Δέκα ερωτήσεις–απαντήσεις για τη μεταμνημονιακή επιτήρηση της Ελλάδος

1. Τι αποφάσισε σήμερα η Επιτροπή;

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε απόφαση ενεργοποίησης του πλαισίου ενισχυμένης εποπτείας με σκοπό να διευκολύνει την εξομάλυνση της κατάστασης στην Ελλάδα, με βάση την πρόοδο που έχει σημειωθεί. Η προσέγγιση αυτή είχε εγκριθεί από τους Υπουργούς Οικονομικών της ζώνης του ευρώ κατά τη διάρκεια της Ευρωομάδας της 22ας Ιουνίου, σε συνεργασία με τις ελληνικές αρχές και κατόπιν διαβούλευσης με την Επιτροπή.

2. Τι σημαίνει «ενισχυμένη εποπτεία»;

Η ενισχυμένη εποπτεία είναι ένα πλαίσιο σχεδιασμένο για να διευκολύνει την εξομάλυνση και να στηρίζει την ολοκλήρωση, την υλοποίηση και τη συνέχεια των μεταρρυθμίσεων που οι ελληνικές αρχές έχουν δεσμευτεί να εφαρμόσουν βάσει του τρέχοντος προγράμματος στήριξης της σταθερότητας.

Επιτρέπει, επίσης, τη στενή παρακολούθηση της οικονομικής κατάστασης και της εξέλιξης της οικονομίας της Ελλάδας μετά τις 20 Αυγούστου 2018, οπότε θα λήξει το πρόγραμμα στήριξης της σταθερότητας του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ).

Θα καταστήσει ευκολότερο τον εντοπισμό των κινδύνων ενώ προκύπτουν και θα διευκολύνει τη λήψη των κατάλληλων μέτρων παρακολούθησης για την ολοκλήρωση, τη συνέχεια και την υλοποίηση της εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων σε όλους τους τομείς πολιτικής που καλύπτονται από το πρόγραμμα του ΕΜΣ.

3. Η ενισχυμένη εποπτεία είναι νέο πρόγραμμα ή συνέχεια του τρέχοντος προγράμματος;

Όχι. Η ενισχυμένη εποπτεία δεν αποτελεί ούτε συνέχεια του τρέχοντος προγράμματος ούτε νέο πρόγραμμα. Το τρέχον πρόγραμμα θα λήξει στις 20 Αυγούστου.

Το πλαίσιο ενισχυμένης εποπτείας διευκολύνει τη στήριξη της ολοκλήρωσης, της υλοποίησης και της συνέχειας των μεταρρυθμίσεων που οι ελληνικές αρχές έχουν δεσμευτεί να εφαρμόσουν βάσει του τρέχοντος προγράμματος στήριξης της σταθερότητας.

Υπογραμμίζεται ότι η ενισχυμένη εποπτεία δεν περιλαμβάνει νέες προϋποθέσεις. Οι δεσμεύσεις που αναλαμβάνονται αφορούν μόνο την ολοκλήρωση μιας σειράς μεταρρυθμίσεων οι οποίες έχουν ήδη ξεκινήσει από την Ελλάδα στο πλαίσιο του προγράμματος στήριξης της σταθερότητας και οι οποίες παρέχουν τα κίνητρα και τις διασφαλίσεις που θα χρειαστούν καθώς θα εφαρμόζονται τα μέτρα για το χρέος κατά τους προσεχείς μήνες και έτη.

4. Ποιες δεσμεύσεις θα παρακολουθούνται στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας;

Η επιτήρηση θα επικεντρώνεται σε έξι τομείς, σε σχέση με τους οποίους η Ελλάδα ανέλαβε συγκεκριμένες δεσμεύσεις στο πλαίσιο της συμφωνίας της Ευρωομάδας της 22ας Ιουνίου. Σε αυτούς περιλαμβάνονται η δημοσιονομική πολιτική και η δημοσιονομική διαρθρωτική πολιτική, η κοινωνική πρόνοια, η χρηματοπιστωτική σταθερότητα, οι αγορές εργασίας και προϊόντων, και η δημόσια διοίκηση.

5. Έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν το πλαίσιο αυτό;

Όλα τα κράτη μέλη που έκαναν χρήση προγράμματος χρηματοδοτικής συνδρομής υπόκεινται σε εποπτεία μετά τη λήξη του προγράμματος. Αυτό απαιτεί επίσης τακτικές αποστολές και υποβολή εκθέσεων, καθώς και την παρακολούθηση της υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων κατά την περίοδο μετά τη λήξη του προγράμματος.

Ωστόσο, είναι η πρώτη φορά που ενεργοποιείται το πλαίσιο ενισχυμένης εποπτείας που θεσπίστηκε με το λεγόμενο «δίπτυχο» (κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 472/2013). Δεδομένης της διάρκειας της κρίσης στην Ελλάδα και της μακράς περιόδου κατά την οποία η χώρα λαμβάνει χρηματοδοτική βοήθεια, του ακόμη υψηλού χρέους της και της πρόσφατης συμφωνίας σχετικά με μια άνευ προηγουμένου δέσμη μέτρων για το χρέος, η ενισχυμένη εποπτεία αποτελεί την κατάλληλη προσέγγιση για να διευκολυνθεί η παροχή στήριξης για την υλοποίηση των συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων κατά την περίοδο μετά τη λήξη του προγράμματος.

6. Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ της κανονικής εποπτείας μετά τη λήξη ενός προγράμματος και της ενισχυμένης εποπτείας;

Στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας, η Ελλάδα θα παρακολουθείται μέσω πιο συχνών αποστολών αξιολόγησης από την Επιτροπή και τους άλλους θεσμούς. Η υποβολή εκθέσεων θα πραγματοποιείται σε τριμηνιαία βάση. Σκοπός είναι να συμπίπτει σε μεγάλο βαθμό η εν λόγω παρακολούθηση με αυτήν που πραγματοποιείται στο πλαίσιο της συνήθους διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, η οποία θα εφαρμόζεται πλέον στην Ελλάδα όπως και σε όλα τα άλλα κράτη μέλη. Οι συνέργειες μεταξύ των δύο διαδικασιών θα μεγιστοποιηθούν.

Στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας, οι ελληνικές αρχές θα πρέπει επίσης να παρέχουν λεπτομερέστερα στοιχεία από ό,τι θα συνέβαινε βάσει της κανονικής εποπτείας μετά τη λήξη προγράμματος.

7. Ποια είναι η νομική βάση για την ενισχυμένη εποπτεία;

Η ενισχυμένη εποπτεία προβλέπεται στον κανονισμό αριθ. 472/2013 για την ενίσχυση της οικονομικής και δημοσιονομικής εποπτείας των κρατών μελών στη ζώνη του ευρώ τα οποία αντιμετωπίζουν ή απειλούνται με σοβαρές δυσκολίες αναφορικά με τη χρηματοοικονομική τους σταθερότητα (στο πλαίσιο των νομοθετικών μέτρων του λεγόμενου «διπτύχου»).

8. Πώς θα συμμετάσχουν τα υπόλοιπα θεσμικά όργανα;

Ο κανονισμός αριθ. 472/2013 ορίζει ότι η Επιτροπή αναλαμβάνει ενισχυμένη εποπτεία σε συνεννόηση με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και, όπου είναι σκόπιμο, με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ).

Ο ΕΜΣ θα συμμετέχει στο πλαίσιο του συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης, ως είθισται για την εποπτεία μετά τη λήξη ενός προγράμματος.

Το ΔΝΤ δεσμεύθηκε να εξακολουθήσει να συμμετέχει πλήρως στην Ελλάδα μετά τη λήξη του προγράμματος του ΕΜΣ.

9. Ποια είναι η σχέση μεταξύ της ενισχυμένης εποπτείας και της εφαρμογής μέτρων ελάφρυνσης του χρέους;

Η ενεργοποίηση μέτρων για το χρέος που εξαρτώνται από τις πολιτικές, τα οποία συμφωνήθηκαν κατά τη συνεδρίαση της Ευρωομάδας της 22ας Ιουνίου, θα βασίζεται σε θετικές εκθέσεις που θα καταρτίζονται βάσει του πλαισίου ενισχυμένης εποπτείας.

Συγκεκριμένα, μια θετική έκθεση ενισχυμένης εποπτείας θα καθιστά δυνατή την επιστροφή στην Ελλάδα του δημοσιονομικού ισοδύναμου των εσόδων των εθνικών κεντρικών τραπεζών από την κατοχή ελληνικών ομολόγων (τα λεγόμενα «κέρδη SMP/ANFA»). Τα κέρδη αυτά θα μεταβιβάζονται στην Ελλάδα ισόποσα σε εξαμηνιαία βάση, κάθε Δεκέμβριο και Ιούνιο, αρχής γενομένης το 2018 και έως τον Ιούνιο του 2022, υπό την προϋπόθεση θετικών εκθέσεων ενισχυμένης εποπτείας. Τούτο θα γίνεται επιπροσθέτως της συμφωνηθείσας παραίτησης από την προσαύξηση επιτοκίου («step-upinterestratemargin») όσον αφορά τη δόση για την επαναγορά χρέους του 2ου ελληνικού προγράμματος από το 2018. Τα μέτρα αυτά από κοινού θα καταστήσουν διαθέσιμα πρόσθετα κεφάλαια για την Ελλάδα κατά τα έτη αμέσως μετά τη λήξη του προγράμματος, παρά το γεγονός ότι η χώρα δεν υπόκειται πλέον σε πρόγραμμα.

10. Μέχρι πότε θα παραμένει η Ελλάδα υπό ενισχυμένη εποπτεία;

Η ενισχυμένη εποπτεία θα ισχύσει για αρχική περίοδο έξι μηνών, σύμφωνα με τις νομικές διατάξεις. Μπορεί να ανανεώνεται κάθε έξι μήνες και είναι πιθανό να παραμείνει σε ισχύ όσο διάστημα ισχύουν τα μέτρα για το χρέος που εξαρτώνται από τις πολιτικές, δηλαδή έως το 2022.

Η κανονική εποπτεία μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος θα αρχίσει μόλις λήξει (ή εφόσον δεν ανανεωθεί πλέον) το πλαίσιο ενισχυμένης εποπτείας και θα διαρκέσει έως ότου εξοφληθεί τουλάχιστον το 75 % της χρηματοδοτικής συνδρομής που έχει λάβει η Ελλάδα. Αυτό ισχύει για κάθε χώρα που βγαίνει από πρόγραμμα.