Η άνθιση του Σύγχρονου Ελληνικού Κινηματογράφου και ο αντίκτυπος της Covid-19

Ο ελληνικός κινηματογράφος χρονολογικά και υφολογικά, διακρίνεται στον Παλιό Ελληνικό Κινηματογράφο (αρχές του 20^ού αιώνα μέχρι τη δεκαετία του 1960), τον Νέο Ελληνικό Κινηματογράφο (δεκαετίες του 1970 και 1980) και τον Σύγχρονο Ελληνικό Κινηματογράφο (1990 και μετά).

Αναλύοντας την τελευταία περίοδο του Ελληνικού Κινηματογράφου, είναι εμφανές πως κατέγραψε μία σημαντική ακμή, η οποία επισφραγίστηκε μέσα από βραβεία, ταινίες – «ορόσημα», νέους σκηνοθέτες και τεράστιες εμπορικές επιτυχίες. Δύο ενδεικτικά παραδείγματα, ανάμεσα στην πληθώρα νέων δημιουργών που αναδείχθηκαν την περίοδο αυτή, είναι ο Γιάννης Οικονομίδης με το «Σπιρτόκουτο» (2002) και ο Τάσος Μπουλμέτης με την «Πολίτικη Κουζίνα» (2003).

Στην Ελλάδα, τα τελευταία 30 χρόνια -από το 1992, εγκαθιδρύεται ένα κινηματογραφικό «κύμα» νεότερων σκηνοθετών, το οποίο επισφραγίζεται και με τον ερχομό των multiplex κινηματογράφων, οι οποίοι διεύρυναν το κοινό στο οποίο απευθυνόταν μία ταινία, στο τέλος της δεκαετίας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθούν και οι παραγωγές ταινιών, καθώς το μοτίβο των κινηματογραφικών έργων αλλάζει, παίρνοντας στοιχεία από επιτυχημένες τηλεοπτικές παραγωγές της ιδιωτικής τηλεόρασης.

Το «φινάλε» της δεκαετίας του ’90, βρίσκει τη «μεγάλη οθόνη» να έχει αναδιαμορφωθεί πλήρως, θέτοντας στο επίκεντρο της έναν άκρως ερωτικό και χιουμοριστικό χαρακτήρα, με τις κωμωδίες και τις σεξοκωμωδίες, να κυριαρχούν.

Εκτός από τους σταθερά «αξιόπιστους» σκηνοθέτες της περιόδου εκείνης, τη «σκυτάλη» πήραν λίγο αργότερα και νέοι δημιουργοί, πρόθυμοι να ξεφύγουν από τους παραδεκτούς κώδικες, δημιουργώντας μυθοπλαστικές ταινίες κοινωνικού προβληματισμού, ιδιαίτερα πάνω στο ζήτημα της ελληνικής οικογένειας, όπως ο «Κυνόδοντας» του Γιώργου Λάνθιμου, το «Αttenberg» της Αθηνάς Ραχήλ Τσαγγάρη, ο «Μαχαιροβγάλτης» του Γιάννη Οικονομίδη, και το «Wasted Youth» του Αργύρη Παπαδημητρόπουλου. Πρόκειται για το σύγχρονο ελληνικό σινεμά, το οποίο τείνει να γίνεται πιο προσωπικό και εσωστρεφές, μέσα από ταινίες που συχνά διακατέχονται από αρκετό νεύρο, χιούμορ και εναπόθεση ιστοριών, απαλλαγμένο από την εσωστρέφεια και την αυταρέσκεια του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου.

Greek Weird Wave: Το «κύμα» του Λάνθιμου

Τομή του Σύγχρονου Ελληνικού Κινηματογράφου είναι και η δημιουργία ενός νέου κύματος που θα πάρει τα «σκήπτρα» από τον δημιουργό του, Γιώργο Λάνθιμο, για να καθιερωθεί λίγο αργότερα ως το Greek Weird Wave, το οποίο θα γράψει ένα ξεχωριστό κεφάλαιο στο χώρο της 7^ης Τέχνης. Το νέο αυτό ρεύμα έκανε την εμφάνισή του στα τέλη της δεκαετίας του 2000 από τη διεθνώς αναγνωρισμένη ταινία «Κυνόδοντας» (2009) του Γιώργου Λάνθιμου. Στη συνέχεια η καθιέρωση του ρεύματος ήρθε και από άλλους δημιουργούς, όπως η Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη, με το «Attenberg» (2010) και ο Αλέξανδρος Αβρανάς, με το «Miss Violence» (2013).

Ο Γιώργος Λάνθιμος και το Greek Weird Wave

Ο Γιώργος Λάνθιμος, είναι σκηνοθέτης παγκοσμίου φήμης, ο οποίος ξεκίνησε δημιουργώντας τις ταινίες του στην Ελλάδα, ενώ πλέον βρίσκεται μόνιμα στο εξωτερικό. O ίδιος δεν πιστεύει ότι υπάρχει η δυνατότητα να δημιουργούνται ταινίες στην Ελλάδα, γι’ αυτό και συνεχίζει να τις γυρίζει στο εξωτερικό («Αστακός», «Ο θάνατος του ιερού ελαφιού», «Ευνοούμενη»). Όπως είχε χαρακτηριστικά δηλώσει το 2011: «Πίστευα ότι η επιτυχία του “Κυνόδοντα” θα καθιστούσε ευκολότερη την παραγωγή ταινιών στην Ελλάδα, αλλά δεν το πιστεύω πια. Δεν ξέρω για πόσο καιρό ακόμη οι άνθρωποι θα αυτοθυσιάζονται για την τέχνη».

Διαβάστε περισσότερα για το Greek Weird Wave του Γιώργου Λάνθιμου ΕΔΩ

Οι «πρωταγωνιστές»

Η εξέλιξη του ελληνικού σινεμά είναι κατά κάποιον τρόπο ένα «κράμα», ανάμεσα στους νέους και τους προγενέστερους σκηνοθέτες, όπου οι πρώτοι – κάποιοι εκ των οποίων προαναφέρθηκαν - προσπαθούσαν να ενστερνιστούν την αφηγηματική μυθοπλασία και τη βατή αφήγηση μιας ιστορίας, όπως δίδαξαν – με διαφορετικό τρόπο ο καθένας - οι δεύτεροι, μεταξύ των οποίων ο Παντελής Βούλγαρης, ο Νίκος Περάκης, ο Γιάννης Σμαραγδής και ο Τάσος Ψαρράς. Ο Σύγχρονος Ελληνικός Κινηματογράφος, παίρνοντας τα εχέγγυα καθενός από τους δημιουργούς του, «τάραξε τα νερά», μέσα από φιλμ που ξεχώρισαν, έχοντας να αφηγηθούν μία ιστορία από διαφορετική αφετηρία και σκοπιά.

Tα ονόματα των σημαντικότερων νέων Ελλήνων σκηνοθετών ταινιών είναι πολλά και σίγουρα έχουν ακόμη περισσότερα να δώσουν στην 7^η Τέχνη. Ανάμεσα τους οι Δημήτρης Αθανίτης, Θάνος Αναστόπουλος, Αγγελική Αντωνίου, Κωνσταντίνος Γιάνναρης, Νίκος Γραμματικός, Κατερίνα Ευαγγελάκου, Κώστας Καπάκας, Αντώνης Κόκκινος, Πάνος Κούτρας, Γιώργος Λάνθιμος, Όλγα Μαλέα, Τάσος Μπουλμέτης, Γιάννης Οικονομίδης, Αργύρης Παπαδημητρόπουλος, Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη, Άγγελος Φραντζής, Ρένος Χαραλαμπίδης, κ.ά.

Σμαραγδής: Ο κόσμος πάει σινεμά για να δώσει τροφή στην ψυχή του - Είναι στιγμιαία κατάργηση θανάτου

Ο διεθνούς φήμης Έλληνας σκηνοθέτης, Γιάννης Σμαραγδής μίλησε στο Data Project και το CNN Greece για τον Κινηματογράφο, αναφερόμενος μεταξύ άλλων στο πώς βίωσε ο ίδιος – τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο – την πανδημία του κορωνοϊού, ενώ έκανε λόγο και για τη νέα του κινηματογραφική ταινία που βρίσκεται στα «σκαριά» -τον «Καποδίστρια», αλλά και τα εμπόδια που συνάντησε.

Ο κ. Σμαραγδής δεν παρέλειψε να κάνει μία αναδρομή στο παρελθόν και να αναφερθεί στην ταινία «Καλή σου νύχτα Κυρ Αλέξανδρε», με την οποία - όπως λέει - έχει έναν προσωπικό δεσμό, καθώς μέσω αυτής άλλαξε θεματική στα έργα του, σχολιάζοντας ζητήματα μίας κάποιας πνευματικότητας, όπως υπογράμμισε, τα οποία σχετίζονται με συγκεκριμένα πρόσωπα. Ειδικότερα, ο καταξιωμένος Έλληνας σκηνοθέτης ανέφερε πως όλο το φιλμ το είδε στον ύπνο του. «Ξύπνησα το πρωί και περιέγραψα αυτό που είδα στον ύπνο μου, στη γυναίκα μου, ολόκληρο. Αυτό ακριβώς ήταν που γυρίστηκε».

Για την υστεροφημία και κατά πόσο τον ενδιαφέρει, επεσήμανε ότι «αυτό που πρέπει να μας ενδιαφέρει είναι μόνο ένα πράγμα, να κάνουμε το χρέος μας, αυτό οδηγεί σε μία εσωτερική αναβάθμιση».

Δείτε ολόκληρη τη συνέντευξη του Γιάννη Σμαραγδή:

Μαλέα: Ο κορωνοϊός δεν επηρέασε την ανάγκη να πάμε σινεμά, αύξησε την ανάγκη για περιεχόμενο

Η Όλγα Μαλέα είναι Ελληνίδα σκηνοθέτρια και σεναριογράφος του νέου ελληνικού κινηματογράφου. Η ίδια μίλησε στο Data Project και το CNN Greece για τον Κινηματογράφο, για τα επόμενα επαγγελματικά της βήματα, την πανδημία του κορωνοϊού, καθώς και το πώς βλέπει τον κινηματογράφο στο μέλλον.

Φυσικά, μιλώντας για την Ελληνίδα σκηνοθέτρια Όλγα Μαλέα, δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε στο Wift (Women in Film and Television Greece), προσθέτοντας ένα «GR» στο τέλος, μιας και ήταν εκείνη η οποία ενέταξε τα φεμινιστικά της αισθήματα, στον ομολογουμένως ανδροκρατούμενο χώρο του κινηματογράφου.

Η ίδια, σχολίασε την πρώτη της ταινία μεγάλου μήκους «Ο οργασμός της αγελάδας», η οποία αποτέλεσε ταινία - «σταθμό», μιας και σηματοδότησε τόσο για εκείνη μία μεγάλη αρχή - καθώς μέσω αυτής εδραιώθηκε ως σκηνοθέτρια ταινιών μεγάλου μήκους - ενώ μεταξύ άλλων ήταν και η πρώτη ελληνική παραγωγή που ήταν ανεξάρτητη, χωρίς κρατικά χρήματα.

Σχετικά με το τι προσμένει από τα έργα της, η ίδια σχολίασε πως «γράφω ένα σενάριο ή γράφω μια ταινία για κάτι που θέλω πάρα πολύ να δω αλλά δεν υπάρχει γύρω γύρω. Πιστεύω όμως ότι το σινεμά ‘’γερνάει’’ πιο γρήγορα από τις άλλες Τέχνες, ακριβώς επειδή είναι τόσο συγκεκριμένο, ωστόσο για αυτό ξαναγεννιέται 20, 30, 40 χρόνια αργότερα. Επομένως, πράγματα που τότε ήταν αδιάφορα, στο παρόν μπορεί να έχουν ένα μεγάλο ενδιαφέρον», λέει χαρακτηριστικά, φέρνοντας ως παράδειγμα την ταινία της «Η διακριτική γοητεία των αρσενικών».

Δείτε ολόκληρη τη συνέντευξη της Όλγας Μαλέα:

Ρέππας: Καλλιτέχνης είσαι όταν αγαπάς και το χαμαλίκι της δουλειάς μας

Ο Μιχάλης Ρέππας είναι γεννημένος στο Λουτράκι Κορινθίας. Σπούδασε στο Μαθηματικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και στη Σχολή Κινηματογράφου Λυκούργου Σταυράκου, ενώ από το 1987 συνεργάζεται με τον Θανάση Παπαθανασίου γράφοντας και σκηνοθετώντας για το θέατρο, την τηλεόραση (Τρεις Χάριτες, Το Δις Εξαμαρτείν) και τον κινηματογράφο (Safe Sex, Το κλάμα βγήκε από το Παράδεισο, Οξυγόνο, Αυστηρώς Κατάλληλο).

Ο ίδιος μίλησε στο Data Project και το CNN Greece για το πώς επηρέασε την Τέχνη, η δύσκολη και πρωτόγνωρη περίοδο της πανδημίας, με τα συνεχή lockdown, τονίζοντας ότι «η ανάγκη για τέχνη ήταν είναι και θα είναι πάγιο χαρακτηριστικό κάθε κοινωνίας».

Εν συνεχεία, έκανε λόγο μεταξύ άλλων για την επαγγελματική πορεία του με τον Θανάση Παπαθανασίου, υπογραμμίζοντας πως παρά τις διαφορές τους, «είναι πολύ ωραίο να έχεις παρέα σε αυτές τις δύσκολες ώρες του γραψίματος», ενώ δεν παρέλειψε να αναφερθεί στην επόμενη ημέρα και τα νέα επαγγελματικά τους βήματα.

Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη του Μιχάλη Ρέππα ΕΔΩ

Ταινίες με μεγάλη εμπορική επιτυχία

Στο σημείο αυτό και προτού αναφερθούμε στις πιο εμπορικές ελληνικές ταινίες των τελευταίων χρόνων, αξίζει να κάνουμε μία ακόμη «μνεία» στη μετάβαση από τους συνοικιακούς κινηματογράφους στους multiplex, οι οποίοι αναπόδραστα άλλαξαν τα δεδομένα του κινηματογράφου στην Ελλάδα.

Με την έλευση των multiplex κινηματογράφων στα τέλη της δεκαετίας του ’90, άλλαξε η ίδια η εμπειρία της θέασης ενός κινηματογραφικού έργου, καθώς η πρόσβαση του κοινού ήταν ευκολότερη, η χωρητικότητα των αιθουσών μεγαλύτερη και ο εξοπλισμός αισθητά καλύτερος, χάρη στα εξελιγμένα συστήματα ψηφιακού ήχου και την αμφιθεατρική διάταξη των καθισμάτων. Το σινεμά, με λίγα λόγια, μετατράπηκε σε ένα μαζικό μέσο, το οποίο άρχισε να απευθύνεται και σε νεότερες ηλικιακές ομάδες. Είχε ήδη έρθει για τον κινηματογράφο μία νέα εποχή.

Οι ισορροπίες - όπως ήταν επόμενο - αναδιαμορφώθηκαν με την εμφάνιση των multiplex κινηματογράφων και τα ταμεία των σινεμά άρχισαν να «σπάνε» απανωτά ρεκόρ εισιτηρίων, συγκριτικά με τα νούμερα που μπορούσαν να υποστηρίξουν τα συνοικιακά σινεμά που είχαμε συνηθίσει έως τότε.

Παρά τη μικρότερη εισπρακτική αξία τους, αξίζει να μνημονεύσουμε και μερικές ακόμα παραγωγές που έκαναν τεράστια επιτυχία με αριθμούς-ρεκόρ για το ελληνικό box office, από τη δεκαετία του 1990, του 2000 και του 2010.

Η άνθιση του ελληνικού κινηματογράφου, μέσα από κάθε ταινία που «σκαρφαλώνει» στις πρώτες θέσεις των ελληνικών box office, αλλά και η δημιουργία νέων καλλιτεχνικών έργων, που βάζουν τη δική τους «σφραγίδα» στο σινεμά, κάνοντας την Ελλάδα γνωστή σε διεθνή φεστιβάλ κινηματογράφου, είναι άκρως ενθαρρυντική για τον κλάδο του κινηματογράφου στη χώρα μας. Το ελληνικό σινεμά μετά την δεκαετία του 90’ – όπως προαναφέραμε - πέρασε σε μία «Χρυσή εποχή», χάρη σε εγχώριες παραγωγές, από τις οποίες προέκυψαν εντυπωσιακές εισπρακτικές επιτυχίες και συνεχείς διακρίσεις.

Επρόκειτο για μία αδιάκοπη ανοδική πορεία του σύγχρονου ελληνικού σινεμά, η οποία σταμάτησε κάπως βίαια, αμέσως μετά την έλευση της πανδημίας του κορωνοϊού στη χώρα μας, τον Μάρτιο του 2019. Αναβολές και μεταθέσεις προβολών για έξι μήνες ή ακόμη και για έναν και πλέον χρόνο, γυρίσματα που αναστέλλονταν ή ακυρώνονταν οριστικά, υπό τον φόβο των κρουσμάτων, επιβάρυνση των μεγάλων στούντιο και των κινηματογραφικών παραγωγών με έκτακτα υγειονομικά μέτρα. Μέσα σε όλη αυτή την πρωτόγνωρη κατάσταση που βίωσε και συνεχίζει να βιώνει παγκοσμίως ο καλλιτεχνικός – και όχι μόνο – κόσμος, το ελληνικό σινεμά βρέθηκε μπροστά σε δύσκολα διαχειρίσιμες και άνευ προηγουμένου καταστάσεις.

Με τις αίθουσες «ερμητικά» κλειστές, τη διακοπή των γυρισμάτων, αλλά και την πίεση στο Εθνικό Σύστημα Υγείας της χώρας, η αβεβαιότητα για το τι μέλλει γενέσθαι ήταν έκδηλη, φτάνοντας σιγά σιγά στον Ιούνιο του 2020 - όταν πρώτα τα θερινά έβγαλαν τα «λουκέτα» για να ακολουθήσουν πολύ αργότερα και οι κλειστές αίθουσες. Ωστόσο, η αλλαγή των συνθηκών και ο «αόρατος εχθρός», όπως συνηθίζαμε να ακούμε τους προηγούμενους μήνες, έφεραν απανωτές αλλαγές, με τα σινεμά να ανοίγουν, να κλείνουν και πάλι από την αρχή. Το οριστικό κλείσιμο ήρθε σε όλη την επικράτεια στις 7 Νοεμβρίου 2020, χωρίς τα σινεμά να προλάβουν να ολοκληρώσουν τον κύκλο προβολών.

Μπορεί πλέον οι κινηματογραφικές αίθουσες να έχουν ανοίξει για το κοινό τους, παρόλα αυτά ο κορωνοϊός, θέλοντας και μη, άλλαξε άρδην την πορεία των κινηματογραφικών παραγωγών. Αυτό που μένει να φανεί με το πέρας των χρόνων ωστόσο, είναι κατά πόσο η έλευση της Covid-19, άφησε ανεξίτηλο το «αποτύπωμά» της, επηρεάζοντας τη δημιουργία και τις θεματικές των νέων ταινιών.

ΟΙ 5 ΚΟΡΥΦΑΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΕΙΣΠΡΑΚΤΙΚΑ «Πολίτικη κουζίνα» (2003) «Safe Sex» (1999) «Λούφα και παραλλαγή: Σειρήνες στο Αιγαίο» (2005) «El Greco» (2007) «Νύφες» (2004)

Παραγωγή: Data Project – DPG Digital Media
Premium Content Manager: Σοφία Μαυραντζά | Senior Product Manager: Δέσποινα Γαβριήλ | Web Development: Γιάννης Μαρκοστάμος | Design: Κωνσταντίνα Ιωάννου