CNN Explainer: Όσα πρέπει να γνωρίζετε για την κρίση στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα

Η περίπτωση της Silicon Valley Bank

Την Παρασκευή 10/3 μια τράπεζα στις ΗΠΑ χρεοκοπούσε, για πρώτη φορά μετά το 2008, ξυπνώντας μνήμες από τη Lehman Brothers και όσα επακολούθησαν.

Η πτώση της οφείλεται τόσο στο επιχειρηματικό μοντέλο της τράπεζας, όσο και στη νομισματική πολιτική των ΗΠΑ, καθώς η Silicon Valley Bank λάμβανε χρήματα από τους καταθέτες της, στην πλειονότητά τους startups και τα επένδυε μαζικά σε μακροπρόθεσμα ομόλογα.

Μια αναμενόμενη κίνηση, καθώς τα μακροπρόθεσμα ομόλογα προσφέρουν συγκεκριμένες αποδόσεις που επιτρέπουν στην τράπεζα να πληρώνει τους τόκους των καταθέσεων, βγάζοντας κέρδος, ωστόσο αυτό έγινε «πρόβλημα» όταν η Ομοσπονδιακή Τράπεζας των ΗΠΑ και άρχισε να αυξάνει συστηματικά τα μέχρι πρότινος μηδενικά επιτόκια του δολαρίου.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η αξία των μακροπρόθεσμων ομολόγων στη δευτερογενή αγορά να καταρρεύσει και η Silicon Valley Bank να βρεθεί με ομόλογα πολλών δισεκατομμυρίων, με χαμηλή αγοραία αξία, γεγονός που είχε αντίκτυπο στην κεφαλαιακή της επάρκεια. Η τράπεζα δεν είχε πλέον την ρευστότητα για να καλύψει τις ανάγκες των πελατών της.

Η περίπτωση της Credit Suisse

Η πτώση που προκάλεσε στις μετοχές του τραπεζικού κλάδου η κατάρρευσης της Silicon Valley Bank και της Signature Bank στην άλλη πλευρά του ατλαντικού έφερε σε οριακό σημείο τη μετοχή της Credit Suisse, η οποία στα τέλη του 2022 ανακοίνωσε πως θέτει σε εφαρμογή ένα τριετές σχέδιο αναδιάρθρωσης.

Το επόμενο «χτύπημα» ήρθε από την ίδια την Credit Suisse όταν ανακοίνωσε στην αρχή της εβδομάδας πως εντόπισε «ουσιώδεις αδυναμίες» στον έλεγχο των διαδικασιών υποβολής εκθέσεων για τα οικονομικά έτη 2022 και 2021, κάτι που προκάλεσε απώλειες κατά 30% στη μετοχή της και την αναστολή των συναλλαγών στις αγορές.

«Η PwC, η ανεξάρτητη λογιστική εταιρεία που έλεγξε τα οικονομικά στοιχεία για το έτος που έληξε στις 31 Δεκεμβρίου του 2022, τα οποία περιλαμβάνονται σε αυτή την ετήσια έκθεση, έχει εκδώσει μια δυσμενή άποψη για την αποτελεσματικότητα του εσωτερικού ελέγχου του ομίλου επί των ανακοινώσεων», σημειώνει στην σχετική ανακοίνωση η Credit Suisse.

Όμως την «σκανδάλη» φαίνεται να πάτησε η Saudi National Bank, η οποία είναι ο μεγαλύτερος ιδιώτης μέτοχος του ομίλου Credit Suisse, όταν απέκλεισε το ενδεχόμενο να στηρίξει με ρευστότητα την ελβετική τράπεζα, επικαλούμενη ζητήματα ρυθμιστικού πλαισίου, αν και σε πιο πρόσφατη δήλωση ο πρόεδρος της διευκρίνισε πως ποτέ δεν τέθηκε τέτοιο επίσημο αίτημα.

«Η απάντηση είναι ένα απόλυτο όχι, για πολλούς λόγους πέραν του απλούστερου, ότι υπάρχει ζήτημα ρυθμιστικού πλαισίου και καταστατικού καθώς η συμμετοχή μας θα υπερβεί το 10%», σύμφωνα με τα όσα είπε ο πρόεδρος του Δ.Σ. της Saudi National Bank, Ammar Al Khudairy, σε συνέντευξή του στο Bloomberg.

Πόσο εκτεθειμένες είναι οι ελληνικές τράπεζες στον «κίνδυνο»

Όπως έγραφε το CNN Greece, καθησυχαστικοί επί του θέματος εμφανίστηκαν με δηλώσεις τους τόσο ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γιάννης Στουρνάρας, όσο και ο σύμβουλος του πρωθυπουργού με αρμοδιότητα για τις τράπεζες Αλέξης Πατέλης, ξεκαθαρίζοντας ότι το εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι επαρκώς θωρακισμένο.

Αυτό επιβεβαίωσε από το βήμα της Βουλής και ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας δήλωσε πως το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, «είναι σήμερα σαφώς σε καλύτερη θέση, ώστε να απορροφήσει τυχόν κλυδωνισμούς από τις διεθνείς αγορές», επισημαίνοντας τέσσερεις λόγους. Την εξυγίανση των ισολογισμών τους, με τη χρήση του προγράμματος «Ηρακλής», που οδήγησε σε μονοψήφιους δείκτες μη εξυπηρετούμενων δανείων, στην σημαντική ενίσχυση της της ρευστότητά τους, μέσω αύξησης των καταθέσεων και της επανάκτησης της πρόσβασή τους στις διεθνείς αγορές. Επίσης στη διατήρηση δεικτών κεφαλαιακής επάρκειας αρκετά άνω του ελάχιστου ορίου και στην επάνοδο σε κερδοφορία, μετά από σειρά ζημιογόνων χρήσεων.

Τα ισχυρά οικονομικά μεγέθη των τραπεζών επιβεβαιώθηκαν και από τα επίσημα οικονομικά αποτελέσματα που ανακοίνωσαν για το 2022, καθώς δείχνουν ισχυρή κερδοφορία, επαρκή ρευστότητα για την χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας και δραστική μείωση των μην εξυπηρετούμενων δανείων. Επίσης πιστή τήρηση των προγραμμάτων ψηφιακού μετασχηματισμού τους

Διαβεβαιώσεις από την ΕΚΤ και αύξηση των επιτοκίων

Στην καθιερωμένη συνέντευξη Τύπου την Πέμπτη η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) Κριστίν Λαγκάρντ διαβεβαίωσε ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες διαθέτουν επαρκή ρευστότητα και ισχυρή κεφαλαιακή βάση. Βρίσκονται σε πολύ καλύτερη κατάσταση σε σχέση με αυτή που ήταν όταν ξέσπασε η χρηματοοικονομική κρίση μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, ανέφερε, επισημαίνοντας ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των ευρωπαϊκών τραπεζών και της αμερικανικής SVB που πτώχευσε. Τόνισε ότι η ΕΚΤ διαθέτει αποτελεσματικά εργαλεία στην περίπτωση που οι ευρωπαϊκές τράπεζες χρειαστούν ενίσχυση της ρευστότητας τους.

Σε αυτό το κλίμα, η ΕΚΤ έμεινε πιστή στην προαναγγελθείσα απόφασή της να αυξήσει κατά 50 μονάδες βάσης (0,50%) τα επιτόκια του ευρώ, ωστόσο άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο να «παγώσει» τις επόμενες αυξήσεις, επικαλούμενη το αυξημένο επίπεδο αβεβαιότητας. Όπως αναφέρθηκε χαρακτηριστικά στη σχετική ανακοίνωση, οι αποφάσεις θα ληφθούν ανάλογα με τα στοιχεία, γεγονός που σημαίνει ότι ο «οδικός χάρτης» που προέβλεπε και νέες αυξήσεις μέσα στους επόμενους μήνες δεν είναι πλέον δεδομένος.