Η κρίση μας έχει κάνει καλύτερους οδηγούς;

Κίνηση, ένταση χωρίς κανένα -φαινομενικά- λόγο, σπασμωδικές κινήσεις, τσιτωμένα νεύρα, πρόσωπα οδηγών και πεζών χαμένα σε δυσάρεστες σκέψεις: υπάρχουν μέρες που κάθε όχημα στο δρόμο φαντάζει στα μάτια μου σαν ωρολογιακή βόμβα έτοιμη να εκραγεί. Να, ένα ωραίο θέμα για έρευνα, σκέφτηκα λοιπόν, βέβαιη ότι τουλάχιστον τα μικρής κλίμακας ατυχήματα μέσα στην πόλη θα έχουν αυξηθεί κατακόρυφα μέσα στα χρόνια της κρίσης.

Ήδη με την πρώτη αναζήτηση στα στατιστικά της τροχαίας και της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής η αρχική μου υπόθεση ανατράπηκε και τη θέση της πήρε μια ανέλπιστα ευχάριστη είδηση.

Από το 2004 μέχρι το 2014 έχει παρατηρηθεί σταθερή πτώση στον αριθμό των τροχαίων ατυχημάτων, συνακόλουθα και στον αριθμό νεκρών και τραυματιών, και παράλληλα στον αριθμό όλων των τροχαίων παραβάσεων: μπορούμε δηλαδή να μιλάμε για μια συνολική βελτίωση της οδικής ασφάλειας και της οδηγικής συμπεριφοράς στην Ελλάδα. Τα νούμερα είναι εντυπωσιακά:

• οι νεκροί από οδικά ατυχήματα μειώθηκαν κατά 53%,
• οι βαριά τραυματίες κατά 55%
• τα ατυχήματα κάθε είδους έφτασαν το 2014 τα 11.752, έναντι 15.509 το 2004.
• οι παραβάσεις ταχύτητας σημείωσαν μείωση 59%.

Είναι ασφαλές ωστόσο να αποδόσουμε αυτό το φαινόμενο στην κρίση;

Ο Γιάννης Χατζηθεοδοσίου, πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών και ιδιοκτήτης ασφαλιστικής εταιρείας, μας επιβεβαίωσε τη μεγάλη μείωση των ατυχημάτων στους ελληνικούς δρόμους την τελευταία 6ετία. Ο ίδιος την αποδίδει σε οικονομικούς παράγοντες:

• στη μείωση των ταχυτήτων και των περιττών μετακινήσεων για λόγους μικρότερης κατανάλωσης καυσίμων,
• στο γεγονός ότι οι Έλληνες αντικατέστησαν τα μεγάλου κυβισμού οχήματά τους με άλλα, μικρότερου κυβισμού, για φορολογικούς λόγους
• στο ότι το κόστος του συνεργείου και τα πρόστιμα της τροχαίας "τσούζουν" στις μέρες μας περισσότερο απ'ό,τι παλαιότερα.

Ακούγεται λογικό, σκέφτομαι, τόσο λογικό που μάλλον δεν πρόκειται για αμιγώς ελληνικό φαινόμενο.

Ψάχνοντας λίγο παραπάνω, ανακαλύπτω ότι ο Τομέας Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου έχει καταγράψει το φαινόμενο ήδη από την αρχή της κρίσης. Το 2012 η Κατερίνα Φώλλα στην πτυχιακή της εργασία, αξιοποιώντας δεδομένα από τις 27 χώρες της ΕΕ, τεκμηρίωσε την επιρροή της μεταβολής του ΑΕΠ στα οδικά ατυχήματα. Συγκεκριμένα διαπίστωσε ότι στις χώρες όπου μειώθηκε το ΑΕΠ, υπήρξε ανάλογη μείωση του αριθμού των νεκρών από τροχαία, ενώ στις χώρες που ανακάμπτουν από την κρίση και το ΑΕΠ τους αυξάνεται, περισσότεροι άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους στην άσφαλτο.

Ο Γιώργος Γιαννής, πρόεδρος του Τομέα και επιβλέπων καθηγητής εκείνης της πρώτης εργασίας, μας μίλησε για τις έρευνες που ακολούθησαν και επιβεβαιώνουν τα αρχικά ευρήματα.

Πρόσφατα το Διεθνές Φόρουμ Μεταφορών του ΟΟΣΑ έδωσε στη δημοσιότητα μελέτη του με τίτλο "Γιατί σε δύσκολους οικονομικά καιρούς η οδική ασφάλεια βελτιώνεται;" -μελέτη που βασίστηκε, μεταξύ άλλων, σε έρευνες και δεδομένα που συνεισέφερε το ΕΜΠ. Η μελέτη διερευνά με ποιο τρόπο η πτώση του ΑΕΠ και η αύξηση της ανεργίας επέδρασαν στον αριθμό των ατυχημάτων στις 36 χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ. Ο Γιώργος Γιαννής μας εξηγεί ότι μέσα στηνν περίοδο της κρίσης εκτυλίσσεται μια μάχη παραγόντων.

Από τη μία, οι ταχύτητες πέφτουν για λόγους κατανάλωσης και πεσμένου ηθικού των οδηγών, ο αριθμός των οχημάτων μειώνεται, οι διαδρομές περιορίζονται στις απολύτως απαραίτητες, οι κατηγορίες οδηγών που εμπλέκονται συχνότερα στα ατυχήματα, δηλαδή οι νέοι οδηγοί και οι ηλικιωμένοι, είναι από τα πρώτα θύματα της κρίσης κι έτσι κυκλοφορούν λιγότερο.

Από την άλλη, η ελλιπέστερη συντήρηση του οδικού δικτύου και των οχημάτων, και το γεγονός ότι ο στόλος των οχημάτων δεν ανανεώνεται, θα μπορούσε να σηματοδοτεί αύξηση των ατυχημάτων. Ωστόσο, φαίνεται ότι οι θετικοί παράγοντες υπήρξαν πολύ πιο επιδραστικοί από τους αρνητικούς.

Ένα άλλο εντυπωσιακό πόρισμα της μελέτης είναι ότι για την εντυπωσιακή μείωση ευθύνεται κατά τα 2/3 η οικονομική κρίση και κατά το 1/3 τα μέτρα των Εθνικών Αρχών, χωρίς ωστόσο να υποτιμάται και η συμβολή των μέτρων της τροχαίας και η κουλτούρα οδικής συμπεριφοράς που σταδιακά γίνεται κτήμα των Ευρωπαίων πολιτών.

Άραγε, βγαίνοντας από το τούνελ της κρίσης, αντιμετωπίζουμε τον κίνδυνο να προσκρούσουμε και πάλι στον παλιό μας εαυτό; Ο κ. Γιαννής είναι αισιόδοξος.

Οι έρευνες μας δείχνουν ότι θα υπάρξει μια αύξηση των ατυχημάτων, λόγω της αύξησης της κυκλοφορίας, ταυτόχρονα όμως αναμένουμε αυτή η αύξηση να μην είναι σημαντική, διότι η καλή συμπεριφορά που απέκτησαν οι οδηγοί κατά την περίοδο της κρίσης η εμπειρία έχει δείξει ότι θα παραμείνει και μετά την κρίση, με αποτέλεσμα να παραμείνουν τα ατυχήματα σε χαμηλούς αριθμούς.