Ιός του Δυτικού Νείλου: Πώς εξαπλώνεται και ποια τα μέτρα προστασίας

Επισημαίνεται ότι για το 2018 έχει καταγραφεί πρώιμη έναρξη και αύξηση της εμφάνισης κρουσμάτων της λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου σε ευρωπαϊκό επίπεδο και στη χώρα μας, με την εμφάνιση ανθρώπινων περιστατικών από τα τέλη Μαΐου - αρχές Ιουνίου. Ως κύριοι παράγοντες θεωρούνται οι φετινές κλιματολογικές συνθήκες, με τις απροσδόκητα αυξημένες θερμοκρασίες του περιβάλλοντος κατά τους εαρινούς μήνες και τις αυξημένες βροχοπτώσεις στην αρχή του καλοκαιριού.

Ο ιός του Δυτικού Νείλου μεταδίδεται στους ανθρώπους κυρίως με το τσίμπημα μολυσμένων κουνουπιών που μολύνονται από μολυσμένα άγρια μεταναστευτικά πτηνά. Ο ιός δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η επιδημιολογία του ιού είναι σύνθετη και ως εκ τούτου θεωρείται σε παγκόσμιο επίπεδο απρόβλεπτη η κυκλοφορία του και η γεωγραφική του κατανομή σε κάθε περίοδο μετάδοσης.

Το 75% - 80% των ατόμων που μολύνονται δεν εκδηλώνουν καθόλου συμπτώματα, περίπου 20%-25% εμφανίζουν ήπια αυτοπεριοριζόμενη ιογενή νόσο, και λιγότερο από 1% των ατόμων που μολύνονται εμφανίζουν πιο σοβαρή νόσο, εγκεφαλίτιδα ή μηνιγγίτιδα. Με πιο σοβαρή νόσηση κινδυνεύουν κυρίως άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και άτομα με χρόνια υποκείμενα νοσήματα. Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία ή εμβόλιο για τον ιό για ανθρώπους.

Επιδημιολογικά δεδομένα

Σύμφωνα με καταγραφές του Ευρωπαϊκού Κέντρου Λοιμώξεων (ECDC), το 2018, μέχρι τις 3 Αυγούστου, έχουν συνολικά καταγραφεί 111 κρούσματα της νόσου σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με 51 κρούσματα στην Ιταλία (και 2 θανάτους), 43 κρούσματα στην Ελλάδα, δέκα κρούσματα στην Ουγγαρία και επτά στη Ρουμανία, ενώ 70 κρούσματα έχουν καταγραφεί ήδη και στη Σερβία (με 4 θανάτους). Επίσης, καταγράφεται τρέχουσα απότομη αύξηση των κρουσμάτων, τόσο στη χώρα μας όσο και σε άλλες χώρες (όπως στην Ιταλία και στη Σερβία).

Ο ιός του Δυτικού Νείλου εμφανίσθηκε για πρώτη φορά στην Αφρική και πλέον έχει παγκόσμια κατανομή, σε Αμερική, Ευρώπη, Ασία και Αυστραλία. Στην Ευρώπη, κυκλοφορία του ιού είχε καταγραφεί ήδη από τη δεκαετία του 1960, με την πρώτη μεγάλη επιδημία το 1996-1997 στη Ρουμανία. Έκτοτε, καταγράφονται κρούσματα σε διάφορες χώρες, κυρίως της κεντρικής και νότιας Ευρώπης, ενώ από το 2010 και μετά καταγράφονται εποχικές επιδημίες σε κάθε περίοδο μετάδοσης, καθιστώντας τον ιό μείζον θέμα δημόσιας υγείας σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Δράσεις πρόληψης και αντιμετώπισης στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα κρούσματα λοίμωξης από τον ιό έχουν καταγραφεί τα έτη 2010-2014 και 2017-2018, κατά τους θερινούς μήνες, σε διάφορες περιοχές της χώρας.

Δεδομένης της σύνθετης επιδημιολογίας και της απρόβλεπτης κυκλοφορίας του ιού, θεωρούνταν πιθανή και αναμενόμενη η επανεμφάνιση περιστατικών λοίμωξης από τον ιό τόσο σε γνωστές όσο και σε νέες περιοχές κυκλοφορίας. Έτσι το υπουργείο Υγείας και το ΚΕΕΛΠΝΟ είχαν εγκαίρως ειδοποιήσει για την πιθανή επανεμφάνιση του ιού κατά τη φετινή περίοδο μετάδοσης, τόσο τις αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης (Περιφέρειες και Δήμους), όσο και τους επαγγελματίες υγείας πανελλαδικά, σχετικά με την ανάγκη συνεχιζόμενης εγρήγορσης και απόκρισης.

Σύμφωνα με την Γενική Γραμματεία Δημόσιας Υγείας, αναμένεται η εμφάνιση και άλλων κρουσμάτων της λοίμωξης, σε γνωστές και σε νέες περιοχές, κατά το προσεχές διάστημα.

Οι εθνικές αρχές δημόσιας υγείας βρίσκονται σε διαρκή επιφυλακή και εγρήγορση για την παρακολούθηση της εξέλιξης της φετινής επιδημίας λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου στη χώρα μας και υλοποιούν δράσεις ενισχυμένης επιτήρησης και παρέμβασης.

Με στόχο τη μέγιστη δυνατή προσπάθεια για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού, η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Υγείας και το ΚΕΕΛΠΝΟ καλούν όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και το κοινό να λάβουν μέτρα πρόληψης και τονίζουν την ανάγκη εφαρμογής των παρακάτω συστάσεων:

Προς το κοινό (όλους τους πολίτες, κατοίκους και επισκέπτες): Επισημαίνεται η ανάγκη σχολαστικής τήρησης των ατομικών μέτρων προστασίας από τα κουνούπια, σε όλη την επικράτεια. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν: κατάλληλα ρούχα που να καλύπτουν όσο γίνεται περισσότερο το σώμα, χρήση εγκεκριμένων εντομοαπωθητικών σώματος και εγκεκριμένων εντομοαπωθητικών/εντομοκτόνων χώρου, πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσης, χρήση σητών και κουνουπιέρων, χρήση κλιματισμού (ανεμιστήρων, air-condition), απομάκρυνση συλλογών στάσιμου νερού από τις αυλές και τα μπαλκόνια (κάλυψη ή αναποδογύρισμα περιεκτών/δοχείων που συλλέγουν νερό ή ανανέωση του νερού τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα).

Επισημαίνεται εκ νέου ότι -λόγω της απρόβλεπτης επιδημιολογίας του ιού- τα μέτρα ατομικής προστασίας συνιστάται να λαμβάνονται τόσο στις προσβεβλημένες περιοχές, όσο και σε όλη την επικράτεια.

Ομάδες υψηλότερου κινδύνου για σοβαρή νόσηση (άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, άτομα με υποκείμενα νοσήματα) πρέπει να είναι ιδιαίτερα σχολαστικά στην αυστηρή τήρηση των μέτρων ατομικής προστασίας από τα κουνούπια.

Προς τους επαγγελματίες υγείας: Επισημαίνεται η ανάγκη εγρήγορσης για την έγκαιρη διάγνωση περιστατικών, με έλεγχο των ύποπτων κρουσμάτων. Προς τις αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης και αρχές δημόσιας υγείας, επισημαίνεται η ανάγκη εγρήγορσης και ενεργοποίησης για την υλοποίηση και εντατικοποίηση δράσεων πρόληψης, που αποσκοπούν αφενός στη μείωση του τοπικού πληθυσμού των κουνουπιών (εντατικοποίηση έργων καταπολέμησης) και αφετέρου στην ενημέρωση του τοπικού πληθυσμού για τα μέτρα ατομικής προστασίας από τα κουνούπια.