γερμανούς. Ωστόσο είναι επίπλαστη η ιδέα ότι όλοι οι Τσάμηδες ήταν συνεργάτες των Γερμανών. Αυτό έρχεται στην τελική φάση της κρίσης το 1943-1944, όπου οι δυνάμεις του ΕΔΕΣ προχωρούν ουσιαστικά στην εκκαθάριση όλου του τσάμικου πληθυσμού (περίπου 20.000-25.000 ανθρώπων) και τη βίαιη εκδίωξή τους προς την Αλβανία».
«Σε αυτή τη βίαιη εκδίωξη σκοτώθηκαν περίπου 3.000 άνθρωποι και οι υπόλοιποι έφυγαν στην Αλβανία. Πρόκειται προφανώς για μία τραυματική εμπειρία για τους Τσάμηδες και για τους απογόνους τους, γιατί έχασαν τις περιουσίες τους και την ελληνική ιθαγένεια. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μία έκρυθμη κατάσταση» εξήγησε ο κ. Τσιτσελίκης θέτοντας ως σημαντική εκκρεμότητα το γεγονός ότι «δεν έχει αναγνωριστεί από καμία πλευρά ότι ο ΕΔΕΣ – που δεν είναι ελληνική κρατική οργάνωση – διέπραξε ένα έγκλημα πολέμου εκείνη την εποχή».
«Αυτή η εκκρεμότητα έχει μετουσιωθεί σε ένα μεγάλο πολιτικό ζήτημα εσωτερικά στην Αλβανία, από ένα κόμμα των Τσάμηδων, το οποίο διεκδικεί διάφορα ζητήματα που όμως έχουν λυθεί από δικαστήρια στο Στρασβούργο» ανέφερε ο καθηγητής και παράλληλα, διευκρίνισε ότι το ζήτημα των Τσάμηδων «δεν ήταν ενεργό στην επίσημη γραμμή της Αλβανίας και ότι η κυβέρνηση δεν εγείρει κάποιο επίσημο θέμα».
«Η Ελλάδα δεν πρέπει να κρύβει το θέμα κάτω από το χαλάκι»
Αναφορικά με τη στάση της Ελλάδας και πως πρέπει το υπουργείο Εξωτερικών να διαχειριστεί το θέμα ο καθηγητής υπογράμμισε ότι «αρχικά πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι δεν υπάρχει θέμα απόδοσης δικαιωμάτων ιδιοκτησιών».
«Η ελληνική πλευρά θα μπορούσε να το διαχειριστεί με πολιτικό τρόπο την αναγνώριση των γεγονότων εκείνων. Θα πρέπει να καθίσει να συζητήσει για να κλείσει το θέμα. Βάζει το θέμα κάτω από το χαλάκι ενώ θα έπρεπε να το ανοίξει, να συζητηθεί τι συνέβη τότε και να κλείσει. Κακώς έγιναν όλα αυτά που έγιναν, προφανώς, αλλά από εκεί και πέρα μιλάμε για τρεις γενιές πίσω».
«Θα πρέπει να γίνει μία ανοιχτή συζήτηση και να προχωρήσουμε. Όσο κρύβεις ένα θέμα κάτω από το χαλάκι, τόσο δίνεις δικαίωμα στην άλλη πλευρά. Κακώς δίνεται από την ελληνική πλευρά το δικαίωμα να μεγιστοποιείται αυτό το διαπραγματευτικό χαρτί» είπε ο Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης.